Thuế thu nhập là loại thuế trực thu, đánh trực tiếp vào thu nhập của cá nhân, tổ chức. Nộp thuế TNCN là nghĩa vụ, cũng là vinh dự của công dân khi được đóng góp sức mình cho sự phát triển chung của đất nước. Thông thường, với người làm công ăn lương có các khoản thu nhập thường xuyên ở mức nhất định, sẽ phải khấu trừ một phần thu nhập để tạm nộp vào ngân sách nhà nước. Đến cuối kỳ sẽ quyết toán, nếu dư sẽ được cơ quan thuế hoàn trả. Pháp luật quy định các mức phạt từ cảnh cáo đến phạt tiền nếu chậm nộp tờ khai quyết toán thuế TNCN, cũng quy định mức phạt chậm trả của cơ quan thuế khi giải quyết hồ sơ chậm trễ mà lỗi do cơ quan thuế là 0,03%/ngày. Nhưng thực tế không hẳn vậy, nhiều hồ sơ bị kéo dài không biết khi nào mới có kết quả xử lý.
Theo báo cáo PAPI (Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh) năm 2023, có tới 26% người trả lời cho rằng kinh tế gia đình của mình kém hơn 5 năm trước. Điều này phần nào phản ánh thực tế đời sống của người dân. Giá cả thị trường, nhất là sau khi thực hiện tăng lương từ ngày 1-7, đã bắt đầu nhích lên, theo các báo cáo chính thức, giá cả vẫn trong tầm kiểm soát nhưng thực tế là đã, đang và sẽ tác động đến từng gia đình, từng bữa ăn, từng món chi tiêu. Trong hoàn cảnh như thế, số tiền hoàn thuế TNCN có thể giúp trang trải phần nào cuộc sống. Số tiền hoàn thuế TNCN trung bình trong mỗi trường hợp không lớn so với hoàn thuế VAT (tính trung bình tại TPHCM là khoảng 6,88 triệu đồng/trường hợp hoàn thuế TNCN), nhưng có ý nghĩa rất lớn với người lao động.
Nhằm khắc phục tình trạng trên, ngành thuế đưa vào ứng dụng eTax Mobile để người dân theo dõi các khoản thu nhập và qua đó sớm có động thái điều chỉnh thông tin kịp thời. Tuy nhiên, đến nay số lượng cài đặt mới đạt hơn 1 triệu tài khoản, chưa nhiều so với tổng số người nộp thuế của cả nước. Như vậy, cho dù ngành thuế có triển khai giải pháp công nghệ nhưng kết quả vẫn chưa được như mong đợi. Mặt khác, việc chậm hoàn thuế TNCN có xuất phát từ sự “quá cẩn trọng” của ngành thuế. Đây là nguyên nhân dẫn đến chậm hoàn thuế, trước đây là khối doanh nghiệp và nay lan tới người dân. Rõ ràng, ngành thuế nên tăng cường công tác hậu kiểm, sẽ góp phần nâng cao ý thức của người dân trong việc khai thuế, nếu kê khai sai sẽ bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật. Điều này cho thấy sự hạn chế về mặt truyền thông chính sách. Ngành thuế nên thấy rõ việc khẩn trương hoàn thuế TNCN là trách nhiệm, nghĩa vụ đối với người dân để có giải pháp thực hiện tốt nhất.
Cùng với việc đẩy mạnh công tác hoàn thuế, việc sửa đổi Luật Thuế TNCN là hết sức cần kíp, nhất là khi trở nên quá lạc hậu sau khi lương cơ sở đã tăng. Là công cụ điều tiết kinh tế, ngành thuế nên có giải pháp, đề xuất các chính sách, sửa luật cho phù hợp với thực tế để góp phần ổn định đời sống người dân, hoạt động của doanh nghiệp.
