Trong bài viết “Chống lãng phí” ngày 13-10, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chống lãng phí trong bối cảnh hiện nay. Trong 4 giải pháp trọng tâm để chống lãng phí, giải pháp quan trọng được Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đề ra là cải thiện chất lượng xây dựng pháp luật.
Chất lượng xây dựng pháp luật thấp gây ra lãng phí lớn vì trực tiếp ảnh hưởng đến việc thực thi, quản lý và phân bổ nguồn lực. Khi luật được xây dựng mà không phù hợp với thực tiễn xã hội, các doanh nghiệp và cá nhân sẽ gặp khó khăn trong việc tuân thủ, gây ra lãng phí tài nguyên và thời gian.
Khi luật không đủ rõ ràng hoặc phức tạp, các cơ quan thực thi gặp khó khăn trong việc giám sát và kiểm soát. Điều này tạo ra lỗ hổng cho tham nhũng và lãng phí. Nếu không có cơ chế giám sát hiệu quả, các hành vi sử dụng sai nguồn lực sẽ không bị phát hiện và ngăn chặn kịp thời.
Luật pháp không hợp lý có thể khiến bộ máy hành chính hoạt động không hiệu quả. Các thủ tục phức tạp, khó hiểu hoặc chồng chéo không chỉ làm mất thời gian mà còn làm tiêu hao năng lực của nhân viên hành chính. Họ phải dành quá nhiều thời gian để xử lý những vấn đề liên quan đến thủ tục mà không thể tập trung vào những nhiệm vụ quan trọng hơn. Điều này làm giảm năng suất lao động của toàn bộ hệ thống.
Khi pháp luật không đủ thông thoáng hoặc không khuyến khích đầu tư, các nguồn lực phát triển sẽ bị lãng phí. Các nhà đầu tư trong và ngoài nước có thể sẽ né tránh những lĩnh vực mà quy định quá cứng nhắc hoặc không rõ ràng, dẫn đến việc không khai thác được các tiềm năng kinh tế và công nghiệp của quốc gia.
Muốn cải thiện chất lượng công tác xây dựng pháp luật, điều quan trọng là xác lập ưu tiên. Các vấn đề cần ưu tiên phải dựa trên tác động của chúng đối với nền kinh tế và xã hội, tạo ra tác động lớn đến phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân, hoặc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên; lĩnh vực có nguy cơ lãng phí hoặc thất thoát lớn (như quản lý tài sản công, đầu tư công và xây dựng cơ sở hạ tầng).
Xác lập ưu tiên không chỉ dừng lại ở việc đưa ra các vấn đề quan trọng mà còn tạo cơ chế linh hoạt để điều chỉnh khi có những thay đổi trong thực tiễn cuộc sống. Điều này giúp đảm bảo luật pháp luôn phản ánh đúng tình hình và tránh lãng phí do phải điều chỉnh quá nhiều lần.
Để nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật nhằm chống lãng phí, chúng ta nên triển khai một số giải pháp cơ bản. Trước hết là cải thiện quá trình tham vấn và phản biện xã hội. Luật pháp được xây dựng dựa trên sự tham gia của nhiều thành phần xã hội, giúp đảm bảo rằng luật được phản ánh từ nhiều góc nhìn khác nhau, tránh những lỗ hổng gây lãng phí khi thi hành.
Thứ hai, tăng cường nghiên cứu và dự báo thực tiễn. Việc này giúp đảm bảo rằng luật không chỉ phản ánh hiện thực mà còn có khả năng điều chỉnh được những thay đổi trong tương lai, tránh tình trạng lãng phí do phải sửa đổi thường xuyên.
Thứ ba, đảm bảo tính rõ ràng và minh bạch của các văn bản luật. Việc này giúp giảm thiểu sự lúng túng trong quá trình thực thi, tránh lãng phí thời gian và công sức của cơ quan nhà nước cũng như người dân.
Thứ tư, cải cách và hiện đại hóa quy trình xây dựng luật pháp. Số hóa các thủ tục và quy trình liên quan sẽ giúp giảm thiểu lãng phí thời gian, công sức, đồng thời tăng tính minh bạch, hiệu quả.
Thứ năm, tăng cường giám sát và đánh giá việc thực thi. Sau khi luật được ban hành, cần có hệ thống giám sát và đánh giá độc lập để đảm bảo luật pháp được thực hiện đúng theo ý định ban đầu. Điều này giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề có thể phát sinh trong quá trình thực thi, tránh lãng phí do các sai sót hoặc hạn chế, bất cập chưa được giải quyết.
Cuối cùng là tăng cường năng lực của đội ngũ làm luật. Đẩy mạnh đầu tư đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng luật, đặc biệt là về kiến thức chuyên môn, khả năng dự báo và phân tích thực tiễn.
