ĐB Trần Hữu Hậu (Tây Ninh) cho rằng, cuộc cách mạng nào cũng sẽ có những hy sinh, mất mát. Không ít đại biểu Quốc hội khi bấm nút thông qua luật và nghị quyết liên quan không tránh khỏi một thoáng bâng khuâng, một chút buồn vì gia đình mình chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn; địa phương mình có thể mai một trong hiểu biết của thế hệ sau này.
“Thế nhưng, tôi tin tưởng rằng chúng ta đang đi đúng quy luật của sự phát triển; ý Đảng hợp với lòng dân; nếu chúng ta có những phương thức tổ chức thực hiện đúng thì cuộc cách mạng này chắc chắn thành công”, ĐB Trần Hữu Hậu nhấn mạnh.
ĐB Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Bình Dương) cho rằng, việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã có quy mô lớn hơn nhiều so với trước đây gây ra áp lực lớn cho cán bộ, công chức, nhiều người phải làm thêm việc làm xa nhà, ảnh hưởng không ít đến đời sống và tinh thần. Thực tế sẽ có một lượng lớn những trường hợp không thể thích ứng được do khác biệt về môi trường làm việc.
“Nếu không có giải pháp căn cơ, nhân văn và bền vững chúng ta sẽ đối mặt với hệ quả xã hội rất nghiêm trọng. Việc phát triển KH-CN, đổi mới sáng tạo trong ngắn hạn chỉ làm thất nghiệp kéo dài, giảm thu nhập, mất niềm tin, thậm chí là bất ổn xã hội và khi đó việc ứng dụng KH-CN, chuyển đổi số có nguy cơ trở thành nguyên nhân làm gia tăng bất bình đẳng xã hội trong tương lai”, ĐB Nguyễn Hoàng Bảo Trân nêu.
Do đó, theo ĐB, bên cạnh chính sách sử dụng ngoài ngân sách chi để hỗ trợ người nghỉ việc, cần xem xét sớm cải cách tăng lương cho cán bộ, công chức, vì những người ở lại với quy mô cấp tỉnh, cấp xã lớn hơn nhiều thì áp lực công việc của họ cũng sẽ tăng lên nhiều, một số người còn phải đi làm xa khi sáp nhập tỉnh, xã. Điều đó không chỉ tạo được động lực mà còn giúp cho việc cải cách bộ máy hiệu quả, việc giảm biên chế mới có ý nghĩa. Bên cạnh đó cũng cần xây dựng quỹ chuyển đổi việc làm quốc gia để hỗ trợ người lao động bị đào thải do công nghệ.
ĐB Hoàng Ngọc Định (Hà Giang) dẫn lời một cử tri lão thành cách mạng: “chia ra để phát triển đã hoàn thành sứ mệnh, bây giờ là lúc cần nhập lại để tiến xa hơn”. Đây không chỉ là một bước đi về tổ chức mà là một quyết sách chiến lược nhằm mở ra không gian phát triển mới, quy mô hơn, hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, ĐB nêu trăn trở từ thực tiễn khi có chủ trương này không ít cán bộ, công chức và bà con bày tỏ sự lo lắng. Người dân lo ngại khoảng cách địa lý xa xôi, giao thông cách trở, khó khăn sẽ ảnh hưởng tới hiệu quả công việc, sinh hoạt, tiếp cận dịch vụ công. Theo ông, hạ tầng giao thông và hạ tầng xã hội cần được đầu tư mạnh mẽ, ưu tiên tuyệt đối. Chính sách dù có nhân văn đến đâu cũng khó đến được người dân nếu không có con đường.
"Cần tiếp tục đầu tư các tuyến đường chiến lược từ tỉnh đến xã và từ xã đến thôn bản, nhất là các tuyến giao thông liên vùng, công trình dân sinh, y tế, văn hóa, xã hội. Đường thông thì lòng dân mới thông, niềm tin mới bền chặt”, ĐB Hoàng Ngọc Định phát biểu.
ĐB Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) cũng nêu, bên cạnh những ưu điểm tích cực cơ bản thì đang nảy sinh những tác động không mong muốn, một bộ phận cán bộ, công chức giỏi có trình độ chuyên môn cao, năng lực tốt xin nghỉ việc hoặc chuyển ra khu vực tư.
Đáng báo động là rất nhiều cán bộ vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở cơ sở được đào tạo khá bài bản xin nghỉ việc, nguy cơ mất cân đối nghiêm trọng cho đội ngũ cán bộ. Việc mất đi nguồn nhân lực có trình độ cao và giàu kinh nghiệm sẽ khiến bộ máy khó đạt được mục tiêu theo đúng định hướng cải cách.
Ví von đó là “những cuộc chia ly trong thời bình”, ĐB cho rằng điều đó đang, sẽ là vấn đề nan giải để tâm trạng, nhất là đối với các gia đình cán bộ, công chức trẻ tại những địa phương thuộc diện sáp nhập. Đây không chỉ là vấn đề trước mắt mà còn tác động lâu dài cần được nhận diện đầy đủ.
Nhiều gia đình cán bộ, công chức sẽ phải sống trong trạng thái đặc biệt, phải làm việc xa nhà, sống cách xa nhau hàng trăm cây số, con cái phải gửi cho ông bà hoặc người thân chăm sóc mà không phải ai cũng có điều kiện như vậy. Nhà trọ, nhà công vụ đang chờ đợi họ trong sự trăn trở cơm áo gạo tiền và những xáo trộn, khó khăn khác, đó là những tổn thương âm thầm nhưng không kém bất cứ sự hy sinh nào.
“Sự giằng co giữa trách nhiệm công vụ và bổn phận gia đình khiến cán bộ, công chức khó có thể toàn tâm vào công việc. Vì vậy, nếu không có những biện pháp kịp thời, mạnh mẽ và đồng bộ thì rất khó có thể hoàn thành được công việc chung và nguy cơ bị tổn thương, suy yếu từ bên trong”, ĐB Hoàng Đức Thắng phân tích.
Theo ông, trong quá trình sáp nhập các đơn vị hành chính, đặc biệt chú ý việc đánh giá, sắp xếp cán bộ, công chức phải hài hòa, công tâm, khách quan, phải căn cứ vào chất lượng, hiệu quả công việc thực tế chứ không nhất thiết cứ cán bộ trên về là giỏi hơn cơ sở, sắp xếp vị trí cao hơn cán bộ cơ sở. Cần có chính sách động viên cán bộ có năng lực, cán bộ giỏi tiếp tục ở lại làm việc, nhất là cán bộ người đồng bào dân tộc thiểu số ở cơ sở.
Chính phủ cần khẩn trương ban hành chính sách, chế độ kịp thời nhằm hỗ trợ bù đắp những thiệt thòi, khó khăn cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động phải đi công tác xa nhà, nhất là chính sách về nhà ở, lưu trú, phương tiện đi lại. Chính sách này cần được thống nhất trong cả nước, không nên giao cho địa phương tùy điều kiện giải quyết sẽ gây khó khăn và thiếu sự công bằng.
Cần thống nhất mô hình bố trí văn phòng 2 làm việc ở địa phương sáp nhập trong một thời gian cần thiết để chính quyền không xa dân, phục vụ tốt cho người dân, không làm quá tải khi dồn về trung tâm hành chính mới và giải quyết khó khăn cho đại đa số cán bộ, công chức phải làm việc xa nhà.
