Nhiều tiềm năng
Cách đây hơn 20 năm, từ dự án cấp nhà nước Truyện tranh lịch sử Việt Nam do cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt vận động được tài trợ, với đồng chủ biên là các tên tuổi có uy tín, gồm: Trần Bạch Đằng, Trần Văn Giàu và Mạc Đường, NXB Trẻ đã phát triển thành bộ sách Lịch sử Việt Nam bằng tranh và bắt đầu ra mắt tập đầu tiên vào năm 2001. Hiện tại, bộ sách có 2 phiên bản: phiên bản 53 tập và phiên bản 8 tập; trong đó có những tập đã in đến lần thứ 25, số lượng ước tính cho mỗi tập trên 20.000 bản.
Có thâm niên không kém bộ sách của NXB Trẻ là bộ Truyện tranh lịch sử Việt Nam do NXB Kim Đồng ấn hành, với gần 30 đầu sách mang đến câu chuyện về các tên tuổi lịch sử như Đinh Bộ Lĩnh, Mai Thúc Loan, Phùng Hưng, Ngô Quyền, Ỷ Lan... Từ tập đầu tiên Đinh Bộ Lĩnh (do nhà văn Lê Phương Liên viết lời, họa sĩ Tạ Huy Long minh họa), đến nay, bộ sách Truyện tranh lịch sử Việt Nam đã ra mắt được 30 tập và sẽ còn tiếp tục triển khai với các nhân vật khác. Theo tiết lộ của đại diện NXB Kim Đồng, bộ sách nhận được phản hồi tốt từ bạn đọc, đặc biệt là các bậc phụ huynh nên đã được tái bản nhiều lần. Hiện tại, số lượng phát hành bình quân cho mỗi tập từ 30.000 đến 40.000 bản.
Ngoài NXB Trẻ và NXB Kim Đồng, Công ty Sách Đông A cũng đã mời đội ngũ cộng tác viên có nhiều kinh nghiệm là nhà văn Lê Minh Quốc viết lời, cùng hai họa sĩ Phạm Ngọc Tuấn và Kim Duẩn minh họa để hai bộ truyện Hào khí Đông A và Hiền tài nước Việt đạt chất lượng tốt nhất về nội dung lẫn mỹ thuật. “Truyện tranh lịch sử là thể loại nhiều tiềm năng. Rất nhiều sự kiện, nhân vật lịch sử có thể được khai thác thành những đề tài hấp dẫn. Tuy nhiên, vì yếu tố lịch sử nên thể loại này cũng yêu cầu những người làm sách cẩn trọng trong cả nội dung lẫn minh họa, vừa phải bám sát lịch sử, vừa thể hiện sao cho hấp dẫn, thu hút bạn đọc”, chị Hoài An, đại diện Đông A cho biết.
Rõ ràng, từ trường hợp của Lịch sử thế giới hay các bộ sách do chính các đơn vị xuất bản trong nước thực hiện, cho thấy cơ hội dành cho thể loại truyện tranh lịch sử vẫn còn rộng cửa. Vấn đề đặt ra ở đây là cách thức thực hiện, sao cho sách thực sự hấp dẫn từ nội dung đến hình thức. Ngoài ra, theo TS Quách Thu Nguyệt (một trong những người thực hiện bộ sách Lịch sử Việt Nam bằng tranh), hiện nay, khi xu hướng đọc sách trong giới trẻ đã thay đổi thì việc làm truyện tranh lịch sử đòi hỏi cũng phải thay đổi, cần có sự tương tác nhiều hơn. “Nếu đơn vị nào có ý định phát triển mảng truyện tranh lịch sử, phải phát triển theo xu hướng nghiên cứu nhu cầu của người đọc và nghiên cứu những ứng dụng công nghệ thì mới thành công được”, TS Quách Thu Nguyệt nói thêm.
Mang sử Việt ra thế giới
Theo chia sẻ của BTV Nguyễn Phan Nam An, Trưởng ban Quản lý các dự án sách chính trị - kinh tế của NXB Trẻ, nhằm đáp ứng thị hiếu của độc giả ngày nay, NXB Trẻ đang chuẩn bị cho ra mắt phiên bản mới bộ sách Lịch sử Việt Nam bằng tranh. Trước mắt, đơn vị này sẽ chọn ra 10 tập tiêu biểu nhất để vừa biên tập lại lời, vừa đổi mới cách trình bày giúp sách sáng tạo hơn, đẹp hơn. Đặc biệt, toàn bộ tranh sẽ được vẽ lại và tô màu do họa sĩ Nguyễn Thùy Linh cùng nhóm họa sĩ trẻ thực hiện.
Song song với phiên bản tiếng Việt, phiên bản tiếng Anh cũng được NXB Trẻ đầu tư thực hiện theo cách tiếp cận mới: Sách khổ lớn (19x24cm), bìa cứng, in 4 màu, được chăm chút khâu thiết kế với ruột và bìa đẹp, vừa hiện đại vừa mang chất Á Đông. “Chúng tôi kỳ vọng đưa lịch sử Việt Nam ra với bạn đọc quốc tế, để con em người Việt ở nước ngoài có thể hiểu về lịch sử nước nhà. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng muốn hướng đến độc giả trong nước, những người giỏi tiếng Anh như các em học sinh trường quốc tế. Với bộ sách này, các em vừa có thể tìm hiểu về lịch sử, vừa trau dồi ngoại ngữ”, BTV Nam An bày tỏ.
Trên thực tế, việc đưa truyện tranh lịch sử ra với cộng đồng quốc tế không còn là một giấc mơ xa vời. Bằng chứng là phiên bản ebook tiếng Anh của Long thần tướng có tên Holy Dragon Imperator của nhóm tác giả Phong Dương Comics đã được NXB Amok (Amok Ediciones) của Tây Ban Nha mua bản quyền và xuất bản tập 1 bằng tiếng Tây Ban Nha tại quốc gia này. Vào tháng 6-2019, tập 2 của bộ truyện này cũng được Amok mua bản quyền và dịch.
Theo TS Quách Thu Nguyệt, việc xuất bản những bộ truyện tranh lịch sử bằng ngôn ngữ khác ngoài tiếng Việt là cần thiết và hiện nay chúng ta đang có cơ hội để làm điều đó. “Những bộ sách về lịch sử giúp độc giả hiểu được chiều sâu của lịch sử, hiểu về con người, về văn hóa; từ đó họ có thể lý giải tại sao có Việt Nam ngày nay. Hiện nay, cơ hội là đang có, nhưng quan trọng nhất vẫn là cách thể hiện”, TS Quách Thu Nguyệt nhấn mạnh.
