Theo Bộ Xây dựng, mục tiêu phát triển NOXH trong thời gian qua chưa đạt do một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với việc phát triển NOXH, nhất là việc bố trí quỹ đất.
Rà soát quỹ đất NOXH
Thông tin từ Bộ Xây dựng, nhu cầu NOXH trên toàn quốc trong giai đoạn từ năm 2011 - 2020 cần khoảng 440.000 căn hộ. Trong đó, TPHCM cần khoảng 134.000 căn, Hà Nội cần khoảng 110.000 căn, Bình Dương cần 41.250 căn, Đồng Nai 36.700 căn, Đà Nẵng 11.500 căn...
Từ nhu cầu trên, Hà Nội đã xây dựng mục tiêu phát triển nhà ở cho các đối tượng thu nhập thấp đến năm 2020 cần hơn 4.676.000m2 sàn; nhà ở cho công nhân khoảng hơn 567,5m2 sàn. Riêng TPHCM cũng đang triển khai kế hoạch xây dựng khoảng 40 dự án NOXH với tổng số 44.701 căn hộ.
Theo kết quả điều tra, khảo sát thống kê, nhu cầu mua, thuê, thuê mua NOXH trên địa bàn TPHCM giai đoạn 2016 - 2018 là 80.000 hộ nhưng đến nay TP đã triển khai đầu tư 41 dự án với tổng diện tích đất là 137,3ha, quy mô khoảng gần 44.900 căn hộ. Sở Xây dựng TPHCM khẳng định, trong 2 năm tiếp theo, thành phố có thể xây dựng hoàn thành 20.000 căn.
Hiện sở đã và đang công bố công khai hơn 40 dự án NOXH ngoài ngân sách trên trang thông tin điện tử của sở, với các thông tin liên quan đến chủ đầu tư, địa điểm, quy mô, pháp lý, tiến độ thực hiện…
Một dự án nhà ở xã hội tại quận 2, TPHCM . Ảnh: HUY ANH Nhằm đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu phát triển nhà ở TPHCM trong giai đoạn 2016 - 2020 đã được UBND TPHCM phê duyệt, Sở Xây dựng TPHCM vừa đề xuất UBND TPHCM từ nay đến cuối năm 2019, tổng diện tích sàn nhà ở cần phát triển gần 2.600.000m2 sàn.
Trong đó, NOXH tăng thêm tối thiểu khoảng 710.000m2 sàn (nhà thu nhập thấp khoảng 5.000 căn hộ tương đương 560.000m2, ký túc xá sinh viên khoảng 30.000m2, nhà lưu trú công nhân khoảng 120.000m2).
Để hoàn thành nhiệm vụ này, Sở Xây dựng cho biết sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan hướng dẫn, hỗ trợ các nhà đầu tư đăng ký tham gia Chương trình NOXH của TP; đồng thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá thực hiện nếu có.
UBND quận - huyện chủ động rà soát, khuyến khích các nhà đầu tư tham gia, đặc biệt là rà soát quỹ đất do Nhà nước trực tiếp quản lý để chủ động đề xuất TP triển khai dự án NOXH, tạo quỹ đất NOXH thuộc sở hữu Nhà nước để giải quyết tạm cư hoặc tái định cư cho các hộ gia đình bị di dời, giải phóng mặt bằng trong các dự án công ích nhưng không đủ điều kiện để bồi thường hoặc được bồi thường nhưng không thể tạo lập nhà ở.
Ngoài ra, Sở Xây dựng TP cũng sẽ rà soát quỹ đất 20% đất ở trong các dự án nhà ở thương mại trên 10ha, để thúc đẩy triển khai đầu tư xây dựng NOXH; trường hợp chủ đầu tư không hoặc chậm triển khai thực hiện theo tiến độ đã được phê duyệt thì tham mưu UBND TPHCM thu hồi và giao các nhà đầu tư có năng lực để triển khai thực hiện.
Né nghĩa vụ 20% quỹ đất NOXH
Mặc dù Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, nhưng kết quả phát triển NOXH vẫn chưa đạt được như kỳ vọng. Nguyên nhân được Bộ Xây dựng chỉ ra là bên cạnh nguồn vốn đầu tư phát triển NOXH còn hạn chế thì chính quyền một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với việc phát triển NOXH, đặc biệt là việc bố trí đủ quỹ đất để phát triển.
Theo Quy định hiện hành, dự án nhà ở thương mại có diện tích trên 10ha phải dành 20% tổng diện tích đất để xây dựng NOXH có thể coi là một bước đột phá trong cơ chế chính sách của Nhà nước. Tuy nhiên, một số địa phương không phê duyệt quy hoạch hoặc các DN thương “né” nghĩa vụ này khiến nguồn cung NOXH khan hiếm.
Ông Nguyễn Trần Nam, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, cho biết, một số địa phương lớn đang làm không đúng quy định của luật, nghị định của Chính phủ liên quan đến NOXH.
Cụ thể, không phê duyệt quy hoạch dành 20% diện tích để xây NOXH tại các dự án; có phê duyệt thì ở các góc khuất, khó đền bù giải phóng mặt bằng và tại đó các doanh nghiệp làm nhà ở thương mại trước, còn phần làm nhà ở xã hội thì lại lờ đi. Không ít khu nhà ở thương mại giá trị cao, quỹ đất 20% làm NOXH doanh nghiệp được quyền nộp tiền chênh lệch cho địa phương.
Về nguyên lý là thu để bù quỹ đất khác làm NOXH nhưng chưa thực hiện hoặc thực hiện không đủ khiến quỹ đất rất khó khăn. Theo ông Nam, nếu các DN thực hiện theo quy định dành 20% quỹ đất trên tổng quỹ đất dành cho các dự án phát triển nhà ở thương mại và đô thị trên 10ha làm NOXH sẽ không thiếu đất để làm NOXH.
Trước thực trạng thiếu hụt NOXH, Bộ Xây dựng đã được giao kiểm soát chặt chẽ việc quy hoạch và khai thác, sử dụng hiệu quả quỹ đất đô thị dành để phát triển NOXH báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý 3-2019.
Để chuẩn bị báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng cũng vừa đề nghị UBND các tỉnh, thành phố báo cáo việc dành quỹ đất cho phát triển NOXH trên địa bàn. Bộ đề nghị nội dung báo cáo phải nêu rõ về thực trạng việc thực hiện nghĩa vụ NOXH đối với dự án phát triển nhà ở thương mại, dự án phát triển đô thị tại địa phương.
Cụ thể, số lượng dự án, quy mô sử dụng đất, số lượng căn hộ NOXH, tiến độ thực hiện các dự án phát triển NOXH độc lập. Số lượng, quy mô dự án phát triển nhà ở thương mại, dự án phát triển đô thị có diện tích sử dụng đất từ 10ha trở lên tại các đô thị loại 3 trở lên hoặc khu vực quy hoạch từ loại 3 trở lên.
Việc dành quỹ đất để xây dựng NOXH đối với các dự án nêu trên. Đồng thời, báo cáo số lượng dự án, quy mô sử dụng đất, số lượng căn hộ NOXH, tiến độ thực hiện.
