Chiều 22-10, qua thẩm tra báo cáo của Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH về quản lý và sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2020, Uỷ ban Xã hội của Quốc hội cho biết, tính đến hết năm 2020, tổng số kết dư Quỹ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) ước đạt gần 953.078 tỷ đồng.
Trong đó, kết dư chuyển sang năm 2021 của Quỹ ốm đau, thai sản là 13.472 tỷ đồng; Quỹ Bảo hiểm tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp (BHTNLĐ-BNN) là 54.089 tỷ đồng; Quỹ hưu trí, tử tuất là 794.920 tỷ đồng; Quỹ BHTN là 90.597 tỷ đồng.
Qua thẩm tra, Ủy ban Xã hội thấy rằng, các quỹ có tính chất ngắn hạn về cơ bản đều bảo đảm khả năng chi trả và có kết dư lớn. Cụ thể, Quỹ ốm đau, thai sản có số kết dư chuyển sang năm 2021 bằng 43,14% số chi trong năm 2020.
Quỹ TNLĐ-BNN và Quỹ BHTN, đến nay kết dư lớn, số dư hàng năm cao. Qua nhiều năm thực hiện cho thấy, còn có nhiều chế độ, chính sách liên quan đến các quỹ này chưa đi vào cuộc sống, chưa phát huy được vai trò chủ động của chính sách BHTN là giá đỡ của thị trường lao động. Một ví dụ cụ thể là đã sang năm thứ 6 liên tiếp kể từ khi Luật Việc làm được ban hành, chế độ cho người sử dụng lao động hưởng chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động không thực hiện được.
“Có ý kiến cho rằng các quỹ ngắn hạn mà có kết dư lớn sẽ gây gánh nặng cho người sử dụng lao động, ngân sách nhà nước và mất công bằng đối với người thụ hưởng. Đối với Quỹ BHTNLĐ-BNN cần tính toán để sửa đổi phù hợp hơn cho đúng tính chất của quỹ ngắn hạn”, Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh nhận định. Chi chế độ hàng tháng từ nguồn Quỹ TNLĐ-BNN giai đoạn 2018 - 2020 chỉ chiếm tỷ lệ dưới 9% so với số thu, do đó số kết dư chuyển năm sau chỉ nên giữ ở mức 10% số thu hàng năm hoặc cần xem xét sửa đổi quy định pháp luật theo hướng mở rộng các chế độ thụ hưởng cho người lao động.
Riêng Quỹ Hưu trí, tử tuất, mặc dù vẫn đang kết dư lớn, song cần tính toán thận trọng, kỹ càng hơn nhằm bảo đảm cân đối trong dài hạn, nhất là với sự thay đổi về đặc điểm của quy mô và cơ cấu dân số (tốc độ già hóa dân số), nguyên tắc đóng - hưởng và cân đối giữa mức đóng - mức hưởng.
Về việc đầu tư Quỹ BHXH, cơ quan thẩm tra cho biết, tổng dư nợ đầu tư Quỹ BHXH, BHTN, BHYT lũy kế đến cuối năm 2020 đạt 897.715,1 tỷ đồng, tăng 10,33% so với năm 2019. Các hình thức đầu tư vẫn chủ yếu là mua trái phiếu Chính phủ (chiếm 86,8% tổng số dư của quỹ), gửi tiền, mua trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi tại các ngân hàng thương mại (chiếm 13,2%). Số tiền sinh lời từ hoạt động đầu tư quỹ năm 2020 là 47.592,7 tỷ đồng, đạt 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Tuy các hình thức đầu tư Quỹ BHXH đã tuân thủ theo đúng quy định, nhưng lãi suất đầu tư bình quân năm 2020 đạt 5,02%; như vậy, chỉ cao hơn chỉ số lạm phát năm 2020 (3,23%) có 1,79 điểm phần trăm.
Tính ra, lãi suất đầu tư bình quân có xu hướng giảm nhanh (năm 2020 là 5,02%; năm 2019 là 5,8%; năm 2018 là 7,25%/năm; năm 2017 là 7,25%; năm 2016 là 6,4%).
