Với nhiệm vụ chủ yếu tập trung triển khai thực hiện các chỉ đạo, chính sách trọng tâm của Đảng, Nhà nước, Thành ủy và UBND TPHCM về phát triển kinh tế tập thể (KTTT)  trong các ngành, lĩnh vực, tính đến ngày 19-5-2017, Liên minh HTX TP đã phát triển được 505 HTX, 8 liên hiệp HTX với mô hình hoạt động chủ yếu là cung ứng sản phẩm dịch vụ và tạo việc làm, cùng hàng ngàn tổ hợp tác, góp phần cải thiện cuộc sống của người dân.

 Đa dạng mô hình HTX kiểu mới

Ngày 11-10-1996, Liên minh HTX TPHCM được thành lập theo hệ thống liên minh HTX từ cấp Trung ương đến từng địa phương, với tên gọi ban đầu là Hội đồng Liên minh các HTX TP. Hội đồng được thành lập nhằm đáp ứng yêu cầu đại diện, tư vấn, hỗ trợ các HTX phát triển theo chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đến năm 2001, UBND TPHCM ra Quyết định số 6810 về việc đổi tên Hội đồng Liên minh các HTX TPHCM thành Liên minh HTX TPHCM. 

Qua 20 năm hình thành, phát triển đã ghi dấu biết bao thăng trầm về tổ chức hoạt động Liên minh HTX TPHCM gắn với quá trình đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT. Với sự lãnh đạo của Thành ủy, chỉ đạo sát sao của UBND TP, sự hỗ trợ của các ban ngành, đoàn thể và chính quyền địa phương, sự nỗ lực vươn lên của các HTX, cùng với nhu cầu hợp tác của người dân, phong trào HTX từng bước được củng cố và phát triển, chất lượng ngày càng nâng lên. Hoạt động của liên minh từng bước được đổi mới, bám sát chức năng, nhiệm vụ theo điều lệ trong từng giai đoạn; đồng thời triển khai các chương trình, đề án, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, củng cố các HTX yếu kém, tư vấn hỗ trợ HTX khi có nhu cầu, kịp thời giải quyết các tranh chấp, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của HTX thông qua các lớp đào tạo bồi dưỡng và giải quyết những khó khăn cho các HTX và người lao động thông qua công tác trợ vốn.

Bà Lê Thị Hoàng Yến, Chủ tịch Liên minh HTX TPHCM, nhớ lại trong giai đoạn đầu (1996-2000), nhiệm vụ chủ yếu của Hội đồng Liên minh các HTX là tập trung triển khai thực hiện các chỉ đạo phát triển khu vực KTTT và chuyển đổi hoạt động Luật HTX năm 1996; Chỉ thị 68-CT/TW của Ban Bí thư về “Phát triển kinh tế hợp tác trong các ngành, lĩnh vực”; Nghị định 15/NĐ-CP của Chính phủ quy định các chính sách hỗ trợ, ưu đãi khuyến khích thành lập các HTX… Từ những kết quả đạt được, TPHCM đã vận động thành lập mới 94 HTX (trong đó có 14 HTX từ tổ hợp tác đi lên) và tiến hành giải thể 64 HTX. Tính đến năm 2000, toàn thành phố có tổng cộng 356 HTX và 2 liên hiệp HTX; tổng số HTX tham gia thành viên của Liên minh HTX TPHCM là 239 đơn vị, chiếm tỷ lệ 65,3 %.

Đến giai đoạn 2000-2005, nhiệm vụ trọng tâm của liên minh là triển khai thực hiện Luật HTX 2003 do Quốc hội ban hành ngày 26-11-2003. Bên cạnh đó, ngày 13-6-2002, Quỹ trợ vốn xã viên HTX (viết tắt CCM) được thành lập theo Quyết định số 2539/QĐ-UB của UBND TPHCM, đã đánh dấu bước phát triển quan trọng cho khu vực KTTT trong việc khắc phục một phần khó khăn về vốn, tạo điều kiện cho các HTX, liên hiệp HTX mở rộng sản xuất, đổi mới thiết bị, phát triển mặt hàng, nắm bắt kịp thời những cơ hội kinh doanh.

Trong giai đoạn này, số lượng HTX, tổ hợp tác phát triển khá nhanh với 2.276 tổ hợp tác, 423 HTX (tăng 67 HTX so với giai đoạn trước) và 7 liên hiệp HTX. Bên cạnh các mô hình HTX truyền thống thuộc các lĩnh vực thương mại dịch vụ, giao thông vận tải, nông nghiệp… Khu vực KTTT TP đã dần xuất hiện và phát triển một số mô hình HTX mới như: HTX Quản lý và kinh doanh chợ (21 HTX tham gia quản lý kinh doanh 23 chợ và 625 tổ hợp tác ngành hàng trong chợ được thành lập); HTX cung ứng suất ăn công nghiệp (5 HTX); HTX vệ sinh đô thị (5 HTX).

Kéo giảm tỷ lệ HTX yếu kém còn 12,2%

Bước sang giai đoạn 2005-2010, trước những tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới, khu vực KTTT gặp không ít khó khăn, thách thức. Song với sự quyết tâm, nỗ lực thực hiện chức năng nhiệm vụ, Liên minh HTX TP, Quỹ trợ vốn xã viên HTX đã từng bước triển khai thắng lợi các chính sách hỗ trợ khu vực KTTT từ Trung ương đến địa phương. Đây là giai đoạn Đảng và Nhà nước ban hành nhiều nghị quyết, chính sách mới để hỗ trợ, tạo điều kiện cho kinh tế hợp tác phát triển như Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT; Luật HTX năm 2003; Chỉ thị 20-CTTW năm 2008 của Ban Bí thư về tăng cường lãnh đạo thực hiện Nghị quyết Hội nghị TW5; Chỉ thị số 07-CT/TU năm 2007 của Thành ủy TPHCM về tăng cường lãnh đạo, củng cố, xây dựng và phát triển kinh tế tập thể và Kế hoạch 1250/KH-UBND về tăng cường lãnh đạo củng cố, xây dựng và phát triển KTTT TP.

Giai đoạn 2010 - 2015, liên minh tập trung hỗ trợ, thúc đẩy các HTX chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012. Mặt khác, liên minh triển khai các kết luận số 56 (năm 2013) của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT; Chỉ thị số 16 của Thành ủy về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả khu vực KTTT của thành phố đến năm 2020…

Giai đoạn này, toàn TP có 3.028 tổ hợp tác và 485 HTX hoạt động. Đa số HTX đều giữ vững nhịp độ phát triển ổn định, chất lượng hoạt động được nâng cao, nhất là lĩnh vực thương mại bán lẻ. Riêng các HTX nông nghiệp, 5 năm qua đã có sự phát triển mạnh về chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế - xã hội, nhất là trong hoạt động dịch vụ sản xuất, tiêu thụ rau, củ, quả sạch. Với sự tăng trưởng, chất lượng các HTX được thể hiện cụ thể số HTX khá giỏi đạt 65%; HTX trung bình đạt 22,8%; HTX yếu kém chỉ còn 12,2%.
Theo bà Hoàng Yến, trong giai đoạn 2017-2020, Liên minh HTX TPHCM xác định tiếp tục làm tốt chức năng tham mưu và tổ chức thực hiện các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển KTTT; thực hiện có hiệu quả vai trò Ban chỉ đạo Phát triển KTTT TP; tăng cường phối hợp với các sở ngành, đoàn thể và các quận huyện thực hiện các chính sách, giải pháp củng cố, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ hợp tác, HTX; triển khai đồng bộ và có hiệu quả các hoạt động trợ vốn, đáp ứng nhu cầu đa dạng của HTX và các thành viên; phát huy vai trò tổ chức đại diện, bảo vệ quyền lợi HTX, chỗ dựa đáng tin cậy của các thành viên. Tiếp tục phối hợp với các sở ngành, quận huyện triển khai thực hiện Quyết định 5512 của UBND TPHCM về ban hành kế hoạch đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT TPHCM đến năm 2020.

Với những thành tích đóng góp cho sự phát triển KTTT, Liên minh HTX TPHCM và các thành viên đã được Đảng, Nhà nước, Chính phủ trao tặng nhiều danh hiệu cao quý như Huân chương Lao động, cờ thi đua, bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và nhiều bằng khen của Liên minh HTX Việt Nam, UBND TPHCM và các danh hiệu thi đua khác.