11 tội danh không còn là tội hình sự
Sau khi được sửa đổi, bổ sung, Bộ luật Hình sự 2015 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1-1-2018, theo đó, 11 tội danh quy định tại Bộ luật Hình sự 1999 sẽ không còn là tội hình sự. Trong đó, có các tội: Kinh doanh trái phép (kinh doanh không có đăng ký kinh doanh, kinh doanh không đúng với nội dung đã đăng ký hoặc kinh doanh không có giấy phép riêng trong trường hợp pháp luật quy định phải có giấy phép); Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng; Báo cáo sai trong quản lý kinh tế… Tội Hoạt động phỉ cũng không còn trong Bộ luật Hình sự 2015, thay vào đó, những hành vi tương tự sẽ thuộc vào tội Bạo loạn (Điều 112). Tội Tảo hôn sẽ không bị xử lý hình sự. Luật mới chỉ quy trách nhiệm hình sự với người có hành vi tổ chức tảo hôn.
Các tội Đăng ký kết hôn trái pháp luật; Vi phạm quy định về cấp văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp; Làm nhục, hành hung người chỉ huy hoặc cấp trên; Làm nhục hoặc dùng nhục hình đối với cấp dưới; Sử dụng trái phép quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ của tổ chức tín dụng; Không chấp hành các quyết định hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc đưa vào cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh, quản chế hành chính cũng bị bãi bỏ từ ngày 1-1-2018.
Bãi bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh
Có 8 tội tới đây không bị phạt tử hình, trong đó có 5 tội bỏ hoàn toàn, gồm: Tội hoạt động phỉ; tội cướp tài sản; tội hủy hoại công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; tội chống mệnh lệnh và tội đầu hàng địch.
Có 3 tội bỏ hình phạt tử hình trên cơ sở tách từ các tội có quy định hình phạt tử hình trước đó, gồm: Tội buôn bán, sản xuất hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm; tội tàng trữ trái phép chất ma túy; tội chiếm đoạt chất ma túy.
Ngoài ra, Bộ cũng đã sửa đổi bổ sung đối tượng không áp dụng hình phạt tử hình là người từ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử. Mở rộng thêm 2 trường hợp không thi hành án tử hình, gồm: người từ đủ 75 tuổi trở lên và người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm và lập công lớn. Trong trường hợp này sẽ chuyển thành hình phạt tù chung thân.
25 tội chuẩn bị phạm tội cũng bị xử lý hình sự
Bộ luật Hình sự 2015 định nghĩa “Chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm”.
Người có hành vi chuẩn bị phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự với 25 trong số 314 tội danh thuộc năm nhóm tội: xâm phạm an ninh quốc gia, các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm con người; xâm phạm sở hữu; xâm phạm trật tự quản lý kinh tế và các tội xâm phạm an toàn công cộng. Phần lớn khung hình phạt cho hành vi chuẩn bị phạm tội là từ 1-5 năm.
Trong đó, có hành vi chuẩn bị phạm tội giết người thuộc một trong các trường hợp: giết hai người trở lên, giết người dưới 16 tuổi, giết phụ nữ mà biết là có thai, để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân, có tính chất côn đồ, có tổ chức...; chuẩn bị phạm tội dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản.
Công dân Việt Nam nào chuẩn bị phạm tội câu kết với nước ngoài nhằm gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tiềm lực quốc phòng, an ninh, thì bị phạt tù 1-5 năm.
Người nào chuẩn bị phạm tội hoạt động thành lập hoặc tham gia tổ chức nhằm lật đổ chính quyền nhân dân bị phạt tù 1-5 năm…
Hành vi chuẩn bị phạm tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; khủng bố cá nhân, tổ chức nước ngoài hoặc các tổ chức quốc tế nhằm gây khó khăn cho quan hệ quốc tế của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cũng bị xử phạt tù 1-5 năm.
Người nào chống chính quyền nhân dân mà có hành vi chuẩn bị phạm tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội thì bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm…
