Dự và chủ trì hội thảo có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch nước, Trưởng ban chỉ đạo; Phạm Minh Chính, Thủ tướng Chính phủ, Phó Trưởng ban chỉ đạo; Vương Đình Huệ, Chủ tịch Quốc hội, Phó Trưởng ban chỉ đạo; Phan Đình Trạc, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Nội chính trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực ban chỉ đạo. Cùng dự có các thành viên ban chỉ đạo, lãnh đạo, nguyên lãnh đạo một số ban, bộ, ngành, các chuyên gia, nhà khoa học.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội thảo Cụ thể như, nhận thức của cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác tư pháp và cải cách tư pháp được nâng lên; công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật cơ bản đã thể chế hóa các chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp, các nguyên tắc đặc thù về tổ chức và hoạt động tư pháp với tư cách là giá trị văn minh trong nhà nước pháp quyền hiện đại được ghi nhận, thể chế hóa và thực hiện; phương thức lãnh đạo của Đảng, công tác giám sát của các cơ quan dân cử đối với các cơ quan tư pháp tiếp tục đổi mới...
Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại cách hiểu chưa thống nhất về nội hàm tư pháp, quyền tư pháp, cơ quan tư pháp, độc lập tư pháp, kiểm soát quyền lực tư pháp... Về hoạt động thực tiễn, một số nhiệm vụ, giải pháp cải cách tư pháp đề ra trong Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị đến nay vẫn được cho là đúng đắn nhưng chưa được thực hiện hoặc có thực hiện nhưng chưa thực sự hiệu quả.
Bên cạnh đó, công tác cải cách tư pháp cần tiếp tục được đẩy mạnh để đáp ứng phù hợp trong bối cảnh diễn biến phức tạp, khó dự báo của tình hình thế giới và khu vực, tác động của Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng,... Dự báo đúng tình hình, từ đó cần có những kiến nghị, đề xuất về định hướng, mục tiêu, phương hướng cải cách tư pháp đúng đắn, khả thi; chỉ ra lộ trình thực hiện phù hợp, trong đó phân định rõ những giải pháp đột phá, giải pháp chiến lược về cải cách tư pháp theo các giai đoạn 2021 - 2030 và 2030 - 2045, hướng tới xây dựng một nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự tổ quốc, phục vụ Nhân dân như Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đề ra.
Đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của chuyên gia và cơ quan Trung ương, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, về trọng tâm cải cách tư pháp, các ý kiến đều thống nhất, cải cách tư pháp là một trong những trọng tâm của Đề án Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề còn có những quan điểm, ý kiến khác nhau.
Về trọng tâm của cải cách tư pháp, một số ý kiến cho rằng, trong chiến lược cải cách tư pháp mới cần tiếp tục chọn cải cách tòa án là khâu đột phá trong cải cách tư pháp. Bởi vì, trong hệ thống cơ quan tư pháp, tòa án có vai trò đặc biệt quan trọng, là cơ quan thực hiện quyền tư pháp đã được Hiến định, là biểu tượng của công lý, công bằng, lẽ phải, là nơi thể hiện rõ nét nhất bản chất của nhà nước pháp quyền; phán quyết của tòa án thể hiện chất lượng hoạt động và uy tín của hệ thống tư pháp trong Nhà nước pháp quyền XHCN.
| “Do đó, trọng tâm của cải cách tư pháp vẫn nên tập trung cải cách tổ chức và hoạt động của tòa án để tòa án thực sự là trung tâm thực hiện quyền tư pháp”, Chủ tịch nước nói. |
Về bảo đảm tính độc lập tư pháp, đây là chuẩn mực chung của nền tư pháp hiện đại, nguyên tắc độc lập tư pháp là yếu tố tất yếu, đặc trưng của nhà nước pháp quyền, gắn với dân chủ, công bằng, công lý.
Về đổi mới mô hình tổ chức các cơ quan tư pháp, nhìn chung, các ý kiến đều thống nhất quan điểm cần phải tiếp tục cải cách tổ chức hệ thống tư pháp và có lộ trình phù hợp, để bảo đảm cho tổ chức và hoạt động của cơ quan thực hiện quyền tư pháp, cơ quan tham gia hoạt động tư pháp được đặt trong một hệ thống chỉnh thể, bảo đảm sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực có hiệu quả trong hoạt động tư pháp. Cải cách các cơ quan, tổ chức bổ trợ tư pháp là một bộ phận không thể tách rời của cải cách tư pháp để thu hút, phát huy mạnh mẽ các nguồn lực xã hội tham gia hoạt động bổ trợ tư pháp, nhưng vẫn bảo đảm hiệu quả quản lý của Nhà nước.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, qua thảo luận, về cơ bản đã thống nhất một số quan điểm cải cách tư pháp trong thời gian tới.
Thứ nhất, cải cách tư pháp phải đặt đưới sự lãnh đạo toàn diện, chặt chẽ của Đảng, giữ vững bản chất Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân; phải có quyết tâm chính trị cao để vượt qua thách thức, loại bỏ định kiến, rào cản nhận thức và tư tưởng cục bộ, kiên quyết, kiên trì cải cách vì một nền tư pháp công bằng, công lý, phục vụ nhân dân.
Thứ hai, cải cách tư pháp phải được tiến hành đồng bộ với đổi mới lập pháp và cải cách hành chính để bảo đảm nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
Thứ ba, cải cách tư pháp hướng tới bảo đảm độc lập của tư pháp để bảo vệ, bảo đảm tốt hơn dân chủ, công bằng, công lý, quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích chính đáng của tổ chức, cá nhân, thượng tôn pháp luật, ngăn ngừa những tác động không đúng đẫn vào hoạt động tư pháp.
Thứ tư, cải cách tư pháp phải kế thừa những thành tựu đã đạt được của nền tư pháp Việt Nam xã hội chủ nghĩa, tiếp thu có chọn lọc các giá trị tiến bộ, những kinh nghiệm quý của các quốc gia phù hợp với điều kiện Việt Nam và yêu cầu chủ động hội nhập quốc tế, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới.
Thứ năm, cải cách tư pháp phải được tiến hành khẩn trương, đồng bộ, toàn điện; xác định rõ những nội dung trọng tâm, trọng điểm; có chương trình, "kế hoạch, lộ trình cải cách phù hợp; xác định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện cải cách tư pháp.
