Hơn nửa thế kỷ qua, hoạt động ca nhạc luôn đi đầu trong các hoạt động văn hóa nghệ thuật. Cái nghề mà ở Việt Nam… thường bị xem nhẹ là “xướng ca vô loài” luôn nổi đình nổi đám, nổi tiếng và chi phối cả những khiếu thẩm mỹ của cả thế giới.
Theo truyền thống, trong một nền văn hóa, như ở Việt Nam có các loại hình văn học, sân khấu, âm nhạc, mỹ thuật, nhiếp ảnh, điện ảnh, múa, kiến trúc… thì văn học là cơ sở nền tảng cho các loại hình khác phát triển. Văn học có khi là thơ, có khi là văn…
Trong cuộc sống công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngày nay, nhịp độ cuộc sống nhanh hơn, lượng thông tin nhiều hơn. Con người bị sống già hơn và mệt mỏi trên nhiều phương diện. Con người lười đi? Văn học nhường chỗ cho ca nhạc chăng? Chúng ta thử xem tại sao ca nhạc có tác động và hiệu ứng xã hội lớn lao như vậy. Hãy điểm lại tên của những con người làm nên chuyện động trời đó. Ấy là ca sĩ Elvis Presley, là Madonna, là Michael Jackson…, và là ban nhạc ABBA thành công trong hơn hai thập kỷ 1970-1980. Trong bốn tên tuổi này, chỉ trừ ABBA là của Thụy Điển (hát bằng tiếng Anh), còn lại là của Mỹ.
Nói đến Elvis Presley người ta dùng từ “Ông vua nhạc Rock and Roll”. Thậm chí người ta gọi tắt là vua Rock and Roll. Đương thời, Elvis sống xa hoa như vua và khi chết, Elvis vẫn là vua của nhiều thế hệ yêu mến R&R. Người ta tổ chức các liên hoan về Elvis Presley, hát như Elvis Presley và thi ai giống Elvis Presley rất sôi nổi. Nhà ở của Elvis trở thành viện bảo tàng đông nghẹt người hâm mộ thăm viếng. Madonna được gọi với dòng chữ “Ca sĩ thành công nhất mọi thời đại”. Chị không chỉ thành công ở lĩnh vực ca hát mà còn nổi tiếng trên lĩnh vực sân khấu, điện ảnh…
Ngày 15-6-2009, cả thế giới bàng hoàng vì cái chết đột ngột của “Ông hoàng nhạc Pop” Michael Jackson. Anh là ca sĩ da đen, hiện thân cho hát hay, múa nhuyễn và dùng thuốc làm trắng da. Nhà ở của Michael Jackson cũng biến thành bảo tàng.
Và ban nhạc ABBA của Thụy Điển hát bằng tiếng Anh, người ta tính rằng doanh thu từ các băng đĩa ABBA phát hành có năm hơn hẳn hãng xe hơi nổi tiếng của Thụy Điển Volvo. Bài hát Happy New Year từ ngày ra đời đã được xem là nhạc hiệu mỗi khi tết đến xuân về của thế giới, kể cả Việt Nam.
Cho dù bác học và trang trọng như thần đồng Robertino hay ca sĩ opera Italia khác lừng danh, cho dù dung tục và vật chất như Michael Jackson hay Madonna, cho dù dung dị và phổ thông như ABBA…, tất cả qua thời gian sàng lọc và nâng cao, họ đều được cả thế giới hoan nghênh và tôn thờ, vì có thực tài và hết lòng vì nghệ thuật. Họ là ca sĩ đồng thời là nhạc sĩ sáng tác, vũ công thượng hạng. Họ có sức hấp dẫn không cưỡng được và sức tỏa sáng kỳ lạ. Cũng có nhiều nghệ sĩ được vinh dự đó, ví như trường hợp Lý Tiểu Long ở châu Á, nhưng họ không và chưa phải là số đông, lớp trước kế lớp sau như trong ca nhạc.
Ngoài những yếu tố đó, từ lĩnh vực riêng, ca nhạc, nghệ thuật của họ kéo theo những lĩnh vực khác như băng đĩa, điện ảnh. Như vậy từ ca nhạc họ tựa vào và phát triển cả một nền công nghệ nghe nhìn, vốn ăn khách và ưa chuộng hiện nay. Người ta cho rằng ca nhạc và điện ảnh (kể cả múa, thời trang) là những lĩnh vực bắt mắt nhất trong các hoạt động văn hóa nghệ thuật hiện nay.
Ca nhạc có tác động to lớn đến đời sống xã hội. Nắm bắt mặt mạnh, mặt yếu của hoạt động ca nhạc chúng ta sẽ tạo được sự đồng thuận của đông đảo công chúng, nhất là công chúng trẻ tuổi, và từ đó có sự nhìn nhận toàn diện, sâu xa. Biểu diễn ca nhạc là một hoạt động thực tế của cuộc sống. Ca sĩ sẽ mai một đi cùng năm tháng. Sáng tác là sống dài và sống mãi nếu tác phẩm hay!
Vũ Ân Thy
