Quản lý chất lượng đầu ra
Theo Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD-ĐT), Thông tư 17 là căn cứ để Bộ GD-ĐT ban hành các quy định về mở ngành đào tạo, xác định chỉ tiêu tuyển sinh và tổ chức tuyển sinh, tổ chức và quản lý đào tạo, liên thông trong đào tạo, các tiêu chuẩn đánh giá và kiểm định chương trình đào tạo.
Đây cũng là căn cứ để cơ sở giáo dục đại học (GDĐH) xây dựng, thẩm định, phê duyệt, thực hiện, đánh giá và cải tiến chương trình đào tạo; xây dựng các quy định về tuyển sinh, tổ chức và quản lý đào tạo, công nhận và chuyển đổi tín chỉ cho người học, công nhận chương trình đào tạo của các cơ sở đào tạo khác; thực hiện trách nhiệm giải trình về chất lượng chương trình đào tạo.
Bên cạnh đó, Thông tư 17 là cơ sở để xây dựng, thẩm định và ban hành chuẩn chương trình đào tạo của các ngành, nhóm ngành của từng lĩnh vực đối với từng trình độ để thực hiện Quyết định số 436/QĐ-TTg ngày 30-3-2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Khung trình độ quốc gia (KTĐQG) đối với các trình độ của GDĐH, giai đoạn 2020-2025. Điều này góp phần không nhỏ trong tiến trình xây dựng báo cáo tham chiếu KTĐQG và Khung tham chiếu trình độ ASEAN.
Với tiếp cận quản lý chất lượng đầu ra, Thông tư 17 được xem như một công cụ quản lý để nâng cao chất lượng đào tạo, trong đó có nhiều điểm mới đáng chú ý. Đầu tiên, thông tư yêu cầu việc xây dựng chuẩn đầu ra cho các chương trình đào tạo (CTĐT) phải bảo đảm phù hợp với KTĐQG cũng như chuẩn chương trình theo nhóm ngành, lĩnh vực. Điều này giúp quản lý chất lượng đào tạo đồng bộ, tránh tình trạng cùng một ngành ở cùng một trình độ được đào tạo ở các trường khác nhau, nhưng không bảo đảm những chuẩn mực chung tối thiểu để đào tạo ra nhân lực của ngành nghề đào tạo đó.
Tiếp theo, do chuẩn CTĐT là những yêu cầu tối thiểu, cốt lõi mà tất cả CTĐT cần phải đáp ứng nên các cơ sở GDĐH hoàn toàn tự chủ và linh hoạt trong quá trình xây dựng, phát triển các CTĐT để khẳng định uy tín, thương hiệu của trường mình. Ngoài ra, việc “đánh giá đạt chuẩn đầu ra CTĐT” được xem là một yêu cầu mới đối với quản lý chất lượng đào tạo, tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Bên cạnh đó, để bảo đảm quyền tự chủ của cơ sở GDĐH, Thông tư 17 không nêu cụ thể theo hướng “cầm tay chỉ việc” mà quy định những yêu cầu cơ sở GDĐH cũng như các bên liên quan cần thực hiện trong mỗi nội dung công việc liên quan đến chất lượng CTĐT. Đồng thời, cách tiếp cận sử dụng kết quả đánh giá để cải tiến chất lượng liên tục sẽ là cú hích để các cơ sở GDĐH thực hiện cải tiến chất lượng các CTĐT.
Hội nhập về chất lượng
Giải đáp cho câu hỏi “tại sao đã có tiêu chí kiểm định chất lượng mà còn phải xây dựng chuẩn CTĐT?”, PGS-TS Đoàn Thị Minh Trinh, nguyên Phó Trưởng Ban ĐH và sau ĐH (ĐH Quốc gia TPHCM), cho rằng chuẩn CTĐT cần phải có. Đây chính là chuẩn tối thiểu để các trường xây dựng chương trình và tổ chức đào tạo. Ví dụ như theo tiêu chuẩn kiểm định của ABET thì ngành kỹ thuật phải có tối thiểu 25% chương trình dạy toán và khoa học tự nhiên, muốn chương trình đạt chuẩn phải đáp ứng thông số này.
Theo TS Nguyễn Quốc Chính, Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo (ĐH Quốc gia TPHCM), việc Bộ GD-ĐT xây dựng chuẩn CTĐT là điều cần thiết và đã được luật định. Điều này sẽ giúp các trường xây dựng CTĐT đáp ứng yêu cầu của các bên liên quan, thể hiện quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của trường. Thông tư này không mang tính áp đặt mà đảm bảo linh hoạt, để các bên liên quan như cơ quan quản lý nhà nước, trường ĐH, đơn vị sử dụng lao động, hiệp hội nghề nghiệp, tổ chức kiểm định… thống nhất về chuẩn cũng như chất lượng cần đạt được.
Đánh giá về Thông tư 17, TS Hoàng Ngọc Vinh, thành viên Tổ tư vấn Ủy ban Đổi mới giáo dục quốc gia giai đoạn 2016-2021, cho biết: Thực hiện thông tư này, các trường ĐH ở Việt Nam sẽ có sự thay đổi mạnh trong việc đảm bảo chất lượng CTĐT, là yếu tố quan trọng có ảnh hưởng mang tính quyết định đến chất lượng đào tạo, tổ chức quản trị đại học và đầu tư cũng như cải thiện hình ảnh của giáo dục ĐH Việt Nam. Vì là chương trình chuẩn có quy định cụ thể tối thiểu về mục tiêu, nội dung, thời lượng học tập, cấu trúc, chuẩn đầu ra và đo lường đánh giá cũng như các điều kiện đảm bảo chất lượng, nên việc thiết kế và thực hiện CTĐT một cách tùy tiện theo kiểu “tự chủ” nhưng ít chịu trách nhiệm giải trình sẽ được hạn chế.
Một số trường có năng lực hạn chế về thiết kế CTĐT có thể căn cứ theo Thông tư 17 để xây dựng chương trình mới, điều chỉnh những chỗ bất cập ở chương trình hiện hành, từ đó có thể cung cấp các khóa đào tạo chất lượng tốt hơn. Tuy nhiên, một khi có sự thay đổi về chính sách pháp luật, sẽ có một bộ phận ủng hộ, một bộ phận khác chưa muốn thay đổi và tìm cách níu kéo cách làm truyền thống. Việc rõ ràng, minh bạch chuẩn đầu ra trong CTĐT ở mỗi trình độ theo các hướng đào tạo khác nhau sẽ giúp người học hiểu được con đường học tập của bản thân theo các thang bậc được định nghĩa ở mỗi cấp trình độ quy định cụ thể trong chương trình để phấn đấu. Đó cũng là sự thể hiện cam kết của nhà trường trong việc cung cấp dịch vụ giáo dục cho người học.
