Tuy nhiên, điều này không được ngăn chặn sớm, và gần đây rộ lên các vụ vi phạm liên quan đến bán hàng đa cấp. Kinh doanh đa cấp là hình thức phổ biến ở các nước và luật pháp Việt Nam cũng không cấm nếu kinh doanh đúng luật. Nhưng thực tế tại nước ta, nó lại biến thành chiêu trò kinh doanh mang dấu hiệu lừa đảo.
Đã có nhiều người tiền mất tật mang, nhận ra bộ mặt thật của “kinh doanh đa cấp biến tướng” thì đáng tiếc thay, vẫn đang có khá nhiều người tiếp tục dính bẫy, trở thành nạn nhân. Mặc dù đã có công ty đa cấp bị khởi tố vì tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, mà điển hình là Công ty Liên Kết Việt, thì ở nhiều nơi, các công ty đa cấp làm ăn đáng ngờ vẫn đang tiếp tục mồi chài, dụ dỗ người nhẹ dạ cả tin, trở thành khách hàng mua sản phẩm và sau đó trở thành thành viên. Nhiều trường hợp người tham gia vì không hiểu rõ bản chất của chiêu trò kinh doanh biến tướng, hoặc chỉ vì “trót đâm lao phải theo lao” để cứu tiền vốn đã trót đầu tư… Trên thực tế, đa cấp là kiểu kinh doanh theo mô hình tháp, nên những người tham gia sau càng ôm rủi ro, thiệt hại. Bản chất chiêu trò đa cấp biến tướng hiện nay chính là đánh vào lòng tham của nhà đầu tư. Bởi chẳng có mô hình kinh doanh nào bền vững nếu công ty chỉ chăm chăm làm phình mạng lưới thành viên mà không quan tâm chất lượng sản phẩm.
Theo Bộ Công thương, doanh thu bán hàng đa cấp hiện nay chủ yếu đến từ thực phẩm chức năng (chiếm 59%) và mỹ phẩm (chiếm 24%) nhưng trên thực tế đang có không ít công ty, thành viên bán hàng đa cấp rao thực phẩm chức năng là thuốc chữa bệnh, lại bán với giá đắt đỏ. Số liệu cập nhật từ Bộ Công thương cho biết đến cuối năm 2016 đã giảm xuống còn 637.637 người tham gia. Vừa qua, hàng loạt công ty đa cấp đã bị xử phạt hành chính (số tiền khá lớn) hoặc rút giấy phép hoạt động, nhiều công ty xin “tự chết” vì người tiêu dùng quay lưng, các thành viên dần bỏ cuộc. Phần lớn người dân ở các đô thị đều “nói không” hoặc dị ứng với kinh doanh đa cấp. Nhưng điều lo ngại nhất hiện nay là các công ty đa cấp vẫn đang tiếp tục sử dụng đủ chiêu trò để tiếp tục lôi kéo người dân tham gia bán hàng đa cấp, nhất là tại khu vực nông thôn - miền núi, nơi sự hiểu biết vấn nạn này còn hạn chế.
Tổng doanh thu bán hàng đa cấp năm 2016 ước tính đã giảm khoảng 200 tỷ đồng so với năm trước, nhưng vẫn đạt khoảng 7.800 tỷ đồng, đây là một con số khổng lồ. Gần đây, dư luận rất bức xúc trước hoạt động bán hàng đa cấp của Công ty Thiên Ngọc Minh Uy, đòi hỏi cơ quan chức năng cần phải điều tra làm rõ. Tuy nhiên, trong khi chưa được xử lý thì công ty này đã “đánh bài chuồn” bằng cách nộp đơn xin dừng bán hàng đa cấp. Hiện một công ty khác mới ra mắt có tên Nhã Khắc Lâm mà nhiều dư luận cho rằng chính là Thiên Ngọc Minh Uy áp dụng chiêu bài “ve sầu thoát xác”. Dù chưa được cơ quan chức năng cho phép hoạt động, nhưng công ty này đã có dấu hiệu chào mời, tuyên truyền để bán hàng đa cấp. Bộ Công thương vừa lập tổ công tác để theo dõi công ty này.
Vì nhận thức của người dân chưa đồng đều, nhiều người không kiểm soát được lòng tham, trong khi các công ty đa cấp luôn tìm kẽ hở tâm lý hám lợi của nhà đầu tư để nhắm vào, nên nhiều chuyên gia cho rằng, kinh doanh đa cấp vẫn là cái vòi bạch tuộc hút máu, chặt chỗ này sẽ mọc ra chỗ khác nếu cơ quan quản lý nhà nước không có liều thuốc đặc trị. Theo các chuyên gia, trên nguyên tắc không thể cấm kinh doanh đa cấp và Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi cũng đã bỏ tội “kinh doanh trái phép”, như vậy sẽ rất khó xử các công ty tổ chức bán hàng đa cấp trái phép, lôi kéo thành viên tham gia để lừa đảo, huy động tài chính trái phép, mời gọi đầu tư hoặc tiếp thị các sản phẩm vô hình như tiền ảo. Do đó, cần bổ sung tội danh “kinh doanh trái phép theo phương thức đa cấp” vào Bộ luật Hình sự, đặc biệt là các biểu hiện thông qua đa cấp để huy động tài chính trái phép, bắt người tham gia phải nộp phí, bán giá quá cao, quảng cáo sai sự thật...
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý về việc bổ sung tội danh vi phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp vào Bộ luật Hình sự 2015. Bộ Công thương, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan đang hoàn thiện dự thảo để Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét. Trước mắt, người dân nên thận trọng với mọi chiêu trò bán hàng đa cấp, cần chủ động tìm hiểu, xem xét khi mua sản phẩm cũng như tham gia mạng lưới bán hàng này.
Đã có nhiều người tiền mất tật mang, nhận ra bộ mặt thật của “kinh doanh đa cấp biến tướng” thì đáng tiếc thay, vẫn đang có khá nhiều người tiếp tục dính bẫy, trở thành nạn nhân. Mặc dù đã có công ty đa cấp bị khởi tố vì tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, mà điển hình là Công ty Liên Kết Việt, thì ở nhiều nơi, các công ty đa cấp làm ăn đáng ngờ vẫn đang tiếp tục mồi chài, dụ dỗ người nhẹ dạ cả tin, trở thành khách hàng mua sản phẩm và sau đó trở thành thành viên. Nhiều trường hợp người tham gia vì không hiểu rõ bản chất của chiêu trò kinh doanh biến tướng, hoặc chỉ vì “trót đâm lao phải theo lao” để cứu tiền vốn đã trót đầu tư… Trên thực tế, đa cấp là kiểu kinh doanh theo mô hình tháp, nên những người tham gia sau càng ôm rủi ro, thiệt hại. Bản chất chiêu trò đa cấp biến tướng hiện nay chính là đánh vào lòng tham của nhà đầu tư. Bởi chẳng có mô hình kinh doanh nào bền vững nếu công ty chỉ chăm chăm làm phình mạng lưới thành viên mà không quan tâm chất lượng sản phẩm.
Theo Bộ Công thương, doanh thu bán hàng đa cấp hiện nay chủ yếu đến từ thực phẩm chức năng (chiếm 59%) và mỹ phẩm (chiếm 24%) nhưng trên thực tế đang có không ít công ty, thành viên bán hàng đa cấp rao thực phẩm chức năng là thuốc chữa bệnh, lại bán với giá đắt đỏ. Số liệu cập nhật từ Bộ Công thương cho biết đến cuối năm 2016 đã giảm xuống còn 637.637 người tham gia. Vừa qua, hàng loạt công ty đa cấp đã bị xử phạt hành chính (số tiền khá lớn) hoặc rút giấy phép hoạt động, nhiều công ty xin “tự chết” vì người tiêu dùng quay lưng, các thành viên dần bỏ cuộc. Phần lớn người dân ở các đô thị đều “nói không” hoặc dị ứng với kinh doanh đa cấp. Nhưng điều lo ngại nhất hiện nay là các công ty đa cấp vẫn đang tiếp tục sử dụng đủ chiêu trò để tiếp tục lôi kéo người dân tham gia bán hàng đa cấp, nhất là tại khu vực nông thôn - miền núi, nơi sự hiểu biết vấn nạn này còn hạn chế.
Tổng doanh thu bán hàng đa cấp năm 2016 ước tính đã giảm khoảng 200 tỷ đồng so với năm trước, nhưng vẫn đạt khoảng 7.800 tỷ đồng, đây là một con số khổng lồ. Gần đây, dư luận rất bức xúc trước hoạt động bán hàng đa cấp của Công ty Thiên Ngọc Minh Uy, đòi hỏi cơ quan chức năng cần phải điều tra làm rõ. Tuy nhiên, trong khi chưa được xử lý thì công ty này đã “đánh bài chuồn” bằng cách nộp đơn xin dừng bán hàng đa cấp. Hiện một công ty khác mới ra mắt có tên Nhã Khắc Lâm mà nhiều dư luận cho rằng chính là Thiên Ngọc Minh Uy áp dụng chiêu bài “ve sầu thoát xác”. Dù chưa được cơ quan chức năng cho phép hoạt động, nhưng công ty này đã có dấu hiệu chào mời, tuyên truyền để bán hàng đa cấp. Bộ Công thương vừa lập tổ công tác để theo dõi công ty này.
Vì nhận thức của người dân chưa đồng đều, nhiều người không kiểm soát được lòng tham, trong khi các công ty đa cấp luôn tìm kẽ hở tâm lý hám lợi của nhà đầu tư để nhắm vào, nên nhiều chuyên gia cho rằng, kinh doanh đa cấp vẫn là cái vòi bạch tuộc hút máu, chặt chỗ này sẽ mọc ra chỗ khác nếu cơ quan quản lý nhà nước không có liều thuốc đặc trị. Theo các chuyên gia, trên nguyên tắc không thể cấm kinh doanh đa cấp và Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi cũng đã bỏ tội “kinh doanh trái phép”, như vậy sẽ rất khó xử các công ty tổ chức bán hàng đa cấp trái phép, lôi kéo thành viên tham gia để lừa đảo, huy động tài chính trái phép, mời gọi đầu tư hoặc tiếp thị các sản phẩm vô hình như tiền ảo. Do đó, cần bổ sung tội danh “kinh doanh trái phép theo phương thức đa cấp” vào Bộ luật Hình sự, đặc biệt là các biểu hiện thông qua đa cấp để huy động tài chính trái phép, bắt người tham gia phải nộp phí, bán giá quá cao, quảng cáo sai sự thật...
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý về việc bổ sung tội danh vi phạm liên quan đến hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp vào Bộ luật Hình sự 2015. Bộ Công thương, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan đang hoàn thiện dự thảo để Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét. Trước mắt, người dân nên thận trọng với mọi chiêu trò bán hàng đa cấp, cần chủ động tìm hiểu, xem xét khi mua sản phẩm cũng như tham gia mạng lưới bán hàng này.
