Chính phủ cho biết, VEC được giao nhiệm vụ đầu tư, phát triển và quản lý, bảo trì hệ thống đường cao tốc quốc gia, làm chủ đầu tư 5 dự án đường cao tốc với tổng chiều dài 540km, tổng mức đầu tư 5 dự án là 108.865 tỷ đồng. Đến nay, VEC đã hoàn thành đầu tư và đưa vào khai thác sử dụng 4/5 dự án với tổng chiều dài 490km, chiếm khoảng 27% tổng chiều dài các tuyến đường cao tốc tại Việt Nam hiện nay. Các tuyến đường cao tốc của VEC đều là các tuyến đường huyết mạch của đất nước, phát huy hiệu quả to lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội.
Với số vốn điều lệ là 1.115 tỷ đồng, trong khi tổng mức đầu tư các dự án đường cao tốc của VEC là rất lớn. VEC luôn gặp khó khăn khi không đảm bảo tỷ lệ hệ số nợ/vốn chủ sở hữu theo quy định của pháp luật hiện hành.
Theo chiến lược phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, VEC cần huy động số vốn lớn để đầu tư mới các tuyến cao tốc, đầu tư mở rộng các dự án đang quản lý (giai đoạn 2021-2025 cần khoảng 14.890 tỷ đồng; giai đoạn 2026-2030 cần khoảng 30.500 tỷ đồng). Bên cạnh đó, tiến độ thực hiện và hoàn thành các dự án theo chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền là rất gấp rút. Sau khi được bổ sung vốn điều lệ, VEC sẽ đủ điều kiện để huy động vốn từ các tổ chức tín dụng để thực hiện đầu tư dự án. Do đó, Chính phủ cho rằng, việc đầu tư bổ sung vốn điều lệ cho VEC là cần thiết và cấp bách.
Luật Đầu tư công và pháp luật hiện hành không có nội dung quy định việc bố trí vốn cho các dự án và chuyển thành vốn ngân sách nhà nước cấp bổ sung vốn điều lệ cho doanh nghiệp nhà nước. Đồng thời, do mức vốn điều lệ dự kiến đầu tư bổ sung cho VEC là 38.251 tỷ đồng, nên việc quyết định chủ trương thuộc thẩm quyền của Quốc hội; Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư bổ sung sau khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.
Chính phủ cho rằng, việc tăng vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC từ nguồn vốn đầu tư công đã giao kế hoạch cho Bộ GTVT để đầu tư dự án và đã giải ngân đầu tư xây dựng 5 dự án đường bộ cao tốc do VEC làm chủ đầu tư không làm phát sinh khoản chi ngân sách nhà nước và nợ công, vì vậy không tác động trực tiếp đối với ngân sách nhà nước. Trong khi đó, tác động đối với doanh nghiệp là nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, phát triển VEC trở thành doanh nghiệp vững mạnh; đảm bảo tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu theo quy định của pháp luật; tạo cơ sở pháp lý để doanh nghiệp ghi nhận tài sản, trích khấu hao, hạch toán kế toán; đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người lao động.
Trên cơ sở các nội dung trên, Chính phủ kính trình Quốc hội cho phép sử dụng số vốn đầu tư công đã giao kế hoạch cho Bộ GTVT để đầu tư dự án số tiền 36.689 tỷ đồng (trong đó 10.062 tỷ đồng vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước, 24.127 tỷ đồng vốn ODA tại các dự án thực hiện theo hình thức chuyển vốn vay về cho vay lại thành cấp phát ngân sách nhà nước, 2.500 tỷ đồng vốn cấp phát ngân sách nhà nước cho dự án Nội Bài - Lào Cai và Cầu Giẽ - Ninh Bình) để chuyển thành nguồn vốn ngân sách nhà nước cấp bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC; chấp thuận chủ trương đầu tư bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC giai đoạn 2024-2026 là 38.251 tỷ đồng, bao gồm: 1.562 tỷ đồng từ quỹ đầu tư phát triển tại doanh nghiệp, 36.689 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước (vốn đầu tư công đã giao kế hoạch cho Bộ GTVT để đầu tư 5 dự án đường bộ cao tốc do VEC làm chủ đầu tư và đã được giải ngân).
Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Tài chính - Ngân sách thống nhất về sự cần thiết đầu tư bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC. Việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC sau khi được cấp có thẩm quyền đồng ý về chủ trương là phù hợp.
Về phương án bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC, cấp có thẩm quyền đã có kết luận đồng ý chủ trương cho phép sử dụng nguồn vốn đầu tư công đã giao cho Bộ GTVT đầu tư dự án (gồm nguồn vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước; vốn ODA tại các dự án thực hiện theo hình thức chuyển vốn vay về cho vay lại thành cấp phát ngân sách nhà nước; vốn cấp phát ngân sách nhà nước cho các dự án) để chuyển thành nguồn vốn ngân sách nhà nước bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC. Do vậy, đa số ý kiến nhất trí với đề xuất của Chính phủ về phương án bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC như đã nêu ở trên; đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan tính toán, xác định chính xác và chịu trách nhiệm về số liệu cụ thể khi triển khai thực hiện chủ trương này.
Ủy ban thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định về tờ trình của Chính phủ; giao Kiểm toán Nhà nước trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện kiểm toán việc tuân thủ các quy định về tăng vốn điều lệ cũng như quản lý, sử dụng vốn của Công ty mẹ - VEC theo quy định của Luật Kiểm toán Nhà nước, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10-2025).
Theo chương trình, sau khi nghe tờ trình của Chính phủ, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về nội dung này, tuy nhiên không có đại biểu đăng ký phát biểu.
