Cuối phiên họp sáng 28-3, tại hội nghị đại biểu Quốc hội (ĐBQH) chuyên trách, dự thảo Luật Thi đua khen thưởng (sửa đổi), đã được các ĐBQH cho ý kiến.
Một số cán bộ đảng viên đang có dấu hiệu “chùng xuống”, không dám làm gì
Trước phần thảo luận trực tiếp, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh, đại diện cơ quan thẩm tra đã nhấn mạnh một số điểm mới của dự thảo, trong đó có việc quy định cụ thể đối tượng khen thưởng là doanh nhân, doanh nghiệp, trí thức, nhà khoa học. Dự thảo cũng bổ sung quy định nguyên tắc xét tôn vinh và trao tặng giải thưởng cho doanh nhân, doanh nghiệp; bổ sung thẩm quyền trình khen thưởng đối với doanh nghiệp do Chính phủ quy định.
Về vấn đề này, ĐB Mai Thị Phương Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhận xét, giai đoạn hiện nay đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của khối doanh nghiệp tư nhân. Kinh tế tư nhân hiện đóng góp tới 40% GDP cả nước. Nhiều doanh nghiệp, doanh nhân, trí thức, nhà khoa học thực sự xứng đáng được khen thưởng.
Tuy nhiên, một số quy định hiện hành về tiêu chuẩn khen thưởng cho doanh nghiệp thuộc khu vực ngoài nhà nước chưa cụ thể, khó áp dụng và đang được điều chỉnh bằng văn bản dưới luật.
Theo ĐB Phương Hoa, pháp luật quy định cấp nào quản lý về tổ chức, người lao động thì khen thưởng hoặc trình cấp trên khen thưởng. Doanh nghiệp tư nhân không có cấp quản lý nên việc trình khen thưởng thường không thực hiện được. Pháp luật hiện hành quy định cơ quan cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc cấp giấy phép thành lập thì khen thưởng hoặc trình cấp trên khen thưởng; tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp trong một tỉnh, thành phố thường đông, cơ quan cấp phép thường là Sở Kế hoạch và Đầu tư rất ít tiếp nhận đề nghị khen thưởng cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng không nắm được quy định của pháp luật hoặc là doanh nghiệp thành lập ở địa phương này nhưng hoạt động ở địa phương khác, thành tích đóng góp cho địa phương khác, nên khó đề xuất khen thưởng…
Chính vì những bất hợp lý đó mà trong 5 năm (2016-2020), Chủ tịch nước khen thưởng cho cá nhân lao động trực tiếp trong khu vực doanh nghiệp tư chỉ có 177 cá nhân, chiếm tỷ lệ 0,05%. Thủ tướng khen thưởng cho cá nhân lao động trực tiếp chỉ có 568 cá nhân, chiếm tỷ lệ 2,17%...
Bên cạnh đó, liên quan đến tiêu chuẩn về Huân chương Lao động, nữ ĐB cho rằng, tuy các tiêu chuẩn đã cơ bản bao quát được các trường hợp xứng đáng, nhưng chưa có quy định nào đề cập đến những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung, mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực, tạo được chuyển biến mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung.
ĐB nêu dẫn chứng là ông Kim Ngọc, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc với quyết sách “khoán hộ” năm 1966, là một trong những cơ sở quan trọng để Trung ương ban hành chính sách khoán 100 và khoán 10, từ đó làm thay đổi căn bản kinh tế nông nghiệp nước ta, hay nữ Anh hùng Lao động Ba Thi với kỳ tích “cởi trói” cho hạt gạo tại TPHCM và Đồng bằng Sông Cửu Long năm 1977-1978, góp phần vào việc bỏ chế độ bao cấp gạo; Thủ tướng Võ Văn Kiệt với đường dây tải điện 500 KV...
"Có rất nhiều biện pháp để khuyến khích cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, nhưng tôi cho rằng biện pháp khen thưởng là biện pháp thiết thực và có nhiều yếu tố tích cực, đề nghị cân nhắc bổ sung nội dung nêu trên vào dự thảo Luật Thi đua khen thưởng, nhất là trong bối cảnh hiện nay, một số cán bộ đảng viên đang có dấu hiệu “chùng xuống”, không dám làm gì chứ chưa nói đến dám chịu trách nhiệm", ĐB Mai Hoa nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, ĐB Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa - Giáo dục nhận định, Luật Thi đua khen thưởng trước đây tuy đã có quy định đối với người lao động trực tiếp: công nhân, nông dân... nhưng đối tượng chưa đẩy đủ, việc quy định chưa cụ thể, tiêu chuẩn chung chung, định lượng thấp. Vì vậy tủy lệ khen thưởng cho người lao động trực tiếp còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.
ĐB Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa - Giáo dục ĐB Bùi Hoài Sơn ví von: “Có người ví khen thưởng như "đường sữa phát từ trên phát xuống, cày cuốc thì phát từ dưới phát lên" là vì thế”. Ông Bùi Hoài Sơn bày tỏ đồng tình với việc sửa đổi tiếp thu theo hướng quan tâm nhiều hơn đến đối tượng lao động trực tiếp, nhưng cần tiếp tục thể chế hóa đầy đủ hơn, qua đó động viên, khích lệ tinh thần, vật chất với cá nhân có thành tích xuất sắc, tạo động lực để cá nhân cống hiến nhiều hơn nữa, tạo ra sự lan tỏa trong xã hội, thúc đẩy các phong trào yêu nước ngày càng phát triển, tạo động lực cho sự phát triển chung trong cả nước.
