Cho ý kiến về dự án Luật Cư trú, ĐB Lê Quang Trí (Tiền Giang) phản ánh, trên thực tế có nhiều công dân sinh sống, làm việc, sinh sống lâu dài tại nơi không có hộ khẩu thường trú vì họ không đủ điều kiện để được đăng ký. Luật cần bổ sung thêm quy định cấm đặt ra những quy định có tính phân biệt có, không có hộ khẩu thường trú, làm ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của đối tượng này.
Ông Trí ghi nhận những đổi mới trong dự thảo Luật theo hướng ứng dụng khoa học công nghệ, đảm bảo công khai minh bạch. Tuy nhiên, theo ĐB, còn nhiều quy định về khai báo tạm trú, tạm vắng trong dự Luật vẫn mang tính thủ công, khiến công dân ngại đăng ký thông tin về nơi cư trú, gây khó khăn cho công tác quản lý. ĐB đề nghị bổ sung việc áp dụng khoa học công nghệ vào quản lý cư trú để đơn giản hoá việc khai báo tạm trú, tạm vắng.
Quan tâm đến quy định về chuyển đổi phương thức quản lý cư trú, ĐB Bế Minh Đức (đoàn Cao Bằng) cho rằng, việc thay đổi phương thức quản lý cư trú thông qua số định danh cá nhân, bỏ sổ hộ khẩu sẽ có tác động lớn tới các quy định về giấy tờ công dân trong nhiều thủ tục hành chính hiện hành ở hàng loạt lĩnh vực như: giáo dục, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, kinh doanh, đất đai, nhà ở cũng như việc xác định quan hệ nhân thân để hưởng quyền lợi và thực hiện nghĩa vụ công dân như về hưởng thừa kế, nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng. Các thủ tục này đang được quy định trong một số văn bản luật và nhiều văn bản dưới luật.
Theo quy định của Luật Căn cước công dân, chậm nhất từ ngày 1-1-2020 phải thực hiện thống nhất công tác quản lý công dân thông qua Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Tuy nhiên, đến nay Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư vẫn đang trong quá trình xây dựng, hoàn thiện, đến nay mới có hơn 18 triệu công dân được cấp số định danh cá nhân thông qua công tác cấp căn cước công dân. Do vậy, từ nay tháng 12-2020 vẫn còn phải cấp số định danh cá nhân cho khoảng hơn 80 triệu công dân.
Ông Đức băn khoăn: “Thời gian còn nửa năm nữa liệu có kịp thực hiện, hoàn thành hay không? Nếu không làm được 2 vấn đề trên thì khi bỏ sổ hộ khẩu sẽ gây ách tắc, xáo trộn trong hoạt động của cơ quan Nhà nước và nhân dân”. Theo ĐB, việc bỏ sổ hộ khẩu cần có lộ trình và trước mắt vẫn cần công nhận song song hai hình thức khi chưa hoàn thành việc cấp mã số định danh cá nhân, tránh gây xáo trộn, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức và hoạt động bình thường của cơ quan Nhà nước.
Là thành viên cơ quan thẩm tra dự Luật, ĐB Trần Thị Dung, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng cho rằng việc cấp xong số định danh cho 80 triệu người còn lại không chỉ đòi hỏi thời gian mà còn cần khoảng 3.000 tỷ đồng. Trong bối cảnh ngân sách eo hẹp như hiện nay, việc hoàn tất cấp số định danh để áp dụng luật từ 1-7-2021 là không khả thi.
Liên quan đến điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc trung ương, nhiều ĐB cũng bày tỏ quan điểm tán thành với bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc trung ương để bảo đảm tốt hơn quyền tự do cư trú của công dân. Tuy nhiên, cần có quy định để đảm bảo việc đáp ứng cơ sở hạ tầng, các dịch vụ thiết yếu tại các thành phố lớn, đơn cử như có thể quy định điều kiện về diện tích ở bình quân theo quy định của HĐNĐ tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm sau đó đã phát biểu tiếp thu những vấn đề mà ĐB nêu. Công nhận vẫn còn tới 80 triệu công dân cần được cấp căn cước công dân, song Bộ trưởng cho rằng trong vòng 1 năm (tính tới thời điểm Luật có hiệu lực vào 1-7-2021) thì việc “phủ kín” số định danh là khả thi. “Trước mắt sẽ cấp cho người từ 14 tuổi trở lên. Các văn bản liên quan đến sổ hộ khẩu thì sẽ mặc nhiên hết hiệu lực sau thời điểm Luật có hiệu lực”, đồng chí Tô Lâm nói thêm.
