Sáng 10-6, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Căn cước công dân (sửa đổi).
“Chủ trương của Đảng và Nhà nước là không để ai bị bỏ lại phía sau, nhưng thực tế vẫn đang còn tình trạng này. Có tới hàng triệu người, không có giấy tờ tùy thân, không có căn cước, hộ khẩu, nên không thể quản lý”, Bộ trưởng Tô Lâm cho biết và nhấn mạnh, việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ tạo điều kiện dễ dàng quản lý, truy cập thông tin, đặc biệt với những người yếu thế.
Kể lại câu chuyện, khi công an xã triển khai việc cấp căn cước công dân ở vùng sâu, vùng xa, có những người già 70 tuổi chưa bao giờ ra khỏi nhà, chưa từng chụp ảnh, Bộ trưởng Tô Lâm nói, thậm chí ngay tại Hà Nội hay TPHCM, cũng đang có hàng trăm ngàn người không có giấy tờ, không hộ khẩu. Đó là những người bán hàng rong, thợ đánh giày, những người làm thuê, làm mướn… cuộc sống tạm bợ, ngủ ở khu trọ, gầm cầu. Khi họ lập gia đình, sinh con đẻ cái, nhưng các cháu không có giấy khai sinh, không được đi học và lớn lên lại tiếp tục cuộc mưu sinh khó khăn như vậy.
Với căn cước công dân tích hợp và cơ sở dữ liệu quốc gia dân cư đang được xây dựng, người dân sẽ thuận tiện hơn trong các giao dịch, thực hiện thủ tục hành chính, góp phần thúc đẩy cải cách và quản lý cũng thuận lợi hơn.
“Trước đây, một cửa đã thuận lợi rồi, nhưng giờ không có cửa nào, hoàn toàn môi trường điện tử. Người dân có địa vị pháp lý, danh tính rõ ràng, ngồi nhà vẫn giao dịch được với cơ quan nhà nước và làm các thủ tục cần thiết. Đến nay, 245 thủ tục hành chính của Bộ Công an đều đã được thực hiện trên môi trường điện tử”, ông Tô Lâm thông tin.
Về lý do của việc đổi tên từ Luật Căn cước công dân thành Luật Căn cước, Bộ trưởng Tô Lâm cho rằng việc sửa lại tên gọi nhằm đảm bảo tính chính xác và bao hàm hơn. Cũng bởi, thẻ căn cước không phải là giấy chứng nhận công dân. Có những trường hợp bị tước quyền công dân nhưng vẫn có căn cước và sở hữu tài sản. Vì vậy, cách gọi là căn cước công dân sẽ không chính xác.
Tên gọi là căn cước để nhằm xác định những thông tin cơ bản (như: là ai, tên tuổi, nguồn gốc…); sử dụng căn cước để thực hiện các giao dịch, thủ tục hành chính.
Giải tỏa những lo ngại của các đại biểu (ĐB) về an toàn, an ninh thông tin cơ sở dữ liệu quốc gia, Bộ trưởng cũng cho biết, mỗi ngày có hàng nghìn cuộc tấn công xâm nhập vào hệ thống. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa ghi nhận vụ việc này thâm nhập được vào hệ thống, đảm bảo mọi giao dịch của người dân và quyền bảo vệ dữ liệu, bí mật cá nhân, không để xảy ra tình trạng lộ lọt thông tin, không thể lợi dụng rút tiền, mạo danh.
Thông tin thêm về quá trình làm căn cước công dân cho người dân và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Bộ trưởng cho hay đã có 19/63 tỉnh đã hoàn thành cấp căn cước đạt tỉ lệ 100%. Mặc dù quá trình thực hiện không tránh khỏi sai sót, nhưng hệ thống cơ sở dữ liệu sẽ được cập nhật thường xuyên, đảm bảo tinh thần đúng, đủ, sạch, sống, tức là phải cập nhật liên tục.
Nói thêm về lợi ích của việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Bộ trưởng Tô Lâm cho biết, tới đây sẽ không phải thực hiện tổng điều tra dân số, tiết kiệm cho Nhà nước 1.500 tỷ đồng. Chi phí xây dựng hệ thống là khoảng 3.000 tỷ đồng, nhưng mang lại lợi ích lớn là kết nối với các ngành khác và phục vụ cho nhân dân trong nhiều thủ tục hành chính, với con số tiết kiệm là hàng trăm ngàn tỷ đồng.
Theo đó, căn cước sẽ tích hợp, kết nối về bảo hiểm y tế, giấy phép lái xe, sản xuất văn bằng chứng chỉ, in thẻ bảo hiểm y tế, sao y, chứng thực công chứng… đều mang lại lợi ích rất lớn. Đơn cử như căn cước tích hợp với sổ bảo hiểm y tế, sổ khám sức khỏe, để biết được tình trạng sức khỏe nhân dân, giúp tính toán được các địa phương cần bao nhiêu bác sĩ, hệ thống y tế, chống gian lận trục lợi bảo hiểm y tế…
Thông tin thêm về thẻ căn cước và lợi ích trong sử dụng thẻ, nghiên cứu từ các nước trên thế giới, Bộ trưởng cho hay thẻ căn cước của công dân có tiến bộ hơn do ứng dụng công nghệ mới. Mã số trên thẻ có thể sử dụng trong việc đi máy bay cả ở trong nước và quốc tế, tiến tới không cần sử dụng hộ chiếu, người dân chỉ cần thị thực, quẹt thẻ căn cước là có thể di chuyển.
Thêm nữa, ông nói thẻ căn cước của công dân hiện nay mà Việt Nam sử dụng là một trong số ít các nước có tích hợp QR với nhiều thông tin. Bộ Công an cũng tính toán đưa công nghệ sinh học vào quản lý, tránh trường hợp những người phẫu thuật thẩm mĩ, thay đổi nhận dạng hoặc không có dấu vân tay.
Kinh phí để triển khai cấp thẻ căn cước cho người dân, theo Bộ trưởng, lấy từ các nguồn tổ chức quốc tế tài trợ và xã hội hóa. Phôi thẻ làm căn cước cũng do doanh nghiệp sản xuất, với chi phí rẻ hơn nhiều so với nhập khẩu.
"Không có chuyện người dân sử dụng thẻ này sẽ bị theo dõi, do trên thẻ không có sóng, không có tín hiệu, nên không thể có chức năng theo dõi", Bộ trưởng khẳng định.
Cũng theo Bộ trưởng Tô Lâm, mã số định danh trên thẻ được cấp là vĩnh viễn, việc cấp mới thẻ là của cơ quan nhà nước nhưng với thẻ cấp lại, cấp đổi người dân sẽ phải mất chi phí để nâng cao trách nhiệm bảo quản, giữ gìn thẻ.
Việc sử dụng thẻ căn cước cũng sẽ được quy định rõ, sẽ không cơ quan, đơn vị nào có quyền giữ thẻ của người dân, mà chỉ được sử dụng thông tin trong căn cước, ngoại trừ các cơ quan công an phục vụ cho điều tra.
“Trường hợp người dân vào khách sạn, cơ quan không ai có quyền cầm giấy tờ này. Nếu giữ thẻ đó mà sử dụng rút tiền thì làm sao, nên chúng tôi sẽ có quy định để không ai có quyền giữ thẻ này”, người đứng đầu Bộ Công an nói rõ.
