Thủ tướng Chính phủ vừa yêu cầu Ngân hàng Nhà nước triển khai ngay các giải pháp để điều tiết, bình ổn giá vàng, xử lý tình trạng chênh lệch cao của giá vàng trong nước so với giá vàng thế giới. Phóng viên Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với GS-TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội; PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Quản lý thị trường giá cả (Bộ Tài chính) và TS Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, về nguyên nhân biến động và những bất cập của thị trường vàng trong nước thời gian qua cũng như những giải pháp để quản lý, điều tiết thị trường vàng.
Biến động chủ yếu do tâm lý
- Phóng viên: Dư luận cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến biến động về giá vàng trong nước thời gian gần đây là do tâm lý tích trữ của người dân, từ đó dẫn đến cầu tăng đột biến trong khi cung không đủ đáp ứng. Ông nhận xét thế nào về ý kiến này?
* GS-TS HOÀNG VĂN CƯỜNG: Không chỉ ở thời điểm hiện nay mà từ trước đến nay, tâm lý tích trữ vàng để phòng ngừa rủi ro luôn thường trực ở người Việt. Việc người dân có nhu cầu sở hữu vàng để tích trữ, có tài sản phòng thân là chính đáng. Tâm lý này khiến nhu cầu thị trường tăng cao là điều dễ hiểu. Điều này cho thấy tâm lý “phòng thủ” là phổ biến. Khi tâm lý “phòng thủ” diễn ra thì kênh đầu tư tư nhân cho phát triển kinh tế - xã hội sẽ bị hạn chế bởi dòng vốn đầu tư bị hút ra khỏi thị trường và nằm dưới hình thức vàng tích trữ. Điều này mới đáng lo, bởi thực tế hiện nay cho thấy, đầu tư tư nhân cho phát triển kinh tế của chúng ta đang rất yếu, trong khi các kênh khác như tín dụng, trái phiếu thì không thể đủ sức “gánh” toàn bộ về nhu cầu vốn đầu tư của toàn xã hội.
* PGS-TS NGÔ TRÍ LONG: Giá vàng miếng SJC trong nước luôn chênh lệch cao hơn giá vàng thế giới là điều đã diễn ra từ nhiều năm nay. Nhưng điều đáng chú ý đối với thị trường vàng trong nước những ngày vừa qua là không chỉ có vàng miếng SJC tăng mà ngay cả vàng trang sức, hay còn gọi là vàng trơn, cũng tăng cao. Theo tôi, có nhiều nguyên nhân dẫn đến những biến động của thị trường vàng trong nước. Thứ nhất, đó là do cầu tăng, nguồn cung lại hạn chế nên đẩy giá vàng lên cao. Thứ hai, trong bối cảnh các kênh đầu tư truyền thống kém hấp dẫn thì dòng tiền tìm đến những kênh đầu tư mang tính chất “phòng thủ” như vàng. Thứ ba, ở khía cạnh quản lý, chính việc độc quyền vàng SJC làm thương hiệu vàng quốc gia đã dẫn đến thiếu sự bình đẳng giữa các doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh vàng miếng, gây thiếu nguồn cung và bất lợi cho người tiêu dùng.
* TS CẤN VĂN LỰC: Việc người dân mua vàng để cất trữ khiến cầu trên thị trường tăng cao, từ đó giá vàng tăng theo, đó là chuyện rất bình thường của thị trường. Điều này chúng ta không thể xem là nguyên nhân chính dẫn đến biến động của thị trường vàng. Chưa kể, về mặt dự trữ vàng tôi cho rằng rất cần thiết trong bất kỳ nền kinh tế nào.
Chính sách “chậm chân” hơn thị trường
- Ở khía cạnh quản lý, phải chăng chúng ta vẫn lúng túng trước những biến động trên?
* PGS-TS NGÔ TRÍ LONG: Thị trường vàng là một bộ phận hữu cơ của thị trường tài chính - tiền tệ, vì vậy không riêng Việt Nam mà bất kỳ quốc gia nào cũng đều phải coi trọng việc quản lý thị trường vàng. Nhưng quản lý ra sao mới là vấn đề phải bàn. Chính sách và các biện pháp quản lý đối với thị trường vàng cần linh hoạt với từng giai đoạn phát triển của nền kinh tế. Hiện nay, Việt Nam chưa đa dạng hóa các sản phẩm, chưa có các chính sách phù hợp, mới chú ý đến vàng vật chất mà chưa chú ý đến vàng kỳ hạn cũng như vàng tài khoản. Điều này có nghĩa chính sách quản lý vàng của chúng ta vẫn chưa theo kịp với sự phát triển của thị trường vàng.
* GS-TS HOÀNG VĂN CƯỜNG: Theo tôi, đã đến lúc phải xây dựng thị trường vàng với đa dạng loại hình sản phẩm và giao dịch. Bởi, nếu chúng ta chỉ duy trì thị trường vàng vật chất, người dân sẽ mua vàng về để lưu trữ, đồng tiền đó không được đưa vào lưu thông và đầu tư để tạo ra sự tăng trưởng. Khi chúng ta đa dạng hóa sản phẩm và loại hình giao dịch vàng, tâm lý của người dân sẽ thay đổi. Người dân không phải đi xa, không phải lo cất trữ vàng. Chứng chỉ vàng sẽ bảo đảm giá trị đúng như thế và vàng sẽ nằm trên thị trường, hàng hóa được lưu thông. Thị trường vàng có bình ổn hay không sẽ phụ thuộc nhiều vào chính sách quản lý và điều hành của cơ quan chức năng.
* TS CẤN VĂN LỰC: Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng ra đời cách đây 12 năm, tôi cho rằng nó đã hoàn thành vai trò lịch sử của mình. Giờ đã đến lúc cần phải thay đổi, cần phải sát với những thay đổi của thị trường. Chỉ có vậy mới thiết lập được cân bằng quan hệ cung - cầu trên thị trường vàng hiện nay.
Vấn đề ở đây là chính sách quản lý, điều hành của chúng ta như thế nào. Bởi trước những biến động của giá vàng cũng đồng thời đặt ra vấn đề cần phải sửa đổi cơ chế, chính sách sao cho phù hợp.
Nếu cách đây mười năm việc lập sàn giao dịch vàng có thể là phù hợp, còn trong thời điểm hiện nay giải pháp này đã không còn phù hợp. Bởi khi lập sàn giao dịch vàng, vô hình trung lại vô tình kích cầu thị trường vàng, người dân lại mua vàng nhiều hơn, khi ấy lại đi ngược lại chủ trương chống “vàng hóa” trong nền kinh tế mà chúng ta đã duy trì được trong nhiều năm nay. Xu hướng chung của thế giới hiện nay cũng không theo hướng lập sàn giao dịch vàng mà chuyển sang hướng giao dịch bằng vàng tài khoản nhiều hơn. Việt Nam nên xây dựng và khuyến khích sử dụng hình thức giao dịch vàng tài khoản. Tôi tin rằng thời gian tới thị trường vàng trong nước sẽ dần ổn định khi có chính sách ổn định hơn, cùng với cơ chế giám sát chặt chẽ giá vàng sẽ thu hẹp chênh lệch. Từ đó sẽ giảm hiện tượng đầu cơ, găm giữ và đẩy giá vàng tăng cao như thời gian qua.
Ông NGUYỄN BÁ HÙNG, Kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển châu Á: Giá vàng thế giới tăng gần đây thể hiện rõ quan điểm của ngân hàng trung ương các nước trong việc phòng ngừa rủi ro khi bất ổn chính trị gia tăng, mua vàng để dự trữ. Giá vàng thị trường thế giới tăng cao cũng ảnh hưởng một phần tới giá vàng ở thị trường trong nước. Tuy nhiên, giá vàng trong nước tăng cao là do cầu vượt cung. Thêm vào đó, lãi suất tiết kiệm ở các ngân hàng đang ở mức thấp cũng khiến các nhà đầu tư chuyển sang vàng để đầu tư. Cuối cùng, hiện Việt Nam vẫn coi vàng là một loại hàng hóa “đặc biệt”, vì vậy quy trình quản lý của Nhà nước đối với vàng cũng “đặc biệt”. Nguồn cung vàng trong nước bị hạn chế, điều này cũng góp phần lý giải vì sao giá vàng trong nước tăng mạnh trong thời gian qua.
Ông PHẠM THANH HÀ, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Ngân hàng Nhà nước sẽ triển khai ngay các giải pháp thực hiện tăng cung đối với thị trường vàng miếng để xử lý tình trạng chênh lệch cao của giá trong nước so với giá thế giới, tiếp tục tạo điều kiện tối đa nhằm đảm bảo đủ nguyên liệu cho các hoạt động sản xuất để xuất khẩu vàng trang sức mỹ nghệ. Ngân hàng Nhà nước cũng phối hợp các bộ, ngành, cơ quan chức năng liên quan yêu cầu doanh nghiệp triển khai sử dụng hóa đơn điện tử trong các giao dịch mua, bán vàng nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Đối với Nghị định 24/2012/NĐ-CP, Ngân hàng Nhà nước đã có báo cáo đánh giá quá trình thực hiện và cũng đã đề xuất một số phương hướng chỉnh sửa, bổ sung trong thời gian tới.
