Thỏa thuận giải phóng ngũ cốc Ukraine đã được Nga và Ukraine ký kết hôm 22-7 tại Istanbul với vai trò trung gian của Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hiệp quốc (LHQ), nhưng thách thức để chuyển hàng triệu tấn lương thực từ các cảng ở biển Đen chỉ mới bắt đầu.
Mặc dù Ngoại trưởng Nga đã phát tín hiệu bảo đảm những bước đi tích cực nhưng cố vấn của Tổng thống Ukraine về vấn đề kinh tế Oleg Ustenko nhấn mạnh, Ukraine sẽ mất từ 20-24 tháng để xuất khẩu lượng ngũ cốc được chỉ định trong trường hợp các cảng của nước này không hoạt động tốt (tức không được bảo đảm an toàn, khai thông hành lang, tàu thuyền thủy thủ sẵn sàng…).
Phát biểu trên kênh truyền hình 24, ông Oleg Ustenko cho biết, Ukraine có thể xuất khẩu 60 triệu tấn ngũ cốc trong 8-9 tháng tới nếu các cảng của nước này không bị phong tỏa.
Thỏa thuận về việc nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc cho các thị trường quốc tế qua biển Đen nhằm giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu, đem đến hy vọng giảm bớt nguy cơ nạn đói trên khắp thế giới, trong đó đáng quan ngại nhất là châu Phi. Các nông trại của Ukraine là nguồn cung cấp ngũ cốc chính cho thị trường thế giới, đặc biệt là khu vực Trung Đông và châu Phi, nơi nguồn cung cấp lương thực đang cực kỳ khan hiếm. Giá ngũ cốc ở lục địa nghèo nhất thế giới đã tăng do tác động mạnh của xung đột và biến đổi khí hậu, làm dấy lên lo ngại về bất ổn xã hội.
Tuy nhiên, cho dù những nỗ lực vận chuyển ngũ cốc một cách an toàn ra các thị trường toàn cầu đang diễn ra (Ukraine phụ trách hoạt động tháo gỡ mìn và đưa tàu ra ngoài biển, trong khi Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và một bên khác hộ tống những con tàu này tới eo biển Bosporos), thì trước đó, phát biểu trong cuộc họp báo sau buổi hội đàm với Tổng thống Côte d’Ivoire Alassane Ouattara tại thủ đô Pretoria, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nhấn mạnh, châu Phi nên nhìn nhận cuộc khủng hoảng ngũ cốc do xung đột giữa Nga và Ukraine như một “hồi chuông cảnh tỉnh” để lục địa này có thể trở nên tự chủ trong sản xuất ngũ cốc và phân bón, giống như dịch bệnh Covid-19 đã trở thành lời cảnh tỉnh cho nhiều người trên lục địa châu Phi để từ đó chúng ta bắt đầu tự sản xuất vaccine.
Dẫu cho thỏa thuận vừa đạt được cho phép xuất khẩu ngũ cốc hiện được lưu trữ tại các cảng bên bờ Biển Đen giúp cuộc khủng hoảng lương thực được tháo gỡ phần nào, nhưng căng thẳng dự kiến vẫn ở mức cao. Ủy ban châu Âu (EC) cũng “bật đèn xanh” cho việc gia hạn quyết định tạm dừng thực hiện các quy định liên quan tới môi trường đối với đất bỏ hoang và luân canh cây trồng vào năm 2023, qua đó tạo điều kiện để nông dân 27 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) tăng cường sản xuất ngũ cốc nhằm đối phó với tác động của tình hình xung đột tại Ukraine.
Quyết định trên “sẽ tối đa hóa năng lực sản xuất ngũ cốc của EU” và ước tính sẽ cho phép trồng lại cây trên tổng diện tích đất 1,5 triệu ha. EC nhấn mạnh, mỗi tấn ngũ cốc được sản xuất tại EU sẽ góp phần tăng cường an ninh lương thực toàn cầu. Tất cả đều là những nhiệm vụ cấp bách nhất lúc này.
