Sau dãy Kỳ Quan San
Từ tầng 4 của ngôi trường Phổ thông Dân tộc bán trú Trung Lèng Hồ (huyện Bát Xát, Lào Cai), chúng tôi sửng sốt khi nhìn ra những mái núi nhấp nhô của dãy Kỳ Quan San hùng vĩ.
Ở độ cao này, tất cả được bày rõ ràng đến khốc liệt, hàng chục mái núi sạt lở do hậu quả hoàn lưu bão số 3 (bão Yagi) hồi đầu tháng 9-2024 như in đậm vào vùng trời.
Tây Bắc nổi tiếng bởi những kỳ quan thiên nhiên, ngay tên của dãy núi mà chúng tôi đang chứng kiến hậu quả thiên tai cũng bắt đầu như thế “Kỳ Quan San”.
Những ngày này ở Tây Bắc, vừa tròn 3 tháng sau trận thiên tai chưa từng có, tôi chợt nhận ra chính cốt cách tâm hồn người Tây Bắc mới thật sự là một kỳ quan vĩ đại. Những con người Tây Bắc ấy, như một câu thành ngữ của người Mông: “Không đỉnh núi nào cao hơn đầu gối của người Mông”, bởi dù núi cao đến đâu thì bước chân của họ vẫn có thể đứng trên đỉnh núi.
Như lần này, sau trận cuồng nộ của mẹ thiên nhiên, sự cương cường lẫm liệt của tâm hồn người Tây Bắc vẫn hiện diện.
Mấy năm trước, khi cô con gái vừa tốt nghiệp đại học và phần thưởng là được bố cho “bám càng” theo một chuyến công tác lên với Dào San, Sì Lở Lầu… thăm những đồn biên phòng trên tuyến Phong Thổ (Lai Châu). Hôm rời Tây Bắc để về, con gái nói với tôi: “Bây giờ thì con đã hiểu vì sao bố mê Tây Bắc đến thế!”.
Trong ấn tượng của con gái tôi - một sinh viên tốt nghiệp khoa du lịch, đã được “xóa mù” Tây Bắc qua những mênh mông đồi núi, qua những mùa hoa biên ải đẹp rợn ngợp, được thấy bầu trời cao hơn, mây xanh hơn... và qua cái tình cảm nhận được từ lời thăm hỏi của cậu lính trẻ người Hà Nhì khi chào tạm biệt: “Chị ơi, chị nhớ ăn cơm nhiều vào cho khỏe nhé”. Một lời nhắc, một mối quan tâm giản dị mà chứa đựng cả một tấm tình chân thật.
Những bông hoa nhuần nhị của đời
Với những người yêu vùng đất này, kỳ quan Tây Bắc không chỉ là núi đèo mây gió hút hồn. Chính cái tình người trên chập chùng mây trời tinh khôi nguyên đán còn hơn cả những kỳ quan cổng trời hay thác bạc, vút cao và bát ngát. Cái tình người chân thật không màu mè mới thực sự là một hấp lực không kém gì những mùa hoa quyến rũ…
Trong những cuốn sổ tay ghi chép mười mấy năm trước lần đầu lên đây của tôi cũng đầy những câu chuyện về cái tình ấy. Đó là những bạn bè từ bản này bản nọ ra chợ, cùng gặp nhau ở chợ, khi đến một ngã ba nào đó là móc từ sau gùi ra chai rượu ngô trong veo, bên mỏm đá ngã ba, cùng nhau làm vài chung rượu chia tay rồi ai về bản nấy.
Đi thêm một thôi đường nữa, lại đến ngã ba, lại có người rẽ lối về bản khác, lại mang chai rượu ngô trong veo ra, cụng chén chia tay... Cứ thế, trên những con đường lởm chởm đá tai mèo ấy, tôi không nhớ mình đã dự bao nhiêu cuộc rượu tình cờ ở ngã ba như thế. Rồi tôi ghi vào nhật ký công tác của mình, rằng lên đây con người trong veo như ly rượu ngô, ấm áp như ly rượu ngô... mà mỗi lần lên đây lại thấy “đời nhẹ như mây khói”.
Trong gia tài dành dụm cho mình sau cả trăm chuyến đi Tây Bắc, tôi có rất nhiều những tấm ảnh chụp gương mặt người dân rẻo cao, trong veo và thuần khiết, hồn nhiên và thâm hậu, can trường và lãng mạn.
Mà cũng đúng thôi, ông bà ta ngày xưa từng đúc kết “Người ta là hoa đất”. Những con người trên rẻo cao luôn chạm tới mây trời kia, nơi không có chỗ cho những bon chen thực dụng toan tính, nơi mỗi ngày chỉ cỏ hoa đá núi, nơi một chén rượu mời nhau đã ắp đầy thương mến, chính họ là những bông hoa nhuần nhị của đời.
Và sự sáng trong nhuần nhị đó đã làm nên sức mạnh để tồn tại trước rừng sâu vực thẳm, làm nên sự can trường trước giông bão thiên tai.
Và có một điều này mà tôi vô cùng tâm đắc, đó là rất nhiều những bạn cán bộ trẻ Tây Bắc mười lăm, hai mươi năm trước là thủ lĩnh của Đoàn Thanh niên, sau này được rèn giũa từ thực tế, được công nhận có tố chất thủ lĩnh, đã trưởng thành, nắm giữ những vị trí chủ chốt cao hơn. Tố chất “thủ lĩnh” của người thủ trưởng ở vùng đất này là một sự khảo nghiệm rất đặc biệt, rất đặc thù của biên ải Tây Bắc.
Con người Tây Bắc sau bao bão lũ thiên tai khắc nghiệt, đã minh chứng họ mới là những “siêu kỳ quan”. Bởi biết bao kỳ quan thiên nhiên có khi sẽ biến mất trước cuồng nộ thiên tai nhưng con người Tây Bắc sau mỗi lần như vậy lại càng kiên cường hơn, sừng sững một nét người lẫm liệt…
