Cùng tham dự có Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, các thành viên trong Tiểu ban.
Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, buổi làm việc là dịp để Tiểu ban lắng nghe ý kiến thực tiễn từ quá trình phát triển của các địa phương trong 5 và 10 năm qua, đồng thời nêu các cơ hội, thách thức, mô hình phát triển tốt, những cách làm hay mang tính địa phương, vùng và quốc gia. Đây là cơ sở thực tiễn quan trọng để xây dựng các văn kiện quan trọng của Tiểu ban là Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2021 - 2025 và Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2021 - 2030.
Nhấn mạnh thành quả quan trọng sau 30 năm đổi mới, Thủ tướng đề nghị các địa phương cần đặt vấn đề kế thừa thành quả này. Các phương hướng phát triển nêu ra phải phù hợp với xu thế phát triển thế giới, nhất là cần gắn với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Thủ tướng cũng thông tin về xếp hạng các chỉ số trong thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam (SDG). Theo đó năm 2019, Việt Nam đứng thứ 54/162 quốc gia, đứng thứ 2 trong ASEAN, chỉ sau Thái Lan.
Với những thành quả đạt được, Thủ tướng cho rằng có sự đóng góp quan trọng của khu vực ĐBSCL, nhất là khi vùng đang chiếm 20% thị phần gạo thương mại toàn cầu; sản xuất tôm chiếm 80% cả nước; xuất khẩu trái cây đạt trên 1 tỷ USD; cơ cấu kinh tế chuyển biến tích cực và tăng dần tỷ trọng nông sản chế biến với nhiều nhà máy hiện đại.
Tuy vậy, Thủ tướng cũng nêu ra những thách thức đối với sự phát triển của vùng cần được xác định trong văn kiện và chỉ đạo đó là tác động lớn của biến đổi khí hậu. Với đặc điểm vùng sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn nên tăng trưởng thấp hơn mức bình quân cả nước. Đặc biệt là phát triển hạ tầng còn rất khó khăn khi tổng mức đầu tư chung đối với vùng ĐBSCL thấp trong 5 năm gần đây. Công nghiệp, dịch vụ còn nhiều vấn đề. ĐBSCL gồm 13 tỉnh, thành với gần 20 triệu dân nhưng chỉ có trên 50.000 doanh nghiệp, chỉ chiếm 7% tổng số doanh nghiệp cả nước. Bên cạnh đó, vấn đề văn hóa, giáo dục, y tế ở một số nơi vẫn còn là “vùng trũng”.
Sau khi lắng nghe ý kiến của các địa phương, Thủ tướng đã phát biểu kết luận buổi làm việc. Thủ tướng khẳng định Chính phủ sẽ xây dựng cơ chế điều phối vùng đủ mạnh, đủ thẩm quyền, hoạt động hiệu lực, hiệu quả cho ĐBSCL.
Về định hướng thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, ĐBSCL cần xác định được tầm nhìn của toàn vùng đến năm 2045 đặt trong tầm nhìn và chiến lược chung của cả nước năm 2045.
“Tầm nhìn đó cần hướng đến sự liên kết toàn vùng ĐBSCL phát triển nhanh, bền vững, có bước đột phá một số lĩnh vực, là vùng phát triển không thua kém bất cứ vùng nào về mọi mặt”.
Với tầm nhìn đó, Thủ tướng cho rằng, cần khẩn trương hoàn thành quy hoạch vùng ĐBSCL theo phương pháp tích hợp đa ngành, với tư duy mới, tầm nhìn mới. Thủ tướng yêu cầu Bộ KH-ĐT chủ trì triển khai phối hợp các địa phương, bộ ngành, các chuyên gia tư vấn trong và ngoài nước, dự kiến giữa năm 2020 trình Chính phủ thông qua; Đẩy nhanh việc xây dựng cơ chế huy động nguồn lực để thực hiện quy hoạch, trong đó ngân sách Trung ương cần bổ sung trên 45.000 tỷ đồng so với giai đoạn 2016-2020 từ ngân sách Nhà nước và ODA và dành riêng cho các chương trình, dự án hạ tầng quan trọng mang tính liên vùng, ứng phó biến đổi khí hậu, đảm bảo nguồn nước ngọt cho sản xuất và đời sống, cho người dân, các dự án cấp bách giải quyết các điểm nghẽn, nút thắt cản trở sự phát triển.
Đồng thời, phải làm tốt xã hội hóa nguồn lực, như một số địa phương khác trong cả nước đã làm; Cơ cấu lại ngành nông nghiệp dựa trên công nghệ và hiệu quả cao, gắn chế biến vào thị trường tiêu thụ, xây dựng các chuỗi sản xuất, các thương hiệu sản phẩm, và gắn với thích ứng biến đổi khí hậu của vùng này; Đẩy mạnh giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; Xây dựng các đô thị thành chuỗi, tạo động lực cho phát triển, từ đó chuyển dịch cơ cấu dân cư...
Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần “biến nguy thành cơ” đối với ĐBSCL. Phải đẩy mạnh triển khai đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết 120 của Chính phủ trên tinh thần thuận thiên. “Thuận thiên không có nghĩa là phó mặc cho trời đất mà phải giải quyết những vấn đề cấp bách để bảo vệ người dân, tạo nguồn nước ngọt mới”.
Một động lực mới cần đặt ra đối với ĐBSCL, theo Thủ tướng, là đổi mới sáng tạo, khát vọng dân tộc, khát vọng của vùng trong phát triển, để “ý chí người đồng bằng chúng ta vươn lên, không thua kém bất cứ vùng nào của đất nước, trong khi vùng của chúng ta là vùng đồng bằng màu mỡ, rất nhiều thuận lợi trong phát triển”. TPHCM là đối tác phát triển của ĐBSCL, nên cần có sự kết nối toàn diện giữa TPHCM và ĐBSCL.
