Sáng nay, 28-2, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức phiên giải trình về tình hình thị trường xăng dầu và kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu. Hai bộ quản lý chính, gồm Bộ Công thương và Bộ Tài chính sẽ giải trình về các vấn đề liên quan đến việc quản lý nhà nước về xăng dầu và tình hình thị trường xăng dầu thời gian qua. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải và Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh chủ trì phiên giải trình.
Phí bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia quá thấp
Phát biểu tại phiên giải trình, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Nghị quyết số 499 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành ngày 28-3-2022 đã giao Bộ Công thương tập trung thực hiện 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu. Kết quả sau gần 1 năm thực hiện Nghị quyết 499 như sau:
Thứ nhất, mặc dù năm 2022 là năm đặc biệt khó khăn đối với thị trường xăng dầu trên phạm vi toàn cầu, song về cơ bản việc cung ứng xăng dầu phục vụ sản xuất, tiêu dùng trong nước luôn được bảo đảm. Tổng nguồn cung xăng dầu cung cấp cho thị trường trong năm 2022 đạt 25,58 triệu m3/tấn, vượt 7,3% so với tổng nguồn phân giao, trong đó nhập khẩu xăng dầu là 8,87 triệu m3/tấn, tăng 27% so với năm trước (chiếm 34% tổng nguồn cung); sản xuất xăng dầu trong nước đạt 15,69 triệu m3/tấn, tăng 13,7% (chiếm 61,3% tổng nguồn cung).
 |
Quang cảnh phiên giải trình |
Năm 2023, trên cơ sở dự báo nhu cầu thị trường có tính đến yếu tố kinh tế trong nước phục hồi, tăng trưởng cao hơn năm trước, Bộ Công thương đã thực hiện phân giao tổng nguồn xăng dầu cho các doanh nghiệp ở mức 27,34 triệu m3/tấn, tăng 15% so với số phân giao của năm trước nhằm bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong mọi tình huống.
Thứ 2, về công tác điều hành giá các mặt hàng xăng dầu, Bộ Công thương phối hợp với Bộ Tài chính đã điều hành giá xăng dầu trong nước theo đúng quy định tại Nghị định 83, Nghị định 95 của Chính phủ, bảo đảm phù hợp với diễn biến giá xăng dầu thế giới; sử dụng linh hoạt, hiệu quả công cụ Quỹ Bình ổn giá. Đồng thời, Bộ đã chủ động kiến nghị các cấp có thẩm quyền điều chỉnh giảm một số loại thuế trong cơ cấu giá xăng dầu nhằm kiềm chế tốc độ tăng giá xăng dầu trong nước, góp phần thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát và hỗ trợ phục hồi, phát triển kinh tế, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể kinh doanh và sử dụng xăng dầu.
Thứ 3, về thực hiện xử lý vướng mắc của Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, Bộ Công thương đã và đang phối hợp với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (cơ quan chủ trì chỉ đạo PVN) trong quá trình triển khai các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để tháo gỡ khó khăn cho nhà máy, góp phần duy trì ổn định nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước.
Thứ 4, về dự trữ quốc gia về xăng dầu, sau nhiều lần xem xét các phương án khác nhau, hiện Bộ Công thương và Bộ Tài chính đã thống nhất báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho nâng dần mức dự trữ xăng dầu quốc gia. Trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép thì mỗi năm ngân sách Nhà nước sẽ bố trí mua tăng thêm 1.000 - 2.000 tỷ đồng (tương đương 1-2 ngày nhập ròng) để nâng tổng mức xăng dầu dự trữ quốc gia đến năm 2025 đạt mức tối đa theo quy định tại Quyết định số 1030 ngày 13-7-2017 của Thủ tướng Chính phủ.
Về nhiệm vụ thực hiện công khai, minh bạch và có giải pháp tách bạch giữa dự trữ xăng dầu quốc gia và dự trữ lưu thông của các doanh nghiệp đầu mối, việc thực hiện nhiệm vụ trên đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do hiện nay Nhà nước chưa có kho dự trữ quốc gia xăng dầu nên phải thuê của các doanh nghiệp, trong khi định mức phí bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia hiện rất thấp, không phù hợp với thực tế. Bộ đã tổ chức đấu thầu, lựa chọn doanh nghiệp bảo quản riêng xăng dầu dự trữ quốc gia nhưng không có đơn vị tham gia.
Ứng dụng khoa học, công nghệ trong điều hành thị trường xăng dầu
Vẫn theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, từ đầu tháng 1-2023, Hệ thống cơ sở dữ liệu về điều hành và quản lý kinh doanh xăng dầu quốc gia đã được đưa vào vận hành. Dự kiến trong thời gian tới, Bộ sẽ tổ chức đánh giá hiệu quả hoạt động để hoàn thiện, nâng cấp hệ thống và mở rộng phạm vi áp dụng quản lý đến các cửa hàng bán lẻ xăng dầu trên phạm vi toàn quốc nhằm đảm bảo tính kịp thời, công khai, minh bạch trong vấn đề này.
Về công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực xăng dầu, người đứng đầu Bộ Công thương cho biết, ngay từ đầu năm 2022, trước hiện tượng một số đơn vị kinh doanh xăng dầu ở một số địa phương có dấu hiệu găm hàng, tạo khan hiếm để trục lợi, Bộ đã thành lập 3 đoàn thanh tra, kiểm tra để thực hiện thanh tra đồng loạt và toàn diện hoạt động kinh doanh xăng dầu của 33 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu và kinh doanh xăng, dầu trong cả nước.
Đồng thời, Bộ đã ban hành 15 công điện, chỉ thị, thông báo kết luận và nhiều công văn chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường quản lý địa bàn và đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động cung ứng, kinh doanh xăng dầu. Lực lượng chức năng đã thực hiện giám sát 24/24 giờ ở tất cả các cửa hàng xăng dầu trên địa bàn quản lý nhằm kịp thời phát hiện các cửa hàng ngừng hoạt động và làm việc trực tiếp với chủ doanh nghiệp để xác minh, làm rõ nguyên nhân, kiên quyết không để xảy ra tình trạng ngừng bán trái quy định.
Kết quả, trong năm 2022 và đầu năm 2023, lực lượng quản lý thị trường của Bộ đã thực hiện giám sát trên 17.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu trong cả nước và thanh tra, kiểm tra trên 2.700 vụ, xử lý trên 600 vụ với số tiền xử phạt khoảng 20 tỷ đồng. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thừa nhận, đây chỉ là giải pháp tình thế.
Đáng lưu ý, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Bộ đã chú trọng rà soát, hoàn thiện quy định của pháp luật về kinh doanh xăng dầu. Sau khi có chỉ đạo chính thức của Chính phủ tại Nghị quyết số 143/NQ-CP ngày 4-11-2022, Bộ Công thương đã rất trách nhiệm, nỗ lực, khẩn trương triển khai xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi bổ sung Nghị định 83 và Nghị định 95 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu; đã tổ chức xin ý kiến rộng rãi của các bộ, ngành, địa phương và các đối tượng chịu tác động.
Đến nay, Bộ đã tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án sửa đổi, bổ sung các nghị định trên. Cụ thể, đã tập trung vào một số vấn đề như: thời gian điều hành giá xăng dầu; quyền nghĩa vụ của thương nhân kinh doanh xăng dầu (quy định về nguồn hàng, tỷ lệ chiết khấu tối thiểu…); công thức giá xăng dầu; phương thức điều hành giá xăng dầu; quỹ bình ổn giá xăng dầu; việc thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu… bảo đảm khoa học, hợp lý, khả thi, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của tình hình thực tiễn và công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.
