Là một di tích lịch sử, biểu tượng của đạo đức, nền học vấn và tầm nhìn xa trông rộng của người Việt, Văn Miếu - Quốc Tử Giám luôn trường tồn qua những thăng trầm của thời gian, qua các triều đại và biến cố.
Năm 1906, Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã được Toàn quyền Đông Dương xếp hạng di tích lịch sử văn hóa. Khu di tích đã được tu sửa vào năm 1920 và năm 1947 với sự trợ giúp của Viện Viễn đông Bác cổ Pháp. Năm 1956 khu di tích lại được trùng tu và năm 1962, khu di tích được Bộ Văn hóa và Thông tin (Nay là Bộ VH-TT-DL) xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa.
Sau nhiều lần trùng tu, tu sửa cùng với việc hoàn thành xây dựng công trình nhà Thái Học trên nền cũ của trường Quốc Tử Giám xưa vào năm 2000, khu di tích có diện mạo như ngày nay. 82 bia đá tiến sĩ đã được UNESCO ghi vào danh mục Ký ức thế giới toàn cầu năm 2011. Năm 2012, Văn Miếu-Quốc Tử Giám được thủ tướng chính phủ xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt.
 |
Văn Miếu - Quốc Tử Giám có những thời điểm rơi vào cảnh hoang phế. Ảnh tư liệu |
Kể từ khi được thành lập vào năm 1902 tại Hà Nội, khi đó là thủ phủ của Liên bang Đông Dương, EFEO đã đặt cho mình nhiệm vụ thăm dò khảo cổ học, thu thập các bản thảo, bảo tồn các di tích, nghiên cứu về các dân tộc thiểu số, ngôn ngữ và lịch sử của các nền văn minh châu Á từ Ấn Độ đến Nhật Bản. Văn Miếu khi ấy chỉ được người Pháp gọi là Chùa Quạ vì mức độ hoang phế, nhưng đối với với EFEO lại là một di tích quan trọng. Với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương lúc bấy giờ, các công việc trùng tu, duy tu, bảo tồn và bảo vệ khu di tích được thực hiện. Văn Miếu được EFEO xếp hạng di tích lịch sử, là một trong những di sản đầu tiên của Hà Nội được xếp hạng. Lịch sử của Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp luôn gắn liền với Văn Miếu cho đến tận khi EFEO rời đi vào năm 1957.
 |
Văn Miếu năm 1920. Ảnh tư liệu |
Phát biểu tại triển lãm ông Đỗ Đình Hồng, Giám đốc Sở VH-TT Hà Nội khẳng định, trong giai đoạn 1898-1954, Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám và Viện Viễn đông Bác cổ Pháp có mối liên hệ chặt chẽ trong việc bảo vệ, tu bổ thường xuyên khu di tích, phục hồi chức năng thờ tự và luôn duy trì được vai trò quan trọng của địa điểm này đối với cảnh quan của Hà Nội. Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một trong những di sản đầu tiên của Hà Nội được xếp hạng. Sự hồi sinh của khu di tích là một câu chuyện rất thú vị được thể hiện thông qua cuộc triển lãm.
 |
Văn Miếu trải qua nhiều đợt trùng tu, tôn tạo. Ảnh tư liệu |
Bộ sưu tập ảnh Việt Nam của EFEO, triển lãm kể lại hành trình của những con người tham gia vào việc bảo tồn Văn Miếu. Nhờ những con người ấy, di sản này đã có thể hồi sinh mạnh mẽ hơn, uy nghi hơn. Triển lãm giúp công chúng hiểu về những công việc đã thực hiện ở Văn Miếu trong giai đoạn này, công việc của các nhà nghiên cứu lúc bấy giờ, đồng thời cung cấp cho người xem một cách nhìn đương đại về công tác nghiên cứu ngày nay. Cùng với đó là chân dung của những con người luôn có niềm đam mê với di sản, đã góp phần cho bảo tồn khu di tích sự quyết tâm, nỗ lực không mệt mỏi nhằm đối phó trước những tác động mạnh mẽ của thời gian lên di sản.
Triển lãm được tổ chức tại Tiền đường nhà Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Thời gian Triển lãm kéo dài đến ngày 30-4-2023.
