Phó Thủ tướng Lê Thành Long trình bày tờ trình cho biết, Chính phủ đã ban hành nghị quyết về các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho Tổng Công ty Hàng không Việt Nam - Vietnam Airlines (VNA) do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Tờ trình cho biết trước khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát (từ năm 2019 trở về trước), hoạt động kinh doanh của VNA luôn ở trạng thái tốt, vốn nhà nước/vốn của các cổ đông luôn được bảo toàn và phát triển. Tuy nhiên, sau 4 năm 2020-2023, thách thức VNA phải đối mặt hiện nay là vừa phải khắc phục các hậu quả nặng nề của đại dịch, vừa phải đáp ứng những yêu cầu về nâng cao năng lực cạnh tranh, đầu tư phát triển trong khi nguồn lực tài chính suy giảm.
Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định năm 2021) về việc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tái cấp vốn đối với tổ chức tín dụng sau khi tổ chức tín dụng cho VNA vay theo nghị quyết của Quốc hội và nghị quyết của Chính phủ.
NHNN ban hành thông tư (năm 2021) quy định về tái cấp vốn đối với các tổ chức tín dụng sau khi tổ chức tín dụng cho VNA vay và việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ, trích lập dự phòng rủi ro đối với khoản nợ của VNA do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Với việc kết hợp triển khai tổng thể các giải pháp, nhất là gói giải pháp thanh khoản 12.000 tỷ đồng đã có tác động tích cực, mang lại hiệu quả, cụ thể đảm bảo vốn chủ sở hữu của VNA trên báo cáo tài chính năm 2021 không bị âm, qua đó cổ phiếu HVN không bị hủy niêm yết bắt buộc tại Sở giao dịch Chứng khoán TPHCM và vẫn duy trì khả năng thanh khoản để duy trì hạn mức vay vốn hàng năm.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, đã phát sinh nhiều vấn đề mới và nhiều khó khăn, tồn tại, hạn chế nên VNA không thể trả nợ khoản vay tái cấp vốn đúng hạn.
Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, khoản vay tái cấp vốn đã được triển khai vào năm 2021 và đến tháng 7-2024 VNA bắt đầu phải trả nợ khoản vay này (từ ngày 23-7-2021 đến ngày 24-12-2021, trên cơ sở các hợp đồng tín dụng ký với các tổ chức tín dụng, Vietnam Airlines đã hoàn thành sử dụng gói vay vốn với tổng giá trị đạt 3.900 tỷ đồng).
Báo cáo nêu, ngay từ khi đề xuất Quốc hội, VNA xác định nguồn trả nợ vay tái cấp vốn được cân đối chủ yếu từ dòng tiền và nguồn thu từ hoạt động tái cơ cấu tài sản và cơ cấu danh mục đầu tư.
Từ giữa năm 2021, VNA bắt đầu xây dựng đề án tổng thể, bao gồm các nhóm giải pháp tự thân và các giải pháp, chính sách hỗ trợ của nhà nước, trọng tâm là giải pháp phát hành thêm cổ phiếu tăng vốn điều lệ; thoái vốn của VNA tại một số doanh nghiệp thành viên (giai đoạn 2024-2027). Nếu thực hiện thành công các giải pháp này, VNA sẽ có lợi nhuận từ năm 2024, hết âm vốn chủ sở hữu vào năm 2025, trả hết nợ vay tái cấp vốn vào năm 2027, xóa hết lỗ lũy kế vào năm 2032 và đủ năng lực để sớm phục hồi và phát triển bền vững theo đúng yêu cầu của cấp có thẩm quyền.
Hiện nay, do các giải pháp cơ cấu lại khoản đầu tư ra ngoài doanh nghiệp và phát hành cổ phiếu tăng vốn của VNA có nhiều nội dung cần xin ý kiến và được các cấp có thẩm quyền phê duyệt mới có căn cứ để thực hiện, dẫn đến kéo dài chưa thể hoàn thành được ngay, trong khi VNA vẫn đang khủng hoảng nghiêm trọng về tài chính. VNA cần báo cáo Quốc hội cho phép gia hạn trả nợ khoản vay tái cấp vốn thêm 3 lần (tối đa đến 31-12-2027) để đảm bảo duy trì khả năng thanh toán của VNA trong ngắn hạn và triển khai đồng bộ các giải pháp tái cơ cấu theo lộ trình.
Chính phủ kiến nghị Quốc hội thông qua việc cho phép NHNN được tự động gia hạn thêm 3 lần tại thời điểm đến hạn trả nợ đối với dư nợ tái cấp vốn còn lại của các tổ chức tín dụng đang cho VNA vay bổ sung vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, thời gian gia hạn mỗi lần bằng thời hạn tái cấp vốn lần đầu, tổng thời gian các lần gia hạn tái cấp vốn tối đa không quá 5 năm; lãi suất 0%/năm; không tài sản bảo đảm.
Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày nêu rõ, Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với sự cần thiết phải gia hạn trả nợ đối với khoản vay tái cấp vốn này nhằm tháo gỡ khó khăn cho VNA. Tình thế đối với VNA hiện nay là cấp thiết và cần có những biện pháp hỗ trợ để tháo gỡ khó khăn, tiếp tục khẳng định vai trò chủ đạo của VNA - là hãng hàng không quốc gia và bảo toàn nguồn vốn của Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp này.
Có ý kiến cho rằng, thời gian qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã có nhiều giải pháp hỗ trợ ngành hàng không, như giảm thuế đối với nhiên liệu bay, giảm 50% phí cất hạ cánh và điều hành bay đối với các chuyến bay nội địa... Do đó cần bổ sung đánh giá về kết quả của những giải pháp này đối với tháo gỡ khó khăn cho ngành hàng không nói chung và VNA nói riêng, những vấn đề còn phải tiếp tục tháo gỡ của ngành hàng không (gồm cả những doanh nghiệp hàng không khác) để có giải pháp tổng thể, phù hợp.
Có ý kiến đề nghị làm rõ thêm rằng đây là giải pháp có tính khả thi và phù hợp nhất với thời điểm hiện tại? Còn có giải pháp nào khác có thể triển khai, tháo gỡ khó khăn cho VNA? Chính phủ cần rà soát, tính toán kỹ lưỡng các giải pháp, phương án xử lý, sử dụng hiệu quả các nguồn lực hỗ trợ cho VNA, bao gồm cả nguồn từ khoản vay tái cấp vốn nếu được Quốc hội đồng ý gia hạn trả nợ đối với khoản vay này.
