Giải thích với đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về việc đề xuất một số cơ chế đặc thù cho TPHCM, trong đó có cả việc thí điểm đánh thuế tài sản (mà một số ý kiến lo ngại là vi Hiến), Chính phủ cho biết, theo quy định của Hiến pháp năm 2013 việc quy định các thứ thuế do Quốc hội quyết định. Tuy nhiên, do đây là cơ chế thí điểm, chỉ áp dụng trên địa bàn TPHCM và trong giới hạn, thời gian nhất định, nên trình Quốc hội ban hành nghị quyết giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.
Về thuế tài sản, Nghị quyết số 25/2016/QH13 ngày 9-11-2016 của Quốc hội về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016-2020 đã đề ra giải pháp điều chỉnh chính sách thu theo hướng mở rộng cơ sở thuế, nghiên cứu bổ sung thuế tài sản phù hợp với điều kiện ở Việt Nam. Việc nghiên cứu thuế tài sản để TPHCM thí điểm thực hiện trước, sau đó tổng kết đánh giá, xây dựng luật trình Quốc hội quyết định để áp dụng trên địa bàn cả nước cũng là hợp lý.
Về đề xuất cho phép được sử dụng nguồn cải cách tiền lương còn dư để đầu tư cơ sở hạ tầng, tăng chi đầu tư mua sắm, chi thu nhập tăng thêm, các nghị quyết của Đảng và Quốc hội đều quy định rõ, các địa phương phải tạo nguồn cải cách tiền lương theo quy định. Đối với các địa phương có nguồn còn dư sau khi thực hiện cải cách tiền lương phải chuyển nguồn để tiếp tục thực hiện cải cách tiền lương cho thời kỳ tiếp theo.
Thực tế, TPHCM là địa phương không những luôn tự đảm bảo nguồn thực hiện cải cách tiền lương và các chính sách an sinh xã hội theo quy định, mà còn dư nguồn khá lớn. Trao quyền cho thành phố được sử dụng nguồn cải cách tiền lương còn dư để thực hiện một số nhiệm vụ như dự thảo Nghị quyết là để tránh lãng phí nguồn lực, tạo sự chủ động trong điều hành cho TP.
Đề xuất tăng mức dư nợ lên 90% cũng đã được Chính phủ giải trình cơ sở. Theo quy định hiện hành, mức dư nợ vay của TPHCM không quá 70% thu ngân sách thành phố được hưởng theo phân cấp. Việc tăng giới hạn mức dư nợ vay sẽ tạo điều kiện cho thành có thêm dư địa huy động thêm nguồn lực cho đầu tư phát triển. Đồng thời, việc tăng giới hạn dư nợ vay vẫn được kiểm soát trong giới hạn cho phép, vì kết hợp với quy định tổng mức vay và bội chi ngân sách của thành phố hằng năm do Quốc hội quyết định theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Nội dung “Chính phủ trình UBTVQH quyết định bổ sung có mục tiêu từ ngân sách Trung ương cho ngân sách thành phố tương ứng 70% số tăng thu ngân sách Trung ương từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách Trung ương và ngân sách thành phố so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao và số tăng thu từ các khoản thu ngân sách Trung ương hưởng 100%...” tuy chưa được quy định trong Luật Ngân sách Nhà nước, nhưng đã được nêu rõ trong Nghị định số 48/2017/NĐ-CP của Chính phủ.
Tuy nhiên, việc bổ sung nguồn tăng thu của ngân sách Trung ương, so với dự toán cho thành phố có quy định thêm điều kiện so với dự thảo nghị quyết. Cụ thể là “tổng thu ngân sách Trung ương tăng so với dự toán Quốc hội quyết định”, thì mới xem xét bổ sung một phần không quá 70% khoản tăng thu ngân sách Trung ương cho thành phố so với quy định trên. Như vậy là đảm bảo tính chặt chẽ và công bằng.
