Theo phương án tổng thể mà Bộ GTVT đưa ra, các tuyến cao tốc phân kỳ 2 làn xe dài khoảng 689km sẽ được nâng cấp đạt quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh (riêng tuyến cao tốc Hòa Lạc - Hòa Bình đạt quy mô 6 làn xe hoàn chỉnh), sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 87.481 tỷ đồng.
Đồng thời, Bộ GTVT sẽ nâng cấp các tuyến cao tốc phân kỳ 4 làn xe hạn chế dài khoảng 2.141km theo quy mô quy hoạch, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 425.705 tỷ đồng.
Theo Bộ GTVT, việc cân đối đủ nguồn vốn để đầu tư, nâng cấp ngay các tuyến cao tốc phân kỳ đạt quy mô cao tốc hoàn chỉnh sẽ nâng cao hiệu quả đầu tư, hiệu quả khai thác và năng lực thông hành.
Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay, việc bố trí ngay tổng vốn bằng ngân sách để đầu tư, nâng cấp các tuyến đường cao tốc phân kỳ là khó khả thi, ảnh hưởng mục tiêu hoàn thành 5.000km theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra.
Do đó, Bộ GTVT đề xuất ưu tiên đầu tư các đoạn tuyến trên trục cao tốc Bắc-Nam phía Đông, đặc biệt là một số đoạn nhu cầu vận tải có xu hướng tăng nhanh; các tuyến đường cao tốc đang khai thác, đang đầu tư theo quy mô phân kỳ 2 làn xe nhu cầu vận tải có xu hướng tăng nhanh và một số đoạn tuyến cần đầu tư nâng cấp để khai thác đồng bộ với các đoạn liền kề đã mở rộng…
Cụ thể, nhóm 1: đầu tư nâng cấp 5 tuyến cao tốc có nhu cầu cấp bách, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 55.318 tỷ đồng. Trong đó, vốn nhà nước khoảng 15.034 tỷ đồng, vốn nhà đầu tư huy động khoảng 40.284 tỷ đồng.
Các dự án trong nhóm 1 gồm: đoạn La Sơn-Hòa Liên dài 66km, nâng cấp từ quy mô từ 2 làn xe lên 4 làn xe hoàn chỉnh; đoạn Cam Lộ-La Sơn dài 98km, nâng cấp từ quy mô 2 làn xe lên 4 làn xe hoàn chỉnh; đoạn Cao Bồ-Mai Sơn dài 15km, nâng cấp từ 4 làn xe hạn chế lên quy mô 6 làn; đoạn Trung Lương-Mỹ Thuận dài 51km, nâng cấp từ quy mô 4 làn xe hạn chế lên 6 làn xe theo phương thức PPP; đoạn Hòa Lạc-Hòa Bình dài 26km, nâng cấp quy mô từ 2 làn xe lên 6 làn xe theo phương thức PPP.
Nhóm 2: đầu tư nâng cấp 3 tuyến cao tốc nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải và khai thác đồng bộ với các đoạn cao tốc liền kề đã khai thác, đang đầu tư quy mô 4 làn xe. Tổng nhu cầu vốn Nhà nước khoảng 18.683 tỷ đồng.
Các dự án trong nhóm 2 gồm: nâng cấp đoạn Yên Bái-Lào Cai; đoạn Thái Nguyên-Chợ Mới; đoạn 12km qua địa phận TP Hải Phòng và tỉnh Thái Bình trên tuyến cao tốc Ninh Bình-Hải Phòng.
Nhóm 3: nâng cấp các tuyến cao tốc phân kỳ 2 làn xe còn lại đạt quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh. Sơ bộ nhu cầu vốn khoảng 50.837 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương.
Các dự án trong nhóm 3 gồm: đoạn Tuyên Quang-Hà Giang giai đoạn 1; đoạn Hòa Bình-Mộc Châu giai đoạn 1; đoạn Đồng Đăng-Trà Lĩnh giai đoạn 1; tuyến kết nối cửa khẩu Tân Thanh và cửa khẩu Cốc Nam; đoạn Chơn Thành-Đức Hòa.
Nhóm 4: nâng cấp các tuyến cao tốc phân kỳ 4 làn xe hạn chế còn lại. Theo tính toán sơ bộ, phương án nâng cấp theo quy mô quy hoạch, nhu cầu vốn Nhà nước cần bổ sung khoảng 410.572 tỷ đồng.
Tại đề xuất, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ bố trí khoảng 7.000 tỷ đồng từ nguồn ngân sách trung ương để triển khai đầu tư nâng cấp đoạn Cam Lộ-La Sơn đạt quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, đáp ứng yêu cầu cơ bản hoàn thành cuối năm 2025.
Với các dự án đầu tư công, Bộ GTVT đề xuất nghiên cứu phương án thu phí dịch vụ theo quy định. Trường hợp chưa thu phí, cần nghiên cứu phương án phân luồng, điều tiết giao thông phù hợp để bảo đảm khai thác hiệu quả và an toàn. Việc đầu tư, nâng cấp đạt quy mô hoàn chỉnh sẽ nghiên cứu trong giai đoạn 2026-2030 khi cân đối được nguồn vốn.
