Một số đại biểu Quốc hội (ĐBQH) còn băn khoăn việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa. ĐB, Thượng tọa Thích Đức Thiện (Điện Biên) ủng hộ việc thành lập quỹ bảo tồn di sản văn hóa. Theo ĐB, cả nước hiện có hơn 40.000 di tích, hơn 70.000 di sản văn hóa phi vật thể, 15 di sản văn hóa được UNESCO ghi danh và 9 di sản tư liệu…
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nguồn kinh phí hỗ trợ cho công tác bảo tồn, tu bổ, tôn tạo di tích ở nước ta còn rất thấp so với yêu cầu thực tế. Nhiều di tích, di sản văn hóa đang bị xuống cấp, mai một do thiếu kinh phí duy trì. Vì vậy, ĐB cho rằng, việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa là rất cần thiết, để hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động bảo tồn, tu bổ, phục hồi di sản văn hóa mà ngân sách nhà nước chưa thể đáp ứng được. Quỹ sẽ góp phần bảo vệ, phát huy các giá trị di sản văn hóa, vốn là nguồn lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
Để quỹ bảo tồn di sản văn hóa hoạt động hiệu quả, Thượng tọa Thích Đức Thiện cho rằng, cần có các cơ chế, chính sách đặc thù như miễn giảm thuế, phí cho các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp cho quỹ, nhằm thu hút nguồn lực xã hội hóa cho hoạt động của quỹ. Bên cạnh đó, quá trình quản lý, điều hành và sử dụng quỹ cần đảm bảo rõ ràng, công khai, minh bạch, để tạo niềm tin cho các nhà tài trợ. Quỹ cần phối hợp chặt chẽ với Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, các chuyên gia trong việc thực hiện quy trình trùng tu, tôn tạo, bảo đảm tối đa các giá trị gốc của di tích.
Đồng thời, ĐB cũng đề xuất mở rộng thẩm quyền thành lập quỹ cho các tổ chức tôn giáo đã được Nhà nước công nhận, nhằm tạo nguồn lực đa dạng, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu thực tiễn đặt ra cho công tác bảo tồn di sản văn hóa
ĐB Mai Văn Hải (Thanh Hóa) đề nghị cân nhắc kỹ quy định quỹ bảo tồn di sản văn hóa tại địa phương. Bởi việc hình thành quỹ ở địa phương, không phải tỉnh nào cũng có thể thành lập, nên quy định thành lập quỹ ở trung ương do Bộ VH-TT-DL thành lập và quản lý quỹ.
Tranh luận về sự cần thiết thành lập quỹ bảo tồn di sản văn hóa, ĐB Phạm Thúy Chinh (Hà Giang) đồng tình với các ĐB về sự cần thiết thành lập quỹ này và nguồn lực dành cho bảo tồn di sản văn hóa. Theo ĐB, nguồn lực dành cho bảo tồn di sản văn hóa và các nhiệm vụ khác đang đặt ra yêu cầu, nhu cầu rất lớn về ngân sách. Dù nguồn thu của quỹ là không sử dụng ngân sách nhà nước nhưng ĐB cũng băn khoăn.
Theo ĐB, tờ trình của Chính phủ có báo cáo về kinh nghiệm trong việc thành lập quỹ bảo tồn di sản văn hóa của tỉnh Thừa Thiên Huế. Nhưng đến nay, sau 3 năm triển khai thực hiện, nguồn thu quỹ bảo tồn di sản văn hóa của tỉnh Thừa Thiên Huế mới hơn 8 tỷ đồng và rất khó khăn trong triển khai thực hiện.
Theo ĐB Phạm Thúy Chinh, việc thành lập quỹ bảo tồn di sản văn hóa đặt ra từ yêu cầu thực tiễn, tuy nhiên khi nguồn lực không được thể hiện một cách rõ ràng thì sẽ rất khó để tổ chức được thực hiện, đặc biệt là đối với các địa phương, việc thành lập, duy trì và quản lý vận hành các quỹ này sẽ vô cùng khó khăn. Do đó, ĐB Phạm Thúy Chinh đề nghị nội dung này cần được xem xét thấu đáo và cân nhắc việc thành lập quỹ.
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, vấn đề này còn nhiều ý kiến khác nhau. Đây là quỹ không phải từ ngân sách nhà nước, mà là từ các nguồn xã hội hóa, hiến tặng, đóng góp của xã hội.
“Di sản văn hóa là lĩnh vực mà Nhà nước cần quản lý chặt chẽ, rất cần sự đóng góp của xã hội để phát triển di sản văn hóa. Luật cũng đã quy định không nhất thiết tất cả các địa phương đều phải thành lập quỹ này”, ông Vinh nêu.
