Cần đánh giá lại toàn diện Nghị quyết 54

Chiều 7-7, trong ngày làm việc thứ hai của kỳ họp thứ 6, HĐND TPHCM tiến hành giám sát chuyên đề tại kỳ họp về việc thực hiện Nghị quyết 54/2017 của Quốc hội về thí điểm cơ chế chính sách đặc thù phát triển TPHCM và Nghị quyết số 25 của HĐND TPHCM về triển khai thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội. 

Chủ tọa kỳ họp có các đồng chí: Nguyễn Thị Lệ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TPHCM; Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch HĐND TPHCM.

Triển khai chậm, chưa phát huy hiệu quả như mong đợi

Báo cáo trước kỳ họp về kết quả thực hiện Nghị quyết 54, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Phan Thị Thắng cho biết, Nghị quyết 54 đã trao một số cơ chế đặc thù cho TPHCM với 18 nội dung thuộc 4 lĩnh vực quản lý gồm: đất đai; đầu tư; tài chính - ngân sách nhà nước; cơ chế ủy quyền và thu nhập của cán bộ, công chức. 

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Phan Thị Thắng phát biểu tại kỳ họp. Ảnh: VIỆT DŨNG

TPHCM đã triển khai thực hiện với 21 nội dung, đề án cụ thể. Trong đó, nội dung đầu tiên được TPHCM triển khai là chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức. Dù chưa thể đạt mức tối đa là 1,8 lần mức lương theo ngạch bậc, nhưng chính sách này ra đời phù hợp với năng suất thực tế của người lao động TPHCM - gấp 2,7 lần bình quân chung cả nước, đã tạo động lực, cải thiện đời sống, khuyến khích cán bộ, công chức gắn bó lâu dài. 

TPHCM cũng đã thực hiện được một số công việc, như ban hành quyết định chủ trương đầu tư 5 dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách TPHCM với tổng mức vốn đầu tư hơn 12.900 tỷ đồng; thông qua 32 dự án chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa từ 10ha trở lên. Việc thực hiện thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp đã có tác động đáng kể đến nhận thức, hành vi bảo vệ môi trường đối với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn. TPHCM cũng phát hành thành công 2.800 tỷ đồng trái phiếu chính quyền địa phương. UBND TPHCM, Chủ tịch UBND TPHCM cũng ủy quyền 85 đầu việc cho các sở ngành, UBND quận huyện và thủ trưởng các đơn vị. 

Bên cạnh một số kết quả khả quan, hầu hết các cơ chế chính sách đặc thù còn lại về quản lý tài chính trong Nghị quyết 54 nhằm tăng nguồn thu của TPHCM đều chưa tận dụng được. Đó là nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn tại doanh nghiệp nhà nước. TPHCM cũng chưa thu được đồng nào từ chính sách cho phép hưởng 50% tiền bán đấu giá tài sản công của cơ quan Trung ương trên địa bàn. Về thu hút chuyên gia, nhà khoa học, Nghị quyết của HĐND TPHCM đã có, UBND TPHCM đã ban hành đầy đủ quy trình nhưng khâu triển khai còn hạn chế, vẫn chưa có các giải pháp tạo động lực hơn nữa để thu hút chuyên gia, nhà khoa học. Tất cả các dự án đã được thông qua đều chậm tiến độ. 

Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND TPHCM Lê Trương Hải Hiếu báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện Nghị quyết 54 và Nghị quyết 25. Ảnh: VIỆT DŨNG

Báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện Nghị quyết 54 và Nghị quyết 25, Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND TPHCM Lê Trương Hải Hiếu nhấn mạnh, chính sách đặc thù quy định tại Nghị quyết 54 đã được triển khai nhanh chóng, phát huy hiệu quả trong phát triển kinh tế - xã hội của TPHCM thời gian qua. 

Tuy vậy, tiến độ thực hiện Nghị quyết số 54, Nghị quyết số 25 còn chậm so với kế hoạch dự kiến; cơ chế tài chính chưa được phát huy như mong đợi. TPHCM chưa thực hiện sử dụng nguồn cải cách tiền lương còn dư để tăng chi đầu tư, mua sắm, hoạt động chuyên môn…

HĐND TPHCM đề nghị UBND TPHCM đánh giá toàn diện về việc thực hiện Nghị quyết 54. Đối với những nội dụng còn hạn chế, chưa thực hiện được, kể cả những nội dung chưa thực hiện đầy đủ: cần phân tích và xác định nguyên nhân, trách nhiệm của cá nhân, đơn vị có liên quan nhằm làm cơ sở để xây dựng cơ chế, chính sách mới để phát triển Thành phố. 

Để tránh tình trạng khó khăn như khi triển khai cơ chế như Nghị quyết 54, trong quá trình nghiên cứu để xây dựng nghị quyết mới cần có sự chuẩn bị phương án, giải pháp, lộ trình cụ thể và nguồn lực để triển khai thực hiện nhằm phát huy tối đa cơ chế, chính sách mới. 

Nghị quyết 54 đã tạo nền tảng tốt

Thảo luận về thực hiện Nghị quyết 54, hầu hết các ý kiến ĐB HĐND TPHCM đều nhìn nhận Nghị quyết 54 đã mang lại những kết quả tích cực dù chưa nhiều. 

ĐB Tăng Hữu Phong nhận xét, hai báo cáo của UBND TPHCM và HĐND TPHCM chưa định lượng được cụ thể những kết quả đã làm được mà mới chỉ dừng ở việc nêu từng nội dung đầu việc cụ thể. Theo ĐB, nếu định lượng được đến giờ này (tháng 7-2022), TPHCM đã hoàn thành được bao nhiêu % công việc của Nghị quyết 54, Nghị quyết 25 thì sẽ hình dung rõ hơn và việc tham mưu một Nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 cũng sẽ thuận lợi hơn. 

Từ đó, ĐB Tăng Hữu Phong cho rằng cần dành thời gian, sự quan tâm đầy đủ hơn để phân tích cặn kẽ, đánh giá tác động của chính sách, chuẩn bị thực thi chính sách khi tham mưu chính sách mới. 

ĐB Tăng Hữu Phong góp ý báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 54. Ảnh: VIỆT DŨNG

Đồng tình với việc cần báo cáo rõ hơn những điểm thành công, ĐB Bùi Tá Hoàng Vũ nhìn nhận, việc thực hiện Nghị quyết 54 không đạt được kết quả như kỳ vọng, nhưng đây là một Nghị quyết quan trọng, đã giúp TPHCM giải quyết một số vấn đề lớn. Nhờ Nghị quyết 54, TPHCM đã chủ động trong quản lý đất đai, sử dụng được nguồn tài chính để tăng thu nhập cho cán bộ công chức. Điều này rất có ý nghĩa, khi mà hệ thống pháp luật chưa giải quyết được nhiều vấn đề cho một đô thị lớn như TPHCM.

“TPHCM cần tiếp tục báo cáo Trung ương tiếp tục dành cho TPHCM một cơ chế đặc biệt như Nghị quyết 54, trong đó cần tập trung giải quyết cơ chế công tác cán bộ, làm sao đảm bảo đủ số lượng, chất lượng, linh hoạt trong bố trí, phân công. Vì địa bàn TPHCM đông dân, phân bổ không đồng đều. Do đó nên dành sự chủ động cho TPHCM để bố trí cho phù hợp”, ĐB Bùi Tá Hoàng Vũ phân tích. 

ĐB Bùi Tá Hoàng Vũ góp ý báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 54. Ảnh: VIỆT DŨNG

ĐB Bùi Tá Hoàng Vũ cũng cho rằng TPHCM cần tiếp tục kiến nghị để được chủ động trong quyết định các dự án đầu tư lớn. Bởi theo quy định hiện nay, thực hiện dự án nhóm A tốn rất nhiều thời gian. Vừa qua, nếu không có dịch thì các công trình nhóm A mà HĐND TPHCM thông qua theo chính sách đặc thù của Nghị quyết 54 đã có thể đẩy nhanh được tiến độ hơn.

Ngoài ra là việc tự chủ quyết định một số vấn đề phí và lệ phí ngoài danh mục. Theo ĐB, đây là yếu tố rất cần để quản lý một đô thị lớn như TPHCM. Bởi, với một đô thị lớn như TPHCM, để xây dựng đời sống văn minh, hiện đại, nghĩa tình cần rất nhiều quy định để điều chỉnh các hành vi ứng xử. 

Góp ý thêm, ĐB Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở TN-MT TPHCM cho biết, thực hiện Nghị quyết 54, Sở TN-MT tham mưu hai nội dung, trong đó có nội dung về chuyển mục đích sử dụng đất lúa trên 10ha. 

Theo ĐB, với 32 dự án có sử dụng đất lúa trên 10ha đã được HĐND THCM thông qua, HĐND TPHCM đã thực hiện rất tốt thẩm quyền được giao. Trước đây để thông qua các dự án này, TPHCM phải trình văn bản ra Bộ TN-MT để Bộ này lấy ý kiến các bộ, rồi trình Thủ tướng. Thời gian mất ít nhất là 6 tháng, có dự án mất 1 năm mới được Thủ tướng chấp thuận bằng văn bản.

Trong 32 dự án đã được HĐND TPHCM thông qua, đến giờ này, 9/32 dự án chậm tới đây sẽ đưa ra khỏi danh mục. Còn lại 23 dự án, đến nay có 2 dự án trên 200ha đã tổ chức bồi thường xong. 

“Nghị quyết HĐND TPHCM ban hành vào tháng 7-2018 đến nay mà đã bồi thường xong. Trong khi dự án trên 10ha thì công tác bồi thường giải phóng mặt bằng là yếu tố quyết định đến thời gian thực hiện dự án. Do vậy đây là một thành công bước đầu của chủ trương này”. Từ phân tích trên, ĐB Nguyễn Toàn Thắng “tha thiết kiến nghị tiếp tục giao thẩm quyền chuyển mục đích sử dụng đất lúa trên 10ha như Nghị quyết 54”. 

ĐB Nguyễn Toàn Thắng góp ý báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 54. Ảnh: VIỆT DŨNG

ĐB Cao Thanh Bình nhìn nhận, việc thực hiện Nghị quyết 54 dù đạt hiệu ứng bước đầu nhưng cũng chưa đạt được như mong muốn. “Đánh giá tổng thể chung thì phải thấy, có những nội dung chưa ra sản phẩm nhưng quá trình thực hiện đã có hiệu ứng tích cực. Nếu có Nghị quyết thay thế Nghị quyết 54 thì chúng ta đã có nền móng tốt, sẽ thực hiện rất nhanh”, ĐB Cao Thanh Bình nhận định.

Khi thí điểm một chính sách đặc thù, rất mới, nhiều vấn đề phải rút kinh nghiệm. Là một tiền đề để tiếp tục thực hiện cơ chế đặc thù cho TP. Phải mạnh dạn, thẳng thắn nhìn nhận, phân tích được và chưa được, nguyên nhân chủ quan, quy trách nhiệm tổ chức cá nhân nào chưa quyết liệt. Từ đó có tầm nhìn chiến lược, đã gọi là đặc thù phải mang thương hiệu đặc thù TPHCM, để khi tổ chức thành công thì cả nước có thể áp dụng. 

Liên quan đến việc giao biên chế hành chính, ĐB Cao Thanh Bình cho rằng với khối lượng công việc của TPHCM, lượng biên chế như hiện nay là rất quá tải. “TPHCM cần mạnh dạn kiến nghị trung ương xem xét tình hình thực tế để giao biên chế sát thực tế. Kiến nghị TPHCM được phân bổ biên chế cho các đơn vị để tăng tính chủ động”.

ĐB Cao Thanh Bình góp ý báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 54. Ảnh: VIỆT DŨNG

Cũng theo ĐB Cao Thanh Bình, nhu cầu thực hiện các dự án đầu tư công rất lớn, trong khi nguồn vốn TPHCM có thể cân đối là nhỏ. Do vậy việc huy động nguồn cho các dự án này là rất cần thiết. Theo ĐB, TPHCM cần kiến nghị trung ương cho TPHCM chủ động quyết định tổng mức đầu tư, để nếu TPHCM chủ động được nguồn vốn thì chủ động thực hiện các dự án.

ĐB Vương Đức Hoàng Quân nhìn nhận, TPHCM là một đô thị đặc biệt, khác với bối cảnh chung của phần đông các tỉnh thành khác. Một Nghị quyết sẽ có tính pháp lý và thời gian thực hiện hạn chế hơn so với luật. Do vậy, ĐB đặt vấn đề nên chăng cần xây dựng luật đô thị đặc biệt để có thể giúp TPHCM thay đổi căn cơ, đi vào mục đích sau cùng là chăm lo đời sống của đồng bào. 

Một số ĐB quan tâm góp ý đến nội dung thu hút chuyên gia, người có tài năng đặc biệt trong Nghị quyết 54. Theo báo cáo, trong 5 năm thực hiện chính sách này, TPHCM chỉ thu hút được 5 chuyên gia, trong đó hiện chỉ 1 chuyên gia đã ký hợp đồng và đang làm việc tại Khu Công nghệ cao TPHCM. 

ĐB Nguyễn Văn Phước cho rằng cần đánh giá lại hiệu quả của chính sách này. Chính sách thu hút, không phải có nhà ở, có lương, mà cần nhiều hơn là có công trình, nhiệm vụ để làm và được hỗ trợ xứng đáng dựa trên những đóng góp của mình. Mặt khác, đội ngũ chuyên gia trong nước cũng rất nhiều, trong khi chính sách này chủ yếu hướng đến đội ngũ ở nước ngoài nhiều hơn. Hội đồng khoa học của TPHCM nhiều năm nay chưa được giao nhiệm vụ gì...