Dự án mang tên Onkalo sẽ bắt đầu hoạt động từ năm 2026, đánh dấu bước tiến quan trọng trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân toàn cầu. “Người Phần Lan rất thực tế. Khi cần làm điều gì đó, chẳng hạn như đảm bảo an ninh năng lượng hay điện lực, chúng tôi sẽ làm. Điều này cũng áp dụng cho chất thải”, Pasi Tuohimaa, Giám đốc Truyền thông của Công ty Năng lượng Posiva Oy, cho biết.
Onkalo được thiết kế để lưu trữ nhiên liệu đã qua sử dụng và các chất thải phóng xạ mạnh khác từ công nghệ hạt nhân. Các hầm này sẽ lưu giữ các thỏi nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng một cách an toàn trong nhiều thiên niên kỷ sau khi được bọc trong hộp thép chuyên dụng, sau đó lại được đựng trong những hộp đồng. Các hộp đồng này sẽ được đặt dưới lòng đất trong hầm, sau đó được lấp đầy bằng đất sét. Phương pháp này được cho là có thể ngăn chặn sự bức xạ trong hàng chục ngàn năm. Dự kiến, cơ sở này sẽ hoạt động đến năm 2100 trước khi được niêm phong trong ít nhất 10.000 năm. Theo thiết kế, các hầm ở đây sẽ chứa khoảng 6.500 tấn chất thải hạt nhân, tức toàn bộ chất thải mà 2 nhà máy điện hạt nhân ở Loviisa và Olkiluoto của Phần Lan hoạt động cho đến năm 2080.
Theo Tuohimaa, thành công của dự án bắt nguồn từ chiến lược truyền thông minh bạch, được thực hiện từ những ngày đầu sản xuất điện hạt nhân tại Phần Lan cách đây hơn 45 năm. “Chúng tôi đã giành được sự tin tưởng của người dân thông qua các chuyến tham quan công khai, thông tin trực tiếp và cả việc thông báo tin xấu khi có sự cố”. Đáng chú ý, các nhà máy điện hạt nhân đã đóng góp vào quỹ chất thải hạt nhân do bộ chủ quản kiểm soát ngay từ khi bắt đầu sản xuất điện. Hiện quỹ này có khoảng 2,5 tỷ EUR, đảm bảo nguồn lực cho việc xử lý cuối cùng, ngay cả khi các công ty phá sản.
Các cơ sở ngầm và nhà máy đóng gói trên mặt đất của Onkalo đã được hoàn thành. Từ cuối tháng 8, dự án đã bắt đầu giai đoạn chạy thử nghiệm. Onkalo là dự án hoàn toàn tư nhân, thuộc sở hữu của 2 nhà điều hành nhà máy điện hạt nhân TVO và Fortum. Luật pháp Phần Lan nghiêm cấm việc nhập khẩu chất thải hạt nhân từ nước ngoài, góp phần tăng cường sự chấp nhận của công chúng.
Cho đến nay ở châu Âu mới có Phần Lan, Thụy Điển, Thụy Sĩ và Pháp chọn được địa điểm chôn chất thải hạt nhân. Ở Thụy Điển, việc xây dựng một kho trữ nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng lâu dài đã được chuẩn bị vào những năm 1990, tức trước 10 năm so với Phần Lan. Jessica Palmqvist, Giám đốc điều hành của Công ty Xử lý chất thải hạt nhân Thụy Điển SKB, cho biết, chính phủ đã phê duyệt việc xây dựng cơ sở này nhưng công việc triển khai vẫn chưa được bắt đầu. Công ty SKB đang chờ giấy phép môi trường và sự chấp thuận từ các cơ quan hạt nhân của Thụy Điển. “Việc xây dựng các đường hầm sẽ bắt đầu vào cuối những năm 2020 và việc xử lý chất thải cuối cùng sẽ vào giữa những năm 2030”, Palmqvist nói.
