Chờ mong một mái nhà

Chênh vênh 

Buổi tối trong căn nhà sàn chật hẹp chỉ 8m2 trên rạch Xuyên Tâm, thuộc phường 15, quận Bình Thạnh, TPHCM, 4 người trong gia đình bà Nguyễn Thị Ngời (60 tuổi, quê Vĩnh Long) quây quần ăn bữa cơm tối. Bữa cơm đơn sơ thời bão giá dọn ra trên sàn - được ghép bằng những tấm ván cũ. Sống chật chội mấy chục năm cũng quen. Ban ngày, bà Ngời đẩy xe đi mua ve chai, con trai chạy xe ôm, con dâu làm công nhân may, đứa cháu 7 tuổi thì đi học. Ai có việc nấy, cũng chẳng ở nhà bao nhiêu.

Cả nhà động viên nhau, thôi thì ở vậy cũng tạm rồi, có mái nhà che mưa che nắng đỡ hơn bao người. Những hôm nóng nực, bữa cơm tối phải bê hẳn ra ngoài đường, ngồi ăn mà trong lòng bà nhen nhóm ước mơ có một nơi ở khang trang hơn cho con cháu. Đợt dịch Covid-19 bùng phát ở TPHCM, gia đình bà Ngời di dời đến ở tạm chung cư để đảm bảo giãn cách. Được ở chung cư thoáng mát, bà thấy tinh thần, sức khỏe tốt lên nhiều. Khi ấy, ước mơ về một nơi ở thông thoáng càng thôi thúc bà Ngời.

Rời khu nhà trên kênh rạch ở quận Bình Thạnh, chúng tôi đến chung cư Vĩnh Hội (phường 6, quận 4). Chung cư được xây dựng trước năm 1975 ở TPHCM và đã xuống cấp trầm trọng. Chỉ tay về hành lang loang lổ vết nứt trước nhà, ông Đặng Thành Trung lo lắng: “Sống ở đây thấp thỏm lắm, lâu lâu lại có mảng vữa rơi từ trên trần xuống”. Người đàn ông 73 tuổi này phải giữ hai đứa cháu trong căn hộ 30m2, không dám cho ra ngoài chơi vì sợ vữa rơi trúng. Ngày thường con cái đi làm hết nhà còn “dễ thở” chút. Cuối tuần, cả nhà chen chúc trong phòng khách chưa tới 10m2, vừa ăn uống, làm việc, vừa nghỉ ngơi…

Gần 19 năm lấy nhau, vợ chồng chị Nguyễn Thị Ngọc Tuyết, công nhân tại KCX Tân Thuận (quận 7) chuyển nhà trọ 6 lần. Với đồng lương công nhân eo hẹp và lương làm công ở tiệm sửa xe của chồng, gia đình chỉ dám tìm những căn phòng trọ nhỏ ở hẻm sâu. Chị Tuyết chi tiêu dè sẻn, gói ghém để dành mỗi tháng một ít tiền, phòng khi đau ốm và tiết kiệm để mua nhà. Chị trải lòng, dù biết khoản dành dụm không là bao, nhưng vợ chồng vẫn mong một ngày có thể vay mượn thêm để mua được căn nhà ở nhà ở xã hội (NƠXH) vừa túi tiền. Một căn NƠXH cũng là mơ ước của vợ chồng anh Trần Văn Khang, 31 tuổi, giáo viên tổng phụ trách đội Trường THCS Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh. Anh yêu mến vùng đất này, mong được gắn bó lâu dài để cống hiến và có một căn nhà ấm áp của riêng mình.

Mòn mỏi chờ mong
Là cư dân chung cư Vĩnh Hội gần 30 năm qua, ông Đặng Thành Trung rành rọt từng sự kiện liên quan đến khu nhà. Ông kể, 2, 3 năm trước, đánh giá chung cư này xuống cấp nghiêm trọng, cơ quan chức năng có chủ trương di dời dân để cải tạo, xây mới. Tuy nhiên, đến nay chưa có phương án bồi thường, tái định cư hợp lý nên người dân chưa đồng ý di dời. Ông trần tình, dân cư ở đây ai cũng muốn được chuyển đến nơi ở rộng rãi hơn, an toàn hơn. Dù vậy, các hộ dân cũng mong muốn nhà nước có chính sách bồi thường thỏa đáng, tái định cư hợp lý để người dân yên tâm di dời, ổn định cuộc sống. 

Giấc mơ về NƠXH của vợ chồng anh Khang có lúc tưởng gần lắm, rồi lại xa vời vợi. Điều kiện được đăng ký mua NƠXH là phải có hộ khẩu, nhưng 12 năm sống ở đây, vợ chồng anh mới có KT3. Với giá nhà hiện nay, muốn có 30% giá trị căn nhà để nộp trước cũng không đơn giản, ít cũng phải 300-400 triệu đồng. Anh Khang nhẩm tính, sau 7 năm ra trường, lương 5 triệu đồng/tháng, vợ anh được 6 triệu đồng/tháng, tổng thu nhập chỉ 11 triệu đồng. Nếu vay ngân hàng mua NƠXH, dù ưu đãi cũng phải trả gốc, lãi gần 10 triệu đồng/tháng. Anh vẫn mong TPHCM có chính sách phù hợp hơn để cán bộ công chức, viên chức thu nhập thấp như vợ chồng anh tiếp cận được với ngôi nhà mơ ước. 

Với 20 năm sống trên rạch Xuyên Tâm, bà Nguyễn Thị Ngời hình dung về nơi ở tốt hơn chỉ đơn giản là thoáng hơn, sạch sẽ hơn, không còn hôi thối. Có lẽ bà chưa hình dung được về những dự án “khổng lồ” của thành phố về di dời nhà ven và trên kênh rạch. Riêng căn nhà sàn của bà là một trong 2.196 căn cần di dời khi thực hiện dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm, từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật.

Nhìn rộng ra cả thành phố, còn nhiều dự án quy mô khác, như cải tạo kênh Hy Vọng (quận Tân Bình) phải di dời 190 căn nhà, cải tạo rạch Văn Thánh (quận Bình Thạnh) phải di dời 834 căn nhà… Giai đoạn 2016-2020, TPHCM di dời nhà trên và ven kênh rạch rất hạn chế. Chỉ 2.479/2.000 căn được bồi thường và di dời, đạt 12,4% chỉ tiêu. Nếu bà Ngời biết thêm rằng việc kêu gọi đầu tư vào các dự án này rất khó khăn, bà sẽ hiểu ra giấc mơ an cư của gia đình có lẽ chưa thể thực hiện sớm được…