Theo kết luận thanh tra, Bộ Công thương đã không thực hiện đúng quy định, lập quy hoạch phát triển điện mặt trời không đúng với thời kỳ quy hoạch đến năm 2020. Bộ Công thương đã phê duyệt bổ sung vào quy hoạch điện lực cấp tỉnh 114 dự án điện mặt trời với tổng công suất 4.166MW, trong khi chỉ có 14 dự án (870MW) được phê duyệt trong quy hoạch.
Cơ quan thanh tra cũng chỉ ra Bộ Công thương đã tham mưu trình Thủ tướng phê duyệt bổ sung riêng lẻ 54 dự án, tổng công suất 10.521MW vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh, trong khi không có quy hoạch. Vẫn theo kết luận thanh tra, Bộ Công thương đã phê duyệt bổ sung các dự án điện mặt trời không quá 50MW vào quy hoạch điện lực cấp tỉnh, trên cơ sở đề nghị của các địa phương, chủ đầu tư mà không lập quy hoạch điều chỉnh, dẫn tới việc bổ sung dự án không có căn cứ pháp lý.
Từ đó, Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc phê duyệt 168 dự án với tổng công suất 14.707MW/850MW (cao gấp 17,3 lần so với tổng công suất) là không có căn cứ về quy hoạch. Trách nhiệm chính những khuyết điểm, vi phạm trên thuộc về Bộ Công thương, UBND các tỉnh đề xuất đầu tư dự án. Cùng với đó, kết luận còn chỉ ra những vi phạm trong tham mưu ban hành Quyết định 13 về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam là trái với Nghị quyết 115/NQ-CP ngày 31-8-2018 (về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ tỉnh Ninh Thuận phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất, đời sống nhân dân giai đoạn 2018-2023) của Chính phủ, dẫn tới 15 dự án điện mặt trời được hưởng giá ưu đãi 9,35 cent/ kWh không đúng đối tượng. Từ đó, tổng số tiền mà Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) phải thanh toán nhiều hơn khoảng 1.481 tỷ đồng.
Do vậy, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ, tài liệu để xem xét, điều tra xử lý đối với các nội dung như: Bộ Công thương phê duyệt bổ sung và tham mưu Thủ tướng phê duyệt bổ sung 154 dự án điện mặt trời với tổng công suất 13.837MW không có căn cứ, cơ sở pháp lý về quy hoạch; Bộ Công thương tham mưu Thủ tướng ban hành nội dung Khoản 3 Điều 5 Quyết định số 13 trái với nội dung Nghị quyết số 115 của Chính phủ và không đúng với nội dung kết luận, chỉ đạo của Thủ tướng, làm tăng chi phí mua điện, giảm lợi nhuận của doanh nghiệp nhà nước...
Đồng thời chuyển nội dung liên quan việc Bộ Công thương ban hành hướng dẫn và tham mưu ban hành cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời được xác định có nhiều sơ hở, khuyết điểm, vi phạm dẫn đến nhiều hệ thống, cụm hệ thống điện mặt trời mái nhà đã đầu tư xây dựng với công suất lớn, xấp xỉ 1MW, trên đất nông, lâm nghiệp dưới mô hình đầu tư trang trại nuôi trồng.
Thanh tra Chính phủ cũng chuyển thông tin việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời, điện gió trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia, quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan tại tỉnh Bình Thuận; việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời chồng lấn lên quy hoạch thủy lợi thuộc dự án hệ thống thủy lợi Tân Mỹ, tỉnh Ninh Thuận; việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng dự án điện mặt trời kết hợp với nông nghiệp chồng lấn lên quy hoạch vùng tưới hồ chứa nước Ia Mơr tại tỉnh Đắk Lắk; việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện gió chồng lấn lên quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng bauxite tại tỉnh Đắk Nông...
Chuyển thông tin liên quan tới việc quản lý, sử dụng đất, thực hiện đầu tư xây dựng dự án Nhà máy thủy điện Đắk Glun 2, 3 trên diện tích 15,3ha đất tại xã Quảng Tâm, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông. Kết luận thanh tra nêu rõ, ngày 21-2-2023, cơ quan thanh tra đã có văn bản chuyển các vụ việc trên đến Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định pháp luật. Hiện nay, Bộ Công an đã có văn bản thông báo tiếp nhận kiến nghị của Thanh tra Chính phủ. Cơ quan thanh tra cũng chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm được nêu tại kết luận thanh tra.
