Sơ cứu kịp thời và đúng cách
Theo thống kê tại Bệnh viện (BV) Đại học Y Dược TPHCM, mỗi ngày, BV tiếp nhận 20 - 30 ca nhập viện điều trị do chấn thương. Trong trường hợp nhẹ, người bệnh được điều trị nội khoa và hướng dẫn chăm sóc vết thương tại nhà. Tuy nhiên, ở trường hợp nặng, người bệnh cần nhập viện theo dõi, có trường hợp được chỉ định phẫu thuật. Mới đây, BV tiếp nhận điều trị cho anh N.M.K. (42 tuổi, ngụ tại TPHCM). Anh K. được chuyển đến BV trong tình trạng nhiễm trùng phần mềm, hoại tử một phần da chân phải. Trước đó, anh K. bị tai nạn giao thông, chân phải bị rách một đường dài, chảy máu nhiều, được sơ cứu tại trạm y tế địa phương. Do không được khử trùng triệt để trước khi khâu vết thương và việc tự ý sử dụng dầu nóng để giảm đau, chân của anh K. bị sưng to, nhiễm trùng dẫn đến hoại tử, phải tiến hành phẫu thuật cắt lọc và ghép da để điều trị.
Theo PGS-TS-BS Bùi Hồng Thiên Khanh, Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình, BV Đại học Y Dược TPHCM, khi bị chấn thương, các tổ chức tế bào vỡ ra, sự liên kết giữa các mô bị phá vỡ. Lúc này, phản ứng viêm diễn ra, cần phải cô lập, xử lý và tái tạo sự sống tại khu vực tổn thương. Tuy nhiên, khi phản ứng viêm xảy ra quá mức sẽ gây nhiều biến loạn cho cơ thể, tình trạng sưng, phù nề nhiều hơn, phải can thiệp giảm viêm để tránh ảnh hưởng vận động phục hồi sau này. Phản ứng viêm diễn ra quá mức cũng sẽ gây ra hiện tượng đau nhức dữ dội. Do đó, việc sơ cứu ban đầu cũng như xử lý phản ứng viêm rất quan trọng, ảnh hưởng lớn đến quá trình phục hồi sau chấn thương.
Còn theo BS Võ Hòa Khánh, Trưởng phòng Quản lý chất lượng, BV Chấn thương chỉnh hình TPHCM, mục đích của việc sơ cứu phần mềm ban đầu rất quan trọng, giúp hỗ trợ giảm đau, giảm bầm máu và tụ máu nơi tổn thương. Nếu được xử lý ban đầu đúng cách, triệu chứng đau, sưng, phù nề sẽ giảm mau chóng. “Ngay sau khi bị chấn thương, cần cố định vết thương, nghỉ ngơi, ngưng vận động để giảm tổn thương mô. Có thể sử dụng túi chườm lạnh để giảm sưng đau, giúp vết thương không lan rộng. Nên băng ép đúng cách và gối cao bộ phận cơ thể bị thương để giảm phù nề. Trong khoảng 1 - 3 ngày, nếu tình trạng không được cải thiện, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời”, BS Võ Hòa Khánh thông tin.
Sử dụng hợp lý các phương pháp điều trị
Theo BS Võ Hòa Khánh, người dân thường có thói quen tự ý sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm để điều trị các chấn thương phần mềm. Bên cạnh công dụng giảm đau, một số thuốc có thể gây ra tác dụng phụ. Vì vậy, việc sử dụng thuốc cần có chỉ định của bác sĩ, tránh sử dụng không đúng cách, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người bệnh, nhất là với những người có nhiều bệnh nền. Với việc sử dụng túi chườm, người bệnh hay mắc sai lầm khi chọn phương pháp chườm nóng hay chườm lạnh. Trong 3 - 5 ngày đầu, khi vết thương đang ở giai đoạn cầm máu, nên chườm lạnh để mạch máu co lại, cô lập vùng chấn thương và giảm sưng. Dùng khăn lạnh, túi chườm lạnh áp vào vùng tổn thương. Chườm lạnh giúp giảm đau, giảm co thắt, giảm sưng nề và chảy máu. Chườm lạnh mỗi lần 20-30 phút, một ngày 4-6 lần. Đá nên bọc trong khăn hoặc sử dụng túi chườm lạnh y khoa, chườm trực tiếp lên vùng bị tổn thương. Sau khi chuyển sang giai đoạn sửa chữa, tái tạo mô thì mới tiến hành chườm nóng để làm giãn mạch, tăng cường dòng máu tới phục hồi vết thương.
Bên cạnh đó, một số phương pháp dân gian như dùng mật gấu, dầu nóng không có tác dụng giảm sưng mà còn có thể gây phỏng da, khiến vết thương sưng, phù nề nhiều hơn. Tuyệt đối không đắp rượu thuốc, lá cây, cồn, châm cứu, dầu nóng… vào vùng tổn thương. Các phương pháp này chỉ mang tính xử lý tạm thời nhằm hạn chế chấn thương phần mềm tiến triển nặng hơn. Do vậy, người bị chấn thương sau khi được sơ cứu chấn thương phần mềm ban đầu, nên đến bệnh viện khám càng sớm càng tốt để được bác sĩ chẩn đoán, nhận định mức độ tổn thương.
Một số chấn thương phần mềm quá nặng và ở vùng nguy hiểm như vùng khoeo chân, đầu gối có thể có tổn thương mạch máu, thần kinh quan trọng làm thiếu máu chi. Bệnh nhân không được tự ý dùng thuốc mà phải đến bệnh viện, để nhân viên y tế quyết định dùng thuốc. “Việc xử lý và can thiệp các chấn thương đúng cách trong thời gian sớm sẽ giảm các triệu chứng, giúp nhanh chóng hồi phục. Trong nhiều trường hợp, để giảm các cơn đau cho bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc giảm đau. Tuy nhiên, sau khi thuốc hết tác dụng, cơn đau có thể trở lại, do đó mà cần phải sử dụng các loại thuốc mang tính đặc trị hơn”, BS Khánh khuyến cáo.
