Trong báo cáo vừa gửi đến Quốc hội về một số nội dung liên quan nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp 5, Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH Đào Ngọc Dung đã có giải trình chính thức vấn đề thu bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc trái luật đối với chủ hộ kinh doanh tại nhiều BHXH địa phương.
Trước đó, báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị cử tri của Ủy ban Thường vụ Quốc hội gửi tới kỳ họp 4 Quốc hội khóa XV (được trình tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 5) cho biết, theo quy định hiện hành thì chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, từ tháng 1-2003 tới tháng 12-2021, cơ quan BHXH nhiều địa phương đã thu BHXH bắt buộc đối với những trường hợp này.
Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tại thời điểm tháng 9-2016 đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc. Như vậy, ngành BHXH đã thu BHXH bắt buộc đối với số lượng lớn chủ hộ kinh doanh cá thể trên hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước.
Do việc thực hiện BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ BHXH, đặc biệt có nhiều trường hợp đã đóng BHXH được gần 20 năm.
Việc thu BHXH bắt buộc không đúng đối tượng thuộc trách nhiệm của ngành BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của chủ hộ kinh doanh cá thể, rất cần được quan tâm giải quyết dứt điểm - Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định.
Giải trình nội dung nói trên, Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH Đào Ngọc Dung cho biết, Bộ này đã có văn bản gửi BHXH Việt Nam khẳng định việc thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh không đúng quy định của pháp luật và đề nghị BHXH Việt Nam chỉ đạo BHXH các địa phương thực hiện đúng quy định của pháp luật. Bộ LĐTB-XH cũng đã tổ chức kiểm tra, thanh tra tại một số địa phương. Bên cạnh đó, Bộ đã phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương khảo sát các địa phương sơ kết 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 28 và lấy ý kiến góp ý hồ sơ dự án luật BHXH sửa đổi, trong đó có nội dung cơ quan BHXH thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.
Tình trạng thu BHXH bắt buộc trái luật đối với chủ hộ kinh doanh cũng là vấn đề đã được một số đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội tuần vừa qua. Theo phản ánh của ĐB Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị), đây là vấn đề gây xôn xao dư luận khi đến hết tháng 12-2021 vẫn còn 35 bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố tiếp tục thu bảo hiểm xã hội bắt buộc với 779 chủ hộ kinh doanh cá thể.
Tuy nhiên, do số đông chủ hộ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là người trực tiếp sản xuất, kinh doanh - vừa là người sử dụng lao động, vừa là người lao động - nên nhu cầu tham gia hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế như người lao động là chính đáng. ĐB đề nghị Chính phủ, Bộ LĐTB-XH, BHXH Việt Nam sớm tháo gỡ điểm nghẽn này.
