Cân nhắc giảm trừ gia cảnh tăng thêm đối với khoản chi cho giáo dục, y tế

* PHÓNG VIÊN: Thưa bà, việc sửa đổi toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành đang nhận được nhiều sự quan tâm. Trong đó, về đề xuất giảm trừ gia cảnh hiện có ý kiến cho rằng nên mở rộng phạm vi giảm trừ, không chỉ dừng ở mức chung như hiện nay mà cần tách riêng các khoản chi thiết yếu như giáo dục, y tế và một số chi phí cần thiết khác. Cách làm này sẽ giúp việc giảm trừ gia cảnh trở nên thực chất hơn. Bà có quan điểm như thế nào về vấn đề này?

* BÀ NGUYỄN THỊ CÚC: Ở mỗi quốc gia, việc xác định mức giảm trừ gia cảnh đều có cách tính khác nhau. Ví dụ, có những nước sẽ quy định một mức thấp nhất, nghĩa là mức thu nhập bình quân, đó là mức giảm trừ. Sau đó, các khoản chi phí cho y tế, giáo dục, thậm chí là thuê nhà… sẽ được cộng thêm. Cách thứ hai là nhiều nước sẽ không tách ra mà họ tính khoán một khoản, trong đó có Việt Nam: chưa tách mà tính luôn. Do đó, theo tôi cũng nên nghiên cứu để tách một số khoản chi để đảm bảo bình đẳng bởi vì có cùng thu nhập như nhau nhưng người có con đi học thì rõ ràng họ phải chi phí nhiều hơn. Vì vậy, tôi cho rằng nên xét giảm trừ gia cảnh tăng thêm đối với khoản chi cho giáo dục, y tế ngoài mức giảm trừ cơ bản cho người nộp thuế và người phụ thuộc.

* Có ý kiến cho rằng, giữa các địa phương vẫn còn khoảng cách khá lớn về thu nhập. Chẳng hạn, người dân tại Hà Nội hay TPHCM thu nhập thường cao hơn nhiều so với người dân các tỉnh miền núi. Vì vậy, theo bà, liệu có cần điều chỉnh chính sách để phù hợp với từng khu vực hay không?

* Vấn đề này cũng được đưa ra bàn rất nhiều trong mỗi lần sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân. Những người sống ở Hà Nội và TPHCM cho rằng đây là khu vực đắt đỏ, mức chi tiêu cho giáo dục, y tế và chi cho sinh hoạt cao hơn nơi khác. Do đó, mức giảm trừ gia cảnh cho những người nộp thuế ở khu vực thành phố đắt đỏ nên cao hơn nơi khác. Nhưng, theo quan điểm của tôi như vậy cũng không phải là bình đẳng. Ví dụ, người ở khu vực miền núi nói họ cũng muốn về thành phố để sinh sống. Chính vì những vấn đề này nên yếu tố khu vực đô thị, nông thôn để giảm trừ gia cảnh đã bị gạt ra trong quá trình xây dựng luật.

* 5 năm mới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh một lần. Theo bà, liệu có nên rút ngắn tần suất điều chỉnh để kịp thời thích ứng với những biến động giá cả và tốc độ tăng trưởng kinh tế hay không?

* Theo quy định hiện nay (từ kỳ tính thuế năm 2020), mức giảm trừ đối với người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng, mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng.

Về giảm trừ gia cảnh, dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) quy định về giảm trừ gia cảnh theo hướng giao Chính phủ quy định cho phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ để thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Vừa qua Chính phủ đã trình để Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân. Theo đó, mức giảm trừ đối với người nộp thuế là 15,5 triệu đồng/tháng; mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng, áp dụng từ kỳ tính thuế 2026.

Mức giảm trừ gia cảnh không phải nhất thiết là năm nào cũng phải tăng, vì đây là một mức giả định, không phải là khoản để cho người lao động đủ sống. Ví dụ, sau khi giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế (15,5 triệu đồng/tháng), hoặc cho người phụ thuộc (6,2 triệu đồng/tháng) thì thu nhập còn lại nộp thuế đầu tiên là 5% - nghĩa là 95% còn lại sẽ cộng vào thu nhập đó cùng với mức giảm trừ gia cảnh để chi tiêu. Vì vậy, chúng ta nói rằng mức giảm trừ gia cảnh không đủ sống cũng chưa hợp lý.

Mức giảm trừ gia cảnh nếu như quy định cứng hàng năm cũng rất khó bởi nếu như bây giờ giá cả biến động nhưng sau này giá cả không biến động thì chúng ta xử lý thế nào? Cho nên, theo tôi vấn đề này nên để Chính phủ quyết định, không nên quy định cứng vào luật.