"Bán một cành mai ăn tết" và những hy vọng được gieo lên

Nhà văn Hoàng Công Danh sinh năm 1987, hiện sống và làm việc tại Quảng Trị. Anh đã xuất bản 6 tập sách ở NXB Trẻ, gồm các tập truyện ngắn: Cõng nhau trong một cõi người, Chuyến tàu vé ngắn, Trong cơn say níu sợi dây đứt, Con tin Stockholm; tập tùy bút Khói sẽ làm mắt tôi cay; truyện dài Bảy bảy bốn chín (giải 4 Văn học tuổi 20 lần 7).

Bối cảnh các câu chuyện trong tập truyện ngắn Bán một cành mai ăn tết chủ yếu diễn ra ở vùng nông thôn miền Trung, nơi cuộc sống còn gian khó nhưng các hệ giá trị văn hóa truyền thống luôn được giữ gìn. Không khí ngày Tết cổ truyền ở làng quê Việt ăm ắp trong từng trang sách, cùng với các nhân vật thú vị, những tình tiết ly kỳ. Xoay quanh cây mai vàng mùa Xuân thôi đã đơm nên biết bao nhiêu chuyện độc đáo. Trong khó khăn, có người phải cắt một cành mai đem bán lấy tiền sắm tết. Lại có nhà bán cây mai rồi nhưng khi đào gốc thì phát hiện một bí mật được chôn giấu cả nửa thế kỷ. Giữa chợ hoa Xuân eo sèo, những người bán buôn thất bát bỗng nhặt được gói tiền…

Theo hành trình về quê ăn tết của những con người tha hương, một chuyến tàu thôi cũng có đủ thứ chuyện đáng để bận tâm. Những cuộc đoàn tụ, chia ly trước và sau kỳ tết để lại biết bao vấn vương, tình người. Chuyện nợ nần cuối năm khiến người ta phải chạy đôn chạy đáo, có khi phải bỏ xứ mà đi…

Bằng những chi tiết độc đáo, riêng có của ngày tết miền Trung, với giọng kể dí dỏm lôi cuốn, kết thúc khó đoán định, nhà văn Hoàng Công Danh đã tạo nên bầu không khí vừa bi, vừa hài, vừa lôi cuốn, vừa nghiêm túc trong tập sách.

Tết là thời gian mọi người rộng lòng hơn với nhau và với cuộc đời. Bán một cành mai ăn tết đã thể hiện đúng tinh thần đó. Những con người ngày thường đôi khi dè chừng, vụn vặt... nhưng cũng dễ mềm lòng trước đồng bào vào khoảnh khắc Xuân về tết đến: Dù năm qua có khó khăn thất bại, vẫn có thể san sẻ với nhau một chút gì, dù chỉ là vài lời tử tế, để còn nuôi hy vọng cho năm sau, sau nữa…

Truyện ngắn Bán một cành mai ăn tết dựng nên khung cảnh chợ tết đầy ắp hoa và hy vọng mùa tết đủ đầy của bao nhiêu người, trong đó có một cụ già mang bán một cành mai vườn, và một anh chàng đã thất vọng tới nỗi chỉ còn mong trúng số những ngày cuối năm này, để vớt vát cho một năm tay trắng. Không kết thúc có hậu nào cho họ: Ngày cuối cùng của chợ tết, bà cụ không bán được cành mai và vé số của anh chàng kia cũng trật. Tối 30, anh chàng giúp bà buộc cành mai vào xe đạp chở về, tặng bà một trong hai tờ vé số xổ ngày Mùng 4, coi như vịn vào chút đợi mong đó mà qua tết. Hoặc cũng có thể xem đây là một kết thúc có hậu: ở tình người.

Những truyện ngắn khác cũng gợi lên cảm xúc nhẹ nhàng, rung động như vậy. Hoàng Công Danh không tô vẽ thực tại, anh viết dung dị và chân thực, với tình thương con người sâu sắc. Không gian và tình huống trong các truyện ngắn của Hoàng Công Danh thường được nén lại, đến kết thúc được bung nở với những bất ngờ và thú vị riêng. Đây cũng có thể xem là dấu hiệu nhận diện của Hoàng Công Danh trong văn chương.