Cần cơ chế đẩy nhanh mở rộng, nâng cấp sân bay Tân Sơn Nhất

Phải đầu tư đồng bộ

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ, có công suất thiết kế là 28 triệu hành khách, nhưng năm 2018 sân bay Tân Sơn Nhất đã phải gánh 38,3 triệu hành khách. Do tập trung vào khai thác, ưu tiên tuyệt đối cho dây chuyền hàng không nên chất lượng dịch vụ tại sân bay này bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đó cũng chính là lý do Tân Sơn Nhất đứng cuối bảng xếp hạng chất lượng dịch vụ hàng không do Cục HKVN vừa đưa ra. Hiện có nhiều nhà đầu tư quan tâm đến việc đầu tư nhà ga T3 với công suất 20 triệu hành khách/năm, tuy nhiên, theo ông Lại Xuân Thanh, Tổng giám đốc Tổng công ty Cảng HKVN (ACV), trong đầu tư mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất, vấn đề quan trọng nhất là phải đồng bộ. Nếu chỉ làm nhà ga T3 mà khu bay không được cải tạo thì cũng không sử dụng được. Hiện năng lực khu bay đã gần tiệm cận với mức độ phải đóng băng khai thác. Cấu hình hiện nay của Tân Sơn Nhất chỉ được 260.000 - 270.000 lượt cất hạ cánh/năm, trong khi năm 2019 dự báo khoảng 250.000 lượt cất hạ cánh và với công suất 50 triệu hành khách, lượt cất hạ cánh mỗi năm sẽ vào khoảng 300.000 - 330.000 lượt. Nếu phải đóng băng ở con số hiện nay tất yếu sẽ ảnh hưởng tới phát triển kinh tế - xã hội.  

Về ý kiến rót 11.000 tỷ đồng làm nhà ga T3 và thêm nhiều ngàn tỷ đồng nữa để giải cứu cho sân bay Tân Sơn Nhất, trong khi đó, chỉ khoảng 3 năm sau sẽ có Cảng Hàng không Long Thành với công suất 25 triệu lượt khách, liệu có dư thừa nhà ga không? Ông Lê Đình Thọ cho biết, theo dự báo, đến năm 2025, nhu cầu thị trường sẽ đạt  khoảng 65 triệu hành khách và đến 2030 khoảng 85 triệu hành khách. Để đáp ứng nhu cầu này, Bộ GTVT xác định Tân Sơn Nhất và Long Thành là cụm cảng để phục vụ cho thị trường trọng điểm phía Nam. Trong đó, sân bay Tân Sơn Nhất sẽ đạt công suất 50 triệu hành khách sau cải tạo, nâng cấp và sân bay Long Thành giai đoạn 1 sẽ đáp ứng công suất 25 triệu hành khách.

Có cần xã hội hóa?

Để đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ GTVT đã đề nghị Chính phủ chọn ACV làm nhà đầu tư dự án, do ACV có kinh nghiệm, có sẵn nguồn lực để đầu tư. Tuy nhiên, vướng mắc hiện nay nằm ở cơ chế quản lý tài sản công. Bộ GTVT đã 3 lần báo cáo Chính phủ về những vướng mắc này nhưng chưa được giải quyết. 

Theo ông Lại Xuân Thanh,  sở dĩ  “Nhà nước làm lâu hơn tư nhân” là do cơ chế, còn thực tế thời gian thi công, ACV làm không thể chậm hơn, lâu hơn tư nhân. Do đó, ACV đề xuất, cần có cơ chế cho ACV chủ động lập kế hoạch đầu tư phát triển, quản lý khai thác hạ tầng cảng. Cũng theo ông Thanh, từ nay đến năm 2025, ACV sẽ tích lũy được khoảng 87.500 tỷ đồng. Hiện tiền mặt tổng công ty gửi ngân hàng khoảng 25.000 tỷ đồng, đến năm 2030, ACV sẽ tích lũy thêm khoảng 130.000 tỷ đồng nữa. Như vậy, nguồn lực của ACV hoàn toàn có thể đáp ứng được nhu cầu đầu tư, kể cả đầu tư vào sân bay Long Thành. Tuy nhiên, ông Johnathan Hạnh Nguyễn, Chủ tịch Tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPP), lại cho rằng, số tiền ACV tích lũy được không nên đem ra đầu tư mà nên giữ lại để dự phòng, tập trung cải thiện đường băng phục vụ hạ cất cánh. Việc mời xã hội hóa đầu tư xây dựng nhà ga sân bay là cần thiết, góp phần tiếp sức cho ACV. Về tiến độ, theo kinh nghiệm IPP đã làm tại sân bay Cam Ranh, chỉ cần 6 - 8 tháng chuẩn bị hồ sơ thiết kế và 19 tháng triển khai xây dựng. Đối với dự án mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất, do mặt bằng rộng hơn, nhanh nhất cũng phải mất 3 năm thi công. Với kinh nghiệm và tiềm lực đã có, ông Hạnh Nguyễn khẳng định làm được, chỉ cần có cơ chế hợp tác. Về thực thu, ông Hạnh Nguyễn đề xuất được thu 70%. Để ACV thu thêm tiền thay vì chỉ được 30%,  IPP sẵn sàng chấp nhận thu quyền nhượng quyền tăng lên. Đây cũng chính là nguồn lâu dài để củng cố quỹ đầu tư tu bổ vào chất lượng đường băng và thực hiện nhiều nhiệm vụ khác. Về vấn đề này, lãnh đạo Bộ GTVT vẫn cho rằng lựa chọn ACV là tối ưu nhất. ACV đang quản lý khai thác, nguồn lực có, kinh nghiệm có, thậm chí có tiền gửi ngân hàng thì không nhất thiết phải kêu gọi xã hội hóa. Về vấn đề cơ chế, Bộ GTVT cho biết đang tham mưu trình Thủ tướng các bước tháo gỡ về cơ chế để có thể đẩy nhanh tiến độ mở rộng, nâng cấp sân bay Tân Sơn Nhất đáp ứng nhu cầu phát triển.