Theo Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS), trận động đất xảy ra ở khu vực phía Tây Bắc thành phố Sagaing, miền Trung Myanmar, đã kích hoạt cảnh báo đỏ về số lượng thương vong và thiệt hại kinh tế. Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ nhận định nguy cơ cao sẽ có nhiều thương vong và thiệt hại trên diện rộng. Hiện tại, chính quyền quân sự Myanmar xác nhận số người thiệt mạng đã vượt quá 1.000, với hơn 2.300 người bị thương. Tuy nhiên, theo Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ, có 35% khả năng số người chết thực tế trong khoảng từ 10.000 đến 100.000 người.
Bên cạnh đó, dư chấn vẫn tiếp tục xảy ra. Một dư chấn mạnh 6,7 đã xuất hiện chỉ vài phút sau trận động đất chính, làm dấy lên lo ngại rằng nhiều dư chấn mạnh khác có thể tiếp diễn trong những ngày tới.
Giáo sư Bill McGuire, chuyên gia về địa chấn tại Đại học College London (UCL), cho biết đây có thể là trận động đất lớn nhất xảy ra trên lãnh thổ Myanmar trong vòng 75 năm qua. Ông cảnh báo một trận động đất với cường độ mạnh như vậy có thể kích hoạt hàng loạt dư chấn sau đó. Trong khi đó, Rebecca Bell, một chuyên gia về kiến tạo mảng tại Đại học Hoàng gia London (ICL), cho rằng nguyên nhân dẫn đến thảm họa động đất tại Myanmar là do sự trượt bằng của vết đứt gãy Sagaing.
Đây là nơi mảng kiến tạo Ấn Độ ở phía Tây gặp mảng Sunda tạo nên phần lớn Đông Nam Á - một đứt gãy có quy mô và chuyển động tương tự như vết đứt gãy San Andreas ở California. Bà Bell cho biết đứt gãy Sagaing rất dài - 1.200 km - và rất thẳng. Điều này đồng nghĩa động đất có thể gây ra sự đứt gãy trên diện rộng - và diện tích đứt gãy càng lớn thì động đất càng mạnh. Chuyên gia địa chất này nói thêm rằng những trận động đất như vậy có sức tàn phá thảm khốc vì tâm chấn nông, năng lượng địa chấn ít bị phân tán khi lan đến các khu dân cư phía trên. Điều này gây ra rung lắc mạnh trên bề mặt.
Lý giải về nguyên nhân khiến hậu quả từ trận động đất tại Myanmar thêm phần thảm khốc, các chuyên gia cho rằng sự phát triển nhanh chóng của các công trình bê tông cốt thép không đạt chuẩn trong những năm gần đây làm tăng mức độ thiệt hại. Ông Ian Watkinson từ Đại học Royal Holloway nhận định với trận động đất này, Myanmar đang trải qua "bài sát hạch" đầu tiên đối với chất lượng cơ sở hạ tầng hiện đại.
Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ ước tính có ít nhất 2,8 triệu người đang sống tại các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề của trận động đất. Hầu hết nhà cửa tại đây được xây bằng gỗ và gạch không có cốt thép, loại vật liệu rất dễ bị sụp đổ khi có động đất.
Không chỉ Myanmar, Thái Lan cũng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ trận động đất. Một tòa nhà cao 30 tầng đang xây dựng tại Bangkok đã bị sập hoàn toàn, làm hàng chục công nhân bị mắc kẹt dưới đống đổ nát.
Ông Christian Malaga-Chuquitaype, chuyên gia tại trường Imperial College London, cho biết cấu tạo địa chất của Bangkok khiến tác động của động đất trở nên nghiêm trọng hơn dù thành phố này cách tâm chấn hơn 1.000km. Dù Bangkok không nằm gần vết đứt gãy lớn, nhưng nền đất mềm của thành phố lại khuếch đại rung chấn, đặc biệt ảnh hưởng đến các tòa nhà cao tầng.
Một số chuyên gia cảnh báo rằng nhiều tòa nhà ở Bangkok sử dụng phương pháp xây dựng "sàn phẳng", tức là sàn chỉ được chống đỡ bằng các cột mà không có dầm chịu lực, khiến chúng dễ sụp đổ khi có động đất.
Hiện chính quyền Bangkok đã nhận được hơn 2.000 báo cáo về các công trình bị hư hại do động đất và đã triển khai hơn 100 kỹ sư để kiểm tra mức độ an toàn của các tòa nhà.
