Hệ thống cây xanh đô thị có vai trò hết sức quan trọng, được xem là “lá phổi xanh” của TPHCM. Tuy nhiên, với quá trình đô thị hóa và sự biến đổi khí hậu đang gây ra những ảnh hưởng bất lợi, tiêu cực đến hệ thống cây xanh. Vì vậy, cần có các giải pháp hữu hiệu để đảm bảo an toàn cho cây xanh đô thị.
Theo Sở GTVT TPHCM, hiện nay tổng số cây xanh mà sở đang quản lý là 130.036 cây với khoảng 180 loài. Đáng chú ý là số vụ ngã đổ cây xanh đang có xu hướng tăng theo từng năm.
Cụ thể, năm 2013, trên địa bàn TP xảy ra 158 cây bị ngã đổ, năm 2014 là 193 cây, năm 2015 là 184 cây và trong 10 tháng đầu năm 2016, số cây xanh bị ngã tăng lên 216 cây. Các sự cố ngã đổ cây xanh cũng làm thiệt hại về người và tài sản đối với người dân. Cụ thể, trong 10 tháng đầu năm 2016, sự cố ngã đổ cây xanh đã làm 2 người chết, 9 người bị thương, làm thiệt hại 19 ô tô, 11 xe máy, 4 trụ điện, 3 tường rào, 3 mái nhà và một số tài sản khác.
Mé nhánh cây xanh tại TPHCM Ảnh: CAO THĂNG
Nguyên nhân là do tác động của biến đổi khí hậu bất thường, mưa to kèm dông lốc cục bộ làm cho hiện tượng gãy, đổ cây xanh ngày càng phổ biến. Hiện tượng triều cường gia tăng làm cho một số khu vực bị ngập úng nặng, kéo dài dẫn đến bộ rễ dễ bị nhiễm khuẩn, nấm xâm hại đưa đến mục gốc làm cây dễ ngã đổ khi có mưa to gió lớn. Tốc độ xây dựng đô thị hóa đã làm thay đổi hướng gió gây nên hiệu ứng đường hầm làm cho cây xanh dễ ngã đổ, gãy cành, tét nhánh, nhất là đối với những loài có nhánh giòn, nhánh nằm ngang.
Công tác quy hoạch cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ làm ảnh hưởng đến bộ rễ, hạn chế sự phát triển của cây xanh hiện hữu. Một số cây xanh cổ thụ đã già cỗi, tiềm ẩn hư hại, khiếm khuyết bên trong thân và dưới hệ rễ (mục, bọng, thối…) nhưng chưa phát hiện, đánh giá kịp thời mức độ hư hại, khiếm khuyết để có biện pháp phòng ngừa hữu hiệu.
Hệ thống cây xanh đường phố bị xâm hại rất phổ biến. Việc thi công các công trình trên vỉa hè chưa thực sự quan tâm đến biện pháp, phương án bảo vệ, giữ gìn cây xanh. Việc phối hợp với các ngành liên quan khác như điện lực, viễn thông chưa chặt chẽ và đồng bộ đã gây thiệt hại không ít đến cây xanh đường phố (hệ thống rễ bị xâm hại, tàn nhánh cây được cắt mé không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật gây mất an toàn…). Quy trình chăm sóc, bảo quản cây xanh chưa chú trọng về đặc thù loài, về phân loại cây xanh để có quy trình tác động kỹ thuật phù hợp cho từng loài, từng kích thước cây.
Theo chuyên gia Đinh Quang Diệp, Khoa Môi trường Tài nguyên, Trường Đại học Nông lâm TPHCM, để phát triển mảng xanh đô thị một cách bền vững, đồng thời khắc phục việc cây xanh bị gãy đổ có thể xảy ra trong thời gian tới cần chú ý đến những vấn đề như chọn loài cây trồng đô thị không quá cao, thân thẳng tự nhiên, gỗ tốt không giòn, cành dẻo dai không dễ gãy, hệ rễ khỏe; kiểm tra và cắt tỉa cây xanh thường xuyên; cải tạo và thay thế cây xanh không phù hợp hoặc già cỗi không đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ, bảo vệ môi trường của đô thị.
Còn Hiệp hội công viên cây xanh Việt Nam cho rằng, TPHCM cần sớm ban hành danh mục cây bảo tồn trên địa bàn TP để lập hồ sơ quản lý, có chế độ chăm sóc đặc biệt và bảo vệ cho từng cây để phục vụ công tác bảo tồn. Cần xác định tuổi phục vụ đô thị đối với từng loài cây, từ đó có kế hoạch thay thế dần đối với cây cổ thụ để đảm bảo an toàn đô thị. Tăng cường xử phạt, xử lý các hành vi vi phạm đến hệ thống cây xanh đô thị. Thực hiện nghiêm bảo vệ cây xanh trong quá trình xây dựng.
Đề cập về những giải pháp quản lý nhằm đảm bảo an toàn cây xanh đô thị TPHCM trong thời gian tới, Sở GTVT TP cho biết, sẽ đề xuất UBND TP ban hành cơ chế, chức năng cho lực lượng thực hiện nhiệm vụ xử lý, xử phạt hành vi xâm hại, phá hoại cây xanh. Đồng thời, nâng cao vai trò của chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền bảo vệ cây xanh và phối hợp xử lý hành vi xâm hại. Xây dựng dài hạn kế hoạch cải tạo, chỉnh trang hệ thống cây xanh trên toàn địa bàn TP. Trong đó, chú trọng công tác cải tạo đối với cây sâu bệnh, già cỗi; cây trong danh mục cấm trồng, ưu tiên thực hiện trước ở địa bàn các quận trung tâm. Xây dựng, trình UBND TP ban hành riêng quy định đảm bảo an toàn cho cây xanh khi đầu tư xây dựng các dự án công trình trên vỉa hè, các công trình hạ tầng kỹ thuật liên quan (như hệ thống cấp, thoát nước, hệ thống điện, viễn thông…) hoặc các công trình kiến trúc hai bên đường…
MINH VÂN
