Chương trình giáo dục phổ thông 2018: Đổi mới công tác hướng nghiệp để hỗ trợ thí sinh

Sớm đẩy mạnh hướng nghiệp

Theo ThS Nguyễn Thị Kim Phụng, Phó Giám đốc Trung tâm tuyển sinh và quan hệ doanh nghiệp, Trường Đại học (ĐH) Tài chính Marketing TPHCM, với những thay đổi của chương trình GDPT mới, công tác tư vấn hướng nghiệp ở các trường THPT cần thực hiện càng sớm càng tốt, bắt đầu từ khi các em học sinh chuẩn bị vào lớp 10. Điều này giúp các em định hướng ngành nghề từ sớm để có thể quyết định lựa chọn tổ hợp môn học phù hợp năng lực của mình.

ThS Phạm Doãn Nguyên, Giám đốc Trung tâm Phát triển kỹ năng và hướng nghiệp, Trường ĐH Kinh tế Tài chính TPHCM, cho rằng: Với những thay đổi trong chương trình GDPT mới, cần thực hiện các chương trình hoạt động hướng nghiệp chuyên sâu cho học sinh, ứng dụng công nghệ số trong tư vấn, tăng cường các chương trình tư vấn trực tuyến của các đơn vị trường ĐH, đơn vị chuyên môn, đơn vị truyền thông uy tín với đội ngũ chuyên gia có sự am hiểu và chuyên môn cao về ngành nghề... nhằm tư vấn, định hướng nghề nghiệp sát với từng học sinh. Điều quan trọng là các trường THPT phải giúp học sinh tham quan trải nghiệm thực tế nghề nghiệp, trải nghiệm công tác đào tạo ngành nghề tại các trường ĐH.

Nhìn thực tế ở công tác quản lý, bà Trần Đức Hạnh Quỳnh, Phó trưởng Phòng GD-ĐT quận 1 (TPHCM), cho biết, với đặc thù một quận ở trung tâm thành phố, công tác phân luồng học sinh gặp nhiều khó khăn do đa phần phụ huynh muốn con em phải vào ĐH hoặc cao đẳng. Nhiều phụ huynh cho rằng độ tuổi sau THCS, thậm chí sau tốt nghiệp THPT, là lứa tuổi chưa trưởng thành, chưa muốn con em đi học nghề.

Một số khác lại quan niệm các trường nghề hiện nay có giáo trình đào tạo lạc hậu, chưa đáp ứng nhu cầu của xã hội, học sinh học nghề sau khi ra trường khó tìm được việc làm nên “bằng mọi giá” phải vào đại học để có cơ hội việc làm tốt hơn. Do đó, để thực hiện hiệu quả chính sách phân luồng học sinh, công tác tư vấn hướng nghiệp phải được kết hợp từ nhiều phía, gồm nhà trường, gia đình, xã hội, doanh nghiệp, chính quyền và đoàn thể.

Các cơ sở giáo dục cần thường xuyên tổ chức hoạt động tư vấn tâm lý, giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trước, trong và sau kỳ thi tuyển sinh lớp 10 công lập, qua đó giúp học sinh sớm nhận thức về ngành nghề để xác định phương hướng và lộ trình học tập từ cuối cấp THCS.

Nâng chất công tác hướng nghiệp

Theo thống kê của Bộ GD-ĐT, tính theo tỷ lệ dân số, số sinh viên ĐH theo học các lĩnh vực STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học) của Việt Nam chỉ đạt khoảng 55 sinh viên/10.000 dân, thấp hơn nhiều lần so với các nước trong khu vực và châu Âu. Tỷ lệ sinh viên theo học các lĩnh vực STEM tính trên tổng số sinh viên ĐH của Việt Nam những năm gần đây dao động trong khoảng từ 27%-30%. Riêng đối với các ngành khoa học tự nhiên và toán, tỷ lệ sinh viên theo học ở Việt Nam chỉ đạt xấp xỉ 1,5%, bằng 1/3 so với Phần Lan, 1/4 so với Hàn Quốc, 1/5 so với Singapore và Đức. Trong khi đó, quy mô đào tạo các các ngành khối kinh tế lại rất lớn.

Nhận định về thực trạng này, TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng Phòng Đào tạo, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, cho rằng, xu thế học sinh chọn ngành của nước ta hiện nay rất giống với nhiều nước trên thế giới và trong khu vực cách đây nhiều năm. Điều này cũng phản ánh quy luật cung - cầu, xã hội có nhu cầu thì người học cứ theo học.

Tuy nhiên, điều mà thí sinh không để ý là liệu ngành mình chọn ở thời điểm này đang rất “nóng” nhưng lúc ra trường, khoảng 4-5 năm sau, nhu cầu của ngành đó có còn cao hay sẽ bão hòa? Đây không phải lỗi ở thí sinh mà là lỗi của ngành giáo dục, do công tác hướng nghiệp bị bỏ trống hoặc có thực hiện cũng chỉ qua loa. Tuy nhiên, trên thực tế, để làm tốt công tác hướng nghiệp không phải là chuyện một sớm một chiều.

Theo đại diện nhiều trường ĐH, để công tác hướng nghiệp thật sự có chất lượng và đúng nghĩa, cần sự phối hợp giữa giáo dục phổ thông, giáo dục ĐH và cả giáo dục nghề nghiệp. Công tác hướng nghiệp cần thực hiện bài bản, phải có chuyên gia am hiểu, thiết kế chương trình hướng nghiệp khoa học thì mới có thể hướng nghiệp và phân luồng học sinh được phù hợp, hiệu quả.