Đưa vào vận hành nhiều công trình
Theo Sở Xây dựng, hiện trên địa bàn thành phố có 18 điểm ngập (13 tuyến đường ngập do mưa và 5 tuyến đường ngập do triều cường). Cụ thể, 13 đường trục chính bị ngập do mưa gồm đường Phan Anh (quận Tân Phú), Lê Đức Thọ, Quang Trung, Nguyễn Văn Khối (quận Gò Vấp), Hồ Học Lãm (quận Bình Tân), quốc lộ 1, Đặng Thị Rành, Dương Văn Cam, Kha Vạn Cân, Thảo Điền, Quốc Hương, Nguyễn Văn Hưởng (TP Thủ Đức)... Ngập do triều cường gồm đường Huỳnh Tấn Phát, Trần Xuân Soạn, Lê Văn Lương, Đào Sư Tích và quốc lộ 50 (quận 7, huyện Nhà Bè, huyện Bình Chánh). Tuy nhiên, thực tế, qua vài cơn mưa đầu mùa mới đây đã phát sinh thêm nhiều tuyến đường, khu vực bị ngập.
Nhằm hạn chế tình trạng ngập trên địa bàn TP Thủ Đức, Phó Chủ tịch UBND TP Thủ Đức Mai Hữu Quyết cho biết, thời gian tới, sẽ đầu tư cải tạo hàng loạt hệ thống cống kết nối đồng bộ để giải quyết ngập nặng ở một số tuyến đường. Cụ thể, trong năm nay khởi công và hoàn thành 7 công trình nâng cấp bờ bao chống ngập, 36 công trình thoát nước, mở rộng 60 tuyến hẻm. Trong khi đó, trên bình diện chống ngập ở các tuyến đường, khu vực trên toàn thành phố, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Đặng Phú Thành cho hay, thời gian qua, sở cùng các đơn vị liên quan xây dựng đoạn đê bao xung yếu thuộc bờ tả TP Thủ Đức; xây dựng các cống kiểm soát triều sông Kinh, rạch Tra, Vàm Thuật và Nước Lên; xây dựng tuyến kè kênh Tẻ dọc đường Trần Xuân Soạn (quận 7); cải tạo các trục thoát nước chính rạch Xóm Củi, Bà Lớn, Thủ Đào, Ông Bé, Thầy Tiêu; xây dựng tuyến kè 2 bên bờ kênh Tham Lương - Bến Cát - Nước Lên (đoạn từ sông Chợ Đệm đến cầu Tham Lương dài 19km) trong giai đoạn 2021-2025.
Song song đó, cải tạo hệ thống thoát nước của một loạt tuyến đường như Nguyễn Hữu Cảnh, Tân Quý, Ba Vân, Trương Công Định, Bàu Cát, Lê Đức Thọ, Quang Trung, Nguyễn Văn Khối (Cây Trâm cũ), Đặng Thị Rành, Bạch Đằng, Thảo Điền, Quốc Hương, Nguyễn Văn Hưởng, Dương Văn Cam, Kha Vạn Cân, quốc lộ 1, Phan Anh, Hồ Học Lãm... “Giai đoạn 2021-2025, thành phố triển khai thực hiện các dự án xây dựng, cải tạo hệ thống thoát nước và nạo vét kênh rạch với tổng chiều dài hệ thống thoát nước được bổ sung khoảng 96km và chiều dài kênh rạch được cải tạo khoảng 5km. Đồng thời, vận hành 380 van ngăn triều, 5 trạm bơm di động, 10 trạm bơm và cổng kiểm soát triều (Bình Triệu, Bình Lợi, rạch Lăng, rạch Nhảy - Ruột Ngựa, Nhiêu Lộc - Thị Nghè, rạch Bà Tiếng, Phú Lâm, Thanh Đa, Mễ Cốc 1,2)...”, ông Đặng Phú Thành cho biết.
Theo ông Đặng Phú Thành, để ứng phó tình trạng ngập trong thời gian chờ các dự án mới được hoàn thành, Sở Xây dựng đề nghị UBND TP Thủ Đức và các quận, huyện có kế hoạch xử lý nhanh các trường hợp lấn chiếm kênh, rạch, hố ga... hiện hữu. Đồng thời, đẩy mạnh công tác nạo vét hệ thống cống, kênh rạch trên địa bàn quản lý, đảm bảo đồng bộ với hệ thống thoát nước chung thành phố. Mặt khác, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị, Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật thành phố và các quận huyện khẩn trương đẩy nhanh tiến độ đưa vào sử dụng một số dự án công trình cấp bách, đang thực hiện dở dang, các công trình chuyển tiếp những năm trước đây. Nghiên cứu và đưa vào ứng dụng công nghệ mới trong thi công các công trình thoát nước, đê, kè; công nghệ khoan kích ngầm, lót ống, hồ điều tiết ngầm; kiểm tra, rà soát để tận dụng các trạm bơm nước thải hỗ trợ thoát nước khi mưa lớn như trạm bơm Nhiêu Lộc - Thị Nghè, trạm bơm Đồng Diều và Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng, Bình Hưng Hòa.
Tổng chiều dài cống thoát nước trên địa bàn thành phố là 4.626,657km. Trong đó, Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật thành phố quản lý 759 tuyến với tổng chiều dài 1.919,657km cống cấp 2, cấp 3 các loại và 90.571 hầm ga, 1.274 cửa xả; UBND TP Thủ Đức và các quận, huyện quản lý 2.707km cống cấp 4 và các hẻm nhánh, 146.638 hầm ga.
Xây dựng hệ thống thoát nước kết nối đồng bộ
Theo TS Phạm Sanh, chuyên gia về giao thông và đô thị, nếu không sớm có một đồ án quy hoạch tổng thể, định hướng thoát nước, thu gom và xử lý nước thải cho các khu vực của thành phố, sẽ rất khó đạt được mục tiêu chống ngập hiệu quả. Do vậy, thành phố nên khẩn trương thuê tư vấn có kinh nghiệm lập lại quy hoạch thoát nước hoàn chỉnh, mang tính khoa học và khả thi cao; thay thế ngay 2 quy hoạch thoát nước mưa và triều đã lỗi thời hiện nay, chưa ăn khớp về tần suất thiết kế, về số liệu đầu vào...
Với một đô thị như TPHCM, phải có chiến lược, tầm nhìn bền vững, các kịch bản không bị ngập bởi các trận mưa có cường độ tính toán với chu kỳ ít nhất 50-100 năm. Thành phố đánh giá lại hiệu quả các dự án chống ngập đã thực hiện thời gian qua với mặt được và chưa được, vừa rút kinh nghiệm cho các dự án sau, vừa kiểm soát kết quả thực hiện. Lý giải thêm về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Đặng Phú Thành cho biết, thời gian qua, thành phố tập trung hoàn tất việc điều chỉnh các đồ án quy hoạch và có căn cứ vào các đồ án quy hoạch phân khu 1/2000 và chi tiết 1/500 khi lập dự án, thiết kế đấu nối thoát nước, hạ tầng kỹ thuật.
Về giải pháp trước mắt, ông Đặng Phú Thành cho biết, thành phố đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình chống ngập và xử lý nước thải TPHCM giai đoạn 2024-2025. Theo đó, sẽ nâng cấp, cải tạo và xây dựng hệ thống thoát nước để kết nối đồng bộ, đảm bảo thoát nước cho khu đô thị cũ và khu dân cư mới. Đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án giải quyết ngập do triều khu vực TPHCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) và các dự án thuộc nguồn vốn ODA. Từ nay đến năm 2025, sẽ giải quyết ngập do mưa trên 13 tuyến đường; khởi công dự án cải tạo hệ thống thoát nước đường Nguyễn Văn Khối, Lê Văn Thọ; dự án cải tạo hệ thống thoát nước đường Quang Trung (từ đường Phạm Văn Chiêu đến cầu Chợ Cầu); dự án cải tạo hệ thống thoát nước đường Lê Đức Thọ (từ đường Phạm Văn Chiêu đến Cầu Cụt).
Về lâu dài, sẽ đầu tư 7 dự án gồm: dự án cải tạo hệ thống thoát nước đường Thảo Điền - Quốc Hương - Xuân Thủy - Nguyễn Văn Hưởng; dự án cải tạo hệ thống thoát nước khu vực chợ Thủ Đức; dự án nạo vét trục thoát nước rạch Bà Lớn; dự án nạo vét cải tạo rạch Bàu Trâu; dự án cải tạo hệ thống thoát nước đường Bạch Đằng; dự án cải tạo hệ thống thoát nước quốc lộ 1A và dự án xây dựng hệ thống thoát nước đường Phan Anh. Bên cạnh đó là hoàn thành dự án giải quyết ngập do triều có xét đến biến đổi khí hậu (giai đoạn 1); hoàn thành dự án bờ tả sông Sài Gòn (từ rạch Cầu Ngang đến Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP Thủ Đức).
Liên quan dự án giải quyết ngập do triều có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1), trong cuộc tiếp xúc cử tri mới đây, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi cho biết, tiến độ dự án này so với lần tiếp xúc cử tri gần nhất (năm 2023) chưa có tiến triển hơn. Không phải thành phố không quyết tâm, nhưng hiện vướng nhiều quy định pháp luật khiến dự án kéo dài, tiền bố trí cho dự án chưa thể giải ngân. TPHCM cũng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ xin cơ chế cho nhà thầu vay 1.800 tỷ đồng từ ngân sách thành phố để hoàn thành dự án.
Ngoài ra, dự án xây dựng hạ tầng và cải thiện môi trường kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên đang được TPHCM nỗ lực hoàn thành đưa vào khai thác dịp 30-4-2025. Dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật) dự kiến các đơn vị sẽ triển khai tuyển chọn nhà thầu xây lắp, kịp khởi công đoạn qua địa bàn quận Gò Vấp vào tháng 8-2024.
Bên cạnh đó, dự án vệ sinh môi trường thành phố (lưu vực Nhiêu Lộc - Thị Nghè) nguồn vốn viện trợ phát triển ODA; dự án cải thiện môi trường nước thành phố nguồn vốn ODA gồm 2 dự án thành phần vẫn còn dang dở chưa hoàn thiện. Chính vì vậy, các dự án nhỏ giúp kết nối, hoàn thiện cơ sở hạ tầng thoát nước vẫn còn chưa thể đồng bộ.
