Chiều 27-10, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn đã có giải trình trước ý kiến của các ĐBQH về tình trạng giáo viên bỏ việc thời gian qua.
Bộ trưởng cho biết, nhiều ý kiến đề cập tới vấn đề thiếu giáo viên, giáo viên nghỉ việc và trong những ngày vừa qua, Bộ GD-ĐT cũng nhận được trên 200 ý kiến của cử tri bày tỏ sự băn khoăn, lo lắng trước việc thiếu giáo viên và giáo viên bỏ việc, chuyển việc.
“Thiếu giáo viên và giáo viên nghỉ việc, chuyển việc là hai vấn đề khác nhau nhưng có mối liên hệ mật thiết với nhau”, Bộ trưởng nói.
Về việc thiếu giáo viên, Bộ trưởng thông tin ngành giáo dục đã phối hợp với ngành nội vụ tính toán và xác định số lượng giáo viên từ nay đến năm 2026 cần phải bù đắp, bổ sung lên đến 107.000 người.
Con số này có thể còn biến động trước tình hình giáo viên nghỉ việc. Đây là số giáo viên để đảm bảo vừa duy trì hoạt động dạy và học bình thường, vừa để thực hiện các mục tiêu đổi mới, mục tiêu nâng cao chất lượng, vì một trong 3 yêu tố nâng cao chất lượng giáo dục là giáo viên, cơ sở vật chất và chương trình, phương pháp.
Về nguyên nhân của tình trạng thiếu giáo viên, Bộ trưởng cho rằng có nguyên nhân từ nhiều năm về trước đã thiếu, do số lượng bỏ việc, giảm biên chế, do nhiều năm không tuyển, tuyển nhỏ hơn số cần, do thừa thiếu cục bộ khó điều tiết, kể cả lý do tăng dân số tự nhiên. Nếu lấy mốc thời gian từ tháng 9-2015, khi bắt đầu năm học 2015 - 2016 thì tổng số học sinh là trên 19 triệu, nhưng đến tháng 9-2022, khi bắt đầu năm học 2022-2023 thì số học sinh là trên 23 triệu. Trong khi đó, số giáo viên của tháng 9-2015 năm là 1.000.156 giáo viên cho bậc mầm non đến phổ thông, và đến thời điểm thấy 9-2022 thì có 1.227.000 giáo viên. Tức số giáo viên chỉ nhích thêm hơn 100.000, trong khi số học sinh đã tăng trên 3 triệu.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn. Ảnh: QUANG PHÚC Thiếu giáo viên còn do biến động dồn dịch về dân số, một số vùng miền dồn về các thành phố lớn và các khu công nghiệp. Mặt khác, thiếu giáo viên còn do vấn đề dịch bệnh tác động đến các trường mầm non phải đóng cửa, đặc biệt là các nhóm trẻ tư thục, số lượng đóng cửa rất lớn.
Thiếu do nhu cầu để thực hiện phổ cập mầm non 5 tuổi; do việc tăng từ học 1 buổi lên 2 buổi/ngày; do chuẩn về mặt tỷ lệ giáo viên trên học sinh và số học sinh trên lớp để đảm bảo chuẩn 35 học sinh/lớp ở tiểu học và 45 học sinh/lớp ở bậc trung học. Bộ trưởng thừa nhận, muốn nâng cao chất lượng thì không thể duy trì số lượng học sinh quá lớn trên lớp. Nếu số lượng học sinh/lớp là 60 - 65, thậm chí cao hơn thì rất khó để nâng cao chất lượng dạy và học.
“Thiếu giáo viên còn do nhiều nguyên nhân như: Một thời gian dài không tuyển, không tuyển được, nhiều nơi dồn vài ba năm mới tuyển. Mặt khác còn vấn đề thiếu nguồn tuyển hoặc có nguồn đã được đào tạo nhưng không dự tuyển vì chọn các ngành khác”, Bộ trưởng lý giải.
Đặc biệt, gần đây, khi triển khai một số môn học mới trong chương trình giáo dục phổ thông nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất, kỹ năng của người học, như môn Tin học, Ngoại ngữ bắt buộc từ lớp 3 vào năm 2022; học sinh THPT học môn Mỹ thuật, Âm nhạc… lại thiếu giáo viên thêm ở các môn này. Qua thống kê thì chỉ riêng số giáo viên dành cho các môn học mới đến năm 2025, 2026 đã thiếu 26.228 giáo viên để đảm bảo cho môn học.
Về giải pháp khắc phục, vừa qua Bộ Chính trị đã duyệt giao cho ngành giáo dục hơn 65.000 chỉ tiêu biên chế giáo viên từ nay đến năm 2026, riêng năm 2022 chỉ tiêu biên chế là hơn 27.000 giáo viên. Các sở nội vụ của các địa phương đã bắt đầu công việc tuyển dụng giáo viên.
Mặt khác, ngoài việc thiếu chỉ tiêu, các địa phương còn tồn đọng hơn 10.000 chỉ tiêu giáo viên chưa tuyển dụng, do đó Bộ trưởng đề nghị các địa phương vừa tuyển dụng mới, vừa tuyển dụng số lượng còn tồn đọng này. Trong số 65.000 chỉ tiêu, tuy sẽ tuyển rải đến năm 2026 nhưng Bộ GD-ĐT cũng mong ngành nội vụ phối hợp với ngành giáo dục để dồn chỉ tiêu này cho năm 2023 và năm 2024. Bởi đây là các năm nhu cầu giáo viên cho các môn học mới rất lớn và nếu như sau năm 2024, khi triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới đã xong thì việc tuyển dụng không còn nhiều ý nghĩa. Các địa phương cần tuyển ngay, tránh tình trạng để dồn 2-3 năm mới tuyển.
“Một trong các chính sách rất quan trọng là tăng lương cho giáo viên, chính sách này đang được Chính phủ tính toán, sẽ là giải pháp quan trọng để giải quyết đời sống, tâm lý giáo viên, để giáo viên yên tâm công tác”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Cũng theo Bộ trưởng, giáo viên thiếu nhiều nhất và bỏ việc nhiều nhất là ở bậc mầm non, số nghỉ việc ở bậc mầm non chiếm trên 40% tổng số giáo viên nghỉ việc. Do đó, Bộ trưởng đề nghị, Quốc hội xem xét điều chỉnh phụ cấp ưu đãi cho giáo viên bậc mầm non. Hiện nay, phụ cấp ưu đãi của giáo viên mầm non đang 35%, Bộ trưởng cho rằng tốt nhất tăng phụ cấp ưu đãi cho giáo viên mầm non tương tự như phụ cấp ưu đãi của y tế cấp cơ sở, còn tối thiểu nên tăng 35% lên 70% ngang với mức ưu đãi cũ của y tế cơ sở. Ngành giáo dục rất mong muốn tăng phụ cấp ưu đãi cho giáo viên mầm non.
Một chính sách nữa để giải quyết thiếu giáo viên, đó là cân nhắc việc giảm biên chế 10% đối với giáo viên. Các địa phương cũng cần giám sát, thanh tra, kiểm tra việc tuyển dụng đảm bảo việc tuyển dụng công khai, công bằng, tránh phát sinh tiêu cực trong tuyển dụng giáo viên. Phát sinh vấn đề tiêu cực trong tuyển dụng có thể là một trong những lý do khiến nhiều người không muốn ứng tuyển.
Bộ trưởng cũng đề nghị triển khai chính sách các địa phương tăng cường dùng ngân sách địa phương để ký các hợp đồng đối với giáo viên không thuộc diện xác định chỉ tiêu biên chế. Hiện còn thiếu căn cứ pháp lý cho việc này. Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp với các bộ ngành để có cơ chế cho các địa phương thực hiện nội dung này.
Do hết thời gian, Bộ GD-ĐT chưa kịp giải trình các vấn đề mà ĐBQH rất quan tâm là tình trạng giáo viên bỏ việc, đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, sách giáo khoa…
