Kinh nghiệm của nhiều nước cho thấy, không cần kiểm định kỹ thuật tổng thể xe máy mà chỉ cần kiểm soát khí thải. Nếu đạt tiêu chuẩn khí thải thì được tham gia giao thông, không đạt thì cấm lưu hành, như đối với ô tô hiện nay. Năm 2010, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 909 phê duyệt đề án kiểm soát khí thải xe máy tại các thành phố đặc biệt, loại 1 và loại 2 trên cả nước. Tuy nhiên, đề án chưa được thực hiện là do tác động xã hội lớn, xe máy vừa để di chuyển vừa là phương tiện mưu sinh của hàng chục triệu dân.
Trong khi đó, dự thảo Luật Giao thông đường bộ đang được xây dựng, đưa nội dung kiểm soát khí thải xe máy để lấy ý kiến, chuẩn bị cho việc kiểm soát môi trường với xe máy. Đây là cơ sở để tiến tới thu hồi xe cũ nát, lạc hậu. Dù vậy, với việc chỉ đề xuất thu hồi xe cũ đối với riêng Hà Nội và TPHCM cũng khiến các cơ quan chức năng băn khoăn về tính hiệu quả. Bởi lẽ, phải kiểm soát cả xe cũ nát mang biển số địa phương khác lưu thông trên địa bàn.
Với xe máy, phải dùng hàng rào kỹ thuật để kiểm soát mức độ phát thải chứ không quy định niên hạn sử dụng. Nếu thu hồi xe máy cũ sẽ rất khó thực hiện, bởi đây là tài sản công dân, là công cụ mưu sinh của hàng triệu người nghèo. Do đó, muốn thu hồi phải có hướng giải quyết hợp tình hợp lý. Thực tế hiện nay chưa có quy định niên hạn sử dụng với xe máy, còn khái niệm xe máy cũ nát cũng chỉ là cách gọi, trong khi nguyên nhân góp phần gây ô nhiễm không khí chính là nguồn khí thải. Để kiểm định được khí thải xe máy cần phải có quy chuẩn về khí thải xe máy. Với những xe không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải có thể dừng lưu hành. Người dân có trách nhiệm bảo dưỡng, nâng cấp để đáp ứng tiêu chuẩn về khí thải. Nếu xe quá cũ nát, không thể sửa chữa, không thể bảo dưỡng đáp ứng tiêu chuẩn về khí thải, không đủ tiêu chuẩn lưu hành, người dân sẽ tự thải bỏ.
Thiết nghĩ cần bảo đảm tính pháp lý cũng như các vấn đề an sinh xã hội với đề xuất thu hồi xe máy cũ. Trước hết cần rà soát kỹ về hiện trạng sử dụng xe để trên cơ sở đó có chính sách hỗ trợ như giảm giá mua xe mới hoặc cho vay mua xe không lãi suất. Nếu xe cũ nhưng sửa chữa vẫn hoạt động tốt thì nên có quy định về bảo trì, chứ không nhất thiết phải thu hồi. Mặt khác, Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ để nhà sản xuất thu hồi xe cũ và đổi xe máy mới cho người dân.
