Đây không chỉ là tiền đề quan trọng để tỉnh Thừa Thiên – Huế và TP Huế tiếp tục triển khai giai đoạn 2 của dự án mà còn là niềm vui của những cư dân trong toàn bộ dự án, giúp họ có nơi ở mới khang trang sau hàng thế hệ “sống khổ” nương nhờ di tích, góp phần vào quá trình hồi sinh diện mạo bề thế của Quần thể di tích Cố đô Huế, phát triển kinh tế - xã hội, phát huy giá trị di sản...
An cư nơi vùng đất mới
Dự án Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế gồm 2 giai đoạn.
Giai đoạn 1 (2019-2021) hoàn thành di dời, xây dựng khu tái định cư cho trên 3.467 hộ dân; giai đoạn 2 (2022-2025) hoàn thành di dời, xây dựng khu tái định cư cho trên 1.950 hộ dân. Trong năm 2021, TP Huế tập trung chi trả tiền và giao đất cho các hộ dân để ổn định đời sống, thay đổi cuộc sống trong cảnh chật chội, tạm bợ của người dân trên đất di tích trước đây. Hàng trăm nhà dân đã hoàn thành khang trang và đưa vào sử dụng. Những khu tái định cư được trang bị đầy đủ hệ thống cơ sở hạ tầng, cây xanh, điện chiếu sáng, đường sá thông thoáng, mở ra nhiều thuận lợi cho cuộc sống người dân.
Hạ tầng khang trang, hiện đại ở khu dân cư Bắc Hương Sơ - thành phố Huế phục vụ tái định cư cho người dân trong "cuộc di dân lịch sử"
Ông Nguyễn Văn Lộc, lô B25 – khu dân cư Bắc Hương Sơ chia sẻ: “Bao nhiêu năm sống ở khu vực Thượng Thành và thuộc diện quy hoạch, nhà cửa không được cơi nới, sửa sang nên xuống cấp, dột nát. Vì vậy, khi TP Huế có chủ trương bàn giao mặt bằng, gia đình tôi xung phong bàn giao trước, sau đó ra xây dựng nhà ở đây. So với nhà cũ, khu tái định cư Bắc Hương Sơ quá hiện đại và thông thoáng với chúng tôi, hệ thống đường giao thông, thoát nước, cây xanh tại đây được xây dựng đồng bộ, tạo điều kiện cho người dân có không gian sinh hoạt, các con có chỗ vui chơi. Thật là vui mừng khôn xiết”.
Tương tự, cụ ông Lê Văn Thành (87 tuổi, trú tại phường Thuận Lộc) cho biết, gia đình ông đã ở đây suốt hơn 35 năm qua, nay được cấp lô đất hơn 100m² để xây nhà tại khu tái định cư Hương Sơ khiến ông rất mừng. Mừng vì không lâu nữa gia đình ông sẽ có một nơi ở mới tốt hơn, chấm dứt cảnh sống bám nhờ di tích. Chuyển đến nơi ở mới, không chỉ chấm dứt những năm tháng sống chật hẹp trên Thượng Thành, mà còn mở ra một tương lai tươi sáng cho các thế hệ tiếp theo của gia đình ông.
Kinh thành Huế được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới từ năm 1993. Thế nhưng, nhiều năm qua di sản này ngoài việc bị xuống cấp theo thời gian do những tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu, còn có tác động, làm hư hại bởi chiến tranh và yếu tố con người. Đặc biệt, khu vực I di tích Kinh thành Huế có rất đông người từ các vùng khác đến sinh sống, khiến di tích bị xâm phạm nghiêm trọng.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, nguyên Giám đốc Sở VH-TT tỉnh Thừa Thiên - Huế nhìn nhận, Dự án Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế được triển khai là thời cơ vàng để di dời dân ở Thượng Thành, Eo Bầu và một số di tích trong Thành nội. Qua đó, khôi phục giá trị di tích Kinh thành Huế; góp phần hình thành khu dân cư mới, tạo sinh kế cho người dân; góp phần chỉnh trang không gian đô thị Huế ở khu vực nội thành.
Ông Phan Ngọc Thọ, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên – Huế chia sẻ, do quá trình lịch sử di dân trong thời gian giai đoạn 1945 - 1975 từ vùng nông thôn vào thành thị và gia tăng dân số tự nhiên đã hình thành khu dân cư sinh sống trên di tích Thượng Thành, Eo Bầu, Hộ Thành hào và các công trình di tích thuộc Khu vực I Kinh thành Huế. Khó khăn nhất là hầu hết các hộ dân sinh sống ở đây không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất ở không hợp pháp. Nhiều hộ phải làm nhà trên mặt nước tại các hồ, hào. Vì vậy, nhà ở tại khu vực này không được xây dựng, sửa chữa lớn. Người dân sống ở đây lại chủ yếu là lao động phổ thông nên đời sống khó khăn, đa phần là hộ nghèo, hộ cận nghèo, nhiều thế hệ phải chung sống trong những căn nhà tạm bợ, chật hẹp với điều kiện vệ sinh môi trường không đảm bảo. Điều quan trọng nhất là ảnh hưởng cảnh quan đô thị, xâm phạm nghiêm trọng đến Quần thể di tích Cố đô Huế. Nguyện vọng thiết tha của bà con là sớm được di dời, hỗ trợ tái định cư nhằm ổn định lâu dài, an cư lạc nghiệp, trả lại đất cho di tích.
“Nút mở ý nghĩa nhất của khung chính sách đối với Dự án Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế là Thủ tướng Chính phủ cho phép chuyển đối tượng từ không được đền bù sang được hỗ trợ theo các mức quy định của Luật Đất đai. Ngoài ra, lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ cũng như các bộ, ngành trung ương thường xuyên về thăm, động viên bà con thuộc diện di dời. Còn lãnh đạo tỉnh và TP Huế thì luôn lắng nghe, thấu hiểu, tạo mọi điều kiện trên nguyên tắc tuân thủ pháp luật, không “lạm dụng” chính sách… Việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư thực hiện Đề án đang diễn ra thuận lợi, được sự đồng thuận từ các hộ dân nằm trong dự án. Một số trường hợp có đơn kiến nghị trong quá trình triển khai thì UBND TP Huế tổng hợp, phân loại, trình cấp có thẩm quyền xem xét kịp thời. Đó là sức mạnh của sự đoàn kết, thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo giúp bà con an tâm, cùng nhau đồng tình ủng hộ đề án”, ông Thọ nói.
Nơi ở nhếch nhác trước đây của người dân trong Dự án Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế Tập trung mọi nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ dự án
Dự án Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế là dự án di dân lớn nhất trong lịch sử xây dựng và bảo tồn Di sản Huế. Dự án không chỉ lớn bởi quy mô, diện tích mà còn liên quan đến vấn đề tài chính, cơ chế, chính sách. Trên hết, chủ trương đúng đắn, cách làm sáng tạo đã nhanh chóng đi vào thực tiễn, tạo sự thống nhất “ý Đảng, lòng dân”.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố Huế cho biết, phát huy những kết quả đạt được, trong giai đoạn 2 (2022 – 2025) của Dự án sẽ có thêm 1.954 hộ dân được di dời khỏi khu vực hồ Học Hải, Khâm Thiên Giám, Xiển Võ Từ, Lục Bộ. Tổng kinh phí để triển khai giai đoạn 2 của dự án là 1.760 tỷ đồng.
Hiện dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư phía Bắc Hương Sơ phục vụ cho người dân tái định cư của dự án Dự án Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế đến nay đã hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng khu vực 1, 2, 3, 4, 5, 6 và 7 với tổng quỹ đất 2.489 lô (bao gồm khu quy hoạch Hương Sơ giai đoạn 4).
Theo Chủ tịch UBND TP Huế Võ Lê Nhật: Khu dân cư Hương Sơ được UBND TP Huế triển khai quyết liệt thời gian qua theo hướng là khu dân cư "kiểu mẫu", rất nhiều hộ dân đã vào sống ở nơi đây và cho rằng đó là "giấc mơ có thật".
Thành phố Huế xác định đây là khu đô thị tái định cư “kiểu mẫu” nên trong quá trình lập dự án quy hoạch cũng như thiết kế hạ tầng kỹ thuật đều đảm bảo theo tiêu chuẩn. Lãnh đạo tỉnh, thành phố Huế đã thường xuyên chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan đảm bảo các mốc tiến độ đề ra.
Quá trình thực hiện dự án đảm bảo tính dân chủ, công khai minh bạch, rõ ràng; đảm bảo chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đúng người, đúng đối tượng, đúng theo khung chính sách đã được Chính phủ phê duyệt và theo các quy định, khung chính sách hiện hành, đảm bảo tối đa quyền lợi chính đáng của người dân trong diện di dời, ổn định cuộc sống về lâu dài.
Phát biểu chỉ đạo tại buổi kiểm tra tiến độ thực hiện Dự án Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế gần đây nhất, ông Lê Trường Lưu, Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên – Huế hoan nghênh tinh thần chỉ đạo của thành phố Huế và các sở, ban, ngành đối với dự án. Tuy nhiên, soát xét lại vấn đề, còn nhiều việc chưa làm được, còn những khó khăn, vướng mắc, vẫn còn để xảy ra tình trạng khiếu nại, khiếu kiện của người dân.
Bí thư Tỉnh ủy Lê Trường Lưu đề nghị, thành phố Huế, các sở, ngành liên quan tập hợp tất cả các tình huống phát sinh và có sự thống nhất để đưa ra các giải pháp giải quyết rốt ráo, nhất là đối với những hộ phụ; phải tập trung nguồn lực để hỗ trợ cho tái định cư; cần phải trả lại mặt bằng thành phố, phường phải xử lý ngay từ đầu.
Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên - Huế Lê Trường Lưu thăm và tặng quà người dân sinh sống tại khu vực 1 Di tích Kinh thành Huế vừa đến nơi ở mớiChia sẻ với những khó khăn về nhân lực của thành phố trong thực hiện thẩm định dự án, Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên - Huế Lê Trường Lưu đề nghị thành phố trưng tập cán bộ nội bộ, tổ chức tập huấn cho cán bộ; tỉnh rà soát lại một số sở, ngành để tăng cường cán bộ, có khả năng thẩm định, sử dụng biệt phái.
Bí thư Tỉnh ủy Lê Trường Lưu lưu ý, cần huy động tất cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc; tất cả các dự án đều phân công các thành viên ban thường vụ cùng cơ sở đôn đốc, giải quyết vấn đề; thành phố điều tra lại sinh kế của người dân, đánh giá lại đời sống của bà con để đề xuất chính sách phù hợp cho bà con. Cũng như đề nghị UBND tỉnh lên tiến độ từng giai đoạn một, giải quyết vướng mắc từng giai đoạn. Tất cả phải tập trung thực hiện tháo gỡ khó khăn; đề nghị làm tốt công tác hậu kiểm trong bàn giao mặt bằng.
“Bảo tồn, tu bổ, tôn tạo hệ thống Kinh thành Huế là dự án quan trọng không chỉ của tỉnh mà của Trung ương, đồng chí mong muốn nên hạn chế thấp nhất những sai sót trong quá trình triển khai thực hiện với mục tiêu cao nhất là đảm bảo tiến độ dự án, gắn với chăm lo đời sống, sinh kế của người dân”, Bí thư Lê Trường Lưu nhấn mạnh.
