Con đường riêng
Một số trong 10 nước thành viên của ASEAN đã và đang phát hành trái phiếu xanh để tài trợ cho các dự án thân thiện với môi trường, với hy vọng hiện thực hóa kế hoạch có thể bảo vệ môi trường của họ.
Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển Châu Á tháng 6, lượng trái phiếu bền vững đang lưu hành từ các thị trường chủ chốt ở ASEAN và Đông Á đạt 478,7 tỷ USD vào cuối tháng 3, tăng 51,3% so với cùng kỳ. ASEAN và Đông Á chiếm 18,1% tổng lượng trái phiếu bền vững đang lưu hành toàn cầu, chỉ sau châu Âu, và là thị trường lớn thứ hai. Riêng trái phiếu xanh đang lưu hành đạt 333,6 tỷ USD tính đến cuối quý 1-2022, chiếm 69,7% cổ phiếu trái phiếu phát triển bền vững trong khu vực. Nổi bật là Thái Lan, Singapore, Philippines... Thái Lan đã phát hành trái phiếu bền vững vào năm 2020, chủ yếu nhằm hỗ trợ phục hồi sau đại dịch. Riêng đợt phát hành trái phiếu xanh của Chính phủ Thái Lan đã nhận được 60,9 tỷ baht tiền đệ trình, gấp 3 lần mức chào bán đã công bố.
Thái Lan có vị trí tốt để tối đa hóa sự hấp dẫn với nhà đầu tư vì thị trường trái phiếu đã phát triển chín mùi, là thị trường trái phiếu lớn thứ hai Đông Nam Á sau Malaysia. Theo báo cáo của Văn phòng Quản lý nợ công Thái Lan, từ năm 2020, tổng lượng phát hành trái phiếu xanh của chính phủ và doanh nghiệp nhà nước đạt 127 tỷ baht. Khoảng 30 tỷ baht tiền thu được từ trái phiếu được tài trợ một phần cho Orange Line, tuyến đường sắt Đông - Tây nối các vùng ngoại ô của Bangkok với trung tâm thành phố để giải quyết vấn đề giao thông và ô nhiễm không khí ở thủ đô. Việc xây dựng hoàn thành 86% và hệ thống sẽ bắt đầu hoạt động vào năm tới.
Singapore đang nhắm mục tiêu trái phiếu cho cơ sở hạ tầng đường sắt nhằm khuyến khích nhiều người đi tàu, giảm phụ thuộc vào ô tô. Các dự án gồm mạng lưới đường sắt vùng Jurong ở phía tây Singapore, hy vọng sẽ giảm 80% lượng khí thải giao thông đường bộ. Sau khi ra mắt Lộ trình tài chính bền vững năm 2021, đầu năm nay, Philippines đã phát hành trái phiếu xanh đầu tiên, một phần để tài trợ cho dự án giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu. Philippines đã tung ra 1 tỷ USD trái phiếu xanh 25 năm vào tháng 3 và đến tháng 4, nước này đã phát hành 70,1 tỷ yên (600 triệu USD) trái phiếu xanh nhiều kỳ hạn cho thị trường Nhật Bản. Đây là minh chứng cho niềm tin của nhà đầu tư vào cam kết của chính phủ trong phát triển bền vững và giảm thiểu biến đổi khí hậu, đặc biệt là phát thải khí nhà kính giảm 75% vào năm 2030.
Đối với Malaysia và Indonesia, 2 quốc gia Hồi giáo lớn, cũng giới thiệu trái phiếu Hồi giáo xanh, hay còn gọi là sukuk. Năm 2017, Malaysia đã ban hành sukuk xanh để tài trợ cho việc xây dựng các nhà máy điện mặt trời quy mô lớn. Theo Ủy ban Chứng khoán, từ năm 2017 đến cuối năm 2021, các tập đoàn của Malaysia đã bán sukuk xanh lên hơn 8,3 tỷ ringgit (1,9 tỷ USD), định vị quốc gia này là nhà phát hành lớn nhất.
Theo một báo cáo của tổ chức Climate Bond Initiative, Indonesia đã phát hành trái phiếu xanh trị giá 6,3 tỷ USD năm 2018-2021. Tháng 2 vừa qua, Bộ trưởng Tài chính Sri Mulyani Indrawati cho biết trái phiếu xanh đóng vai trò là nguồn tài chính thay thế cho ngân sách nhà nước, giúp giảm phát thải carbon, cả mục tiêu carbon bằng 0 vào năm 2060 của chính phủ. Tiền thu được từ trái phiếu xanh được phân bổ cho dự án cơ sở hạ tầng xanh (thuộc sở hữu nhà nước) bao gồm năng lượng tái tạo, giao thông carbon thấp, quản lý nước bền vững và cơ sở hạ tầng nước bền vững.
Thách thức từ phân loại xanh
Trong khi các tiêu chuẩn của Liên minh châu Âu (EU) thường được coi là chuẩn mực, cơ chế phân loại xanh hiện tại của EU tập trung vào các hoạt động mang tính chất “xanh thuần túy” và không ưu tiên cho các hoạt động chuyển đổi sang trung hòa carbon, các thành viên ASEAN đang tìm ra con đường riêng của họ để chống biến đổi khí hậu.
Singapore đặt mục tiêu cắt giảm một nửa lượng khí thải vào năm 2050 so với mức đỉnh dự kiến đạt được năm 2030, bằng cách phát triển kinh tế bền vững, tiến tới mục tiêu trung hòa carbon. Trước đó, vào tháng 2, Singapore thông báo sẽ phát hành 35 tỷ đô la Singapore trái phiếu xanh năm 2030 để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng thân thiện với môi trường. Là một quốc đảo nhỏ bé, đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi mực nước biển dâng cao do hiện tượng ấm lên toàn cầu, Singapore đang thăm dò việc sử dụng trái phiếu để thích ứng với biến đổi khí hậu, bao gồm bảo vệ bờ biển. Trả lời phỏng vấn của tờ Nikkei Asia, chuyên gia Jingwei Jia, Phó giám đốc Fitch, nhận định: “Trái phiếu xanh có chủ quyền của Singapore phù hợp với hệ thống phân loại của ASEAN, nhưng nó vẫn là một thách thức, bởi nó sẽ ảnh hưởng như thế nào với hệ thống phân loại của EU”.
Phân loại xanh là một hệ thống phân loại xác định tính bền vững của các hoạt động kinh tế khác nhau. Hồi tháng 6, Cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch đã đánh giá kế hoạch phát hành trái phiếu xanh của Singapore sẽ được hỗ trợ bởi các hoạt động tái thiết lập phân loại xanh, cho phép các nhà cung cấp tài chính điều chỉnh các khoản đầu tư và cho vay trên cơ sở tác động đến môi trường. Theo bà Jingwei Jia, còn phải xem liệu những khoản đầu tư này có thực sự hỗ trợ chương trình nghị sự về khí hậu của chính phủ để đạt được mục tiêu không.
Ngoài châu Âu, các nước ASEAN vẫn phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch trong trung hạn. Do đó, các hoạt động cho phép chuyển đổi carbon thấp từ nhiên liệu này, như khí tự nhiên, có nhiều khả năng được đưa vào phân loại của khu vực - khiến nó trở thành một thách thức trong việc điều chỉnh hài hòa chương trình nghị sự bền vững của 2 khối.
