Bất cập trong quy hoạch, xây dựng đường cao tốc
Hội thảo tập trung làm rõ một số vấn đề đang được dư luận quan tâm hiện nay như: giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tuần tra kiểm soát, xử lý vi phạm, bảo đảm trật tự an toàn giao thông trên các tuyến đường bộ cao tốc và thực hiện các chuyên đề xử lý người điều khiển phương tiện giao thông vi phạm nồng độ cồn, ma túy, tốc độ, quá khổ, quá tải; không nhường đường cho xe ưu tiên; tránh, vượt; phần đường, làn đường, đi vào làn khẩn cấp…
Một số giải pháp phòng ngừa ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông sự cố, thảm họa về giao thông xảy ra trên các tuyến đường bộ cao tốc; thực trạng và công tác khảo sát, kiến nghị khắc phục các bất hợp lý về hạ tầng giao thông và công tác tổ chức giao thông trên các tuyến cao tốc; ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên các tuyến đường bộ cao tốc…
Theo lãnh đạo Cục Cảnh sát giao thông, hiện nay, mạng lưới đường bộ cao tốc ở nước ta đang được khai thác, sử dụng 9 tuyến với chiều dài 1.708 km. Theo quy hoạch phát triển mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, đến năm 2030, cả nước có khoảng 5.004 km đường bộ cao tốc.
Trên thực tế năm 2024, dự kiến hoàn thành xây dựng và đưa vào khai thác, sử dụng 2 đoạn tuyến, có chiều dài khoảng 137km. Đến năm 2026, sẽ hoàn thiện xây dựng và đưa vào khai thác sử dụng khoảng 218km các đoạn tuyến còn lại (đã được khởi công từ tháng 1-2023). Như vậy, đến 2026 hoàn thành tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông với tổng chiều dài khoảng 2.063km. Tiến độ hoàn thiện các tuyến đường cao tốc đến năm 2026 sẽ đưa vào khai thác, sử dụng với tổng số đường bộ cao tốc tại nước ta khoảng 3.000km (tăng 1.292km, so với hiện nay là 1.708km).
Tuy nhiên, quá trình các tuyến cao tốc đưa vào khai thác, sử dụng đã bộc lộ những tồn tại, bất cập trong quy hoạch, xây dựng, quản lý, bảo trì đường cao tốc gây ảnh hưởng đến an toàn giao thông trên đường cao tốc.
Theo lãnh đạo Cục Cảnh sát giao thông, năm 2023, qua khảo sát, kiến nghị trên các tuyến cao tốc do Cục Cảnh sát giao thông quản lý, đã phát hiện 132 mục bất hợp lý về tổ chức giao thông trên các tuyến đường bộ cao tốc, trong đó nổi lên những bất hợp lý chưa được khắc phục dẫn đến các vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng xảy ra như vừa qua.
Đến nay, ngành giao thông đã chỉ đạo khắc phục xong 77 mục; 21 mục đang thực hiện và hoàn thành trong năm 2024; 34 mục còn lại chưa thực hiện (trong đó đã có một số mục là nguyên nhân gây mất an toàn giao thông, tai nạn giao thông thời gian qua). Đặc biệt, sau khi xảy ra một số vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng (tuyến Cam Lộ - La Sơn, Nội Bài - Lào Cai), làm 7 người chết, 2 người bị thương, thiệt hại nghiêm trọng về tài sản; Cục Cảnh sát giao thông đã tham mưu Bộ Công an chỉ đạo rà soát lại toàn bộ các kiến nghị chưa được khắc phục và các bất hợp lý phát sinh mới. Đến nay, tổng số kiến nghị đã được khắc phục là 74; tổng số kiến nghị chưa được khắc phục là 58; tổng số kiến nghị phát sinh mới là 43.
Nhiều tuyến tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn
Theo Cục Cảnh sát giao thông, hiện nay tổ chức giao thông trên các tuyến còn nhiều tồn tại, xuất hiện tình trạng như mở điểm mở cho phương tiện đi thẳng vào tuyến cao tốc (Hà Nội - Lào Cai), hệ thống hàng rào lưới thép còn nhiều vị trí chưa khép kín, thiếu người trực chốt, gác nên người dân vẫn có thể tự ý đi bộ, điều khiển xe môtô, xe ba gác vào tuyến cao tốc, súc vật đi trên cao tốc (tuyến Hà Nội - Thái Nguyên; Trung Lương - Mỹ Thuận; Hạ Long - Vân Đồn: km10+252, km15+250, km25+00; Vĩnh Hảo - Phan Thiết - Dầu Giây).
Đã xảy ra tình trạng cắt rào, trèo lên đường cao tốc để đón xe khách (tuyến Pháp Vân - Mai Sơn, Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Thái Nguyên). Một số tuyến vừa khai thác hoạt động giao thông vừa thi công, thậm chí còn tháo dỡ hộ lan để phương tiện chở vật liệu đi từ cao tốc xuống đường gom, thi công đường gom gây bụi làm cản trở, che khuất tầm nhìn của lái xe (tuyến Nha Trang - Cam Lâm) tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn giao thông.
Một số tuyến đường trong quá trình khai thác, sử dụng chất lượng bị xuống cấp, mặt đường hằn lún, sập lún tại các mố của hầm, cầu, lưu thông không êm thuận, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông nhưng chậm trễ trong việc khắc phục, sửa chữa, cụ thể như: tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Thái Nguyên; thiếu hệ thống chiếu sáng, sóng điện thoại... như dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Cam Lộ - La Sơn thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025. Riêng tuyến đường Hà Nội - Lào Cai sau thời gian dài khai thác, thu phí (từ năm 2014), mặc dù lưu lượng tăng cao, xảy ra nhiều vụ tai nạn, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, vẫn chưa tiến hành đầu tư mở rộng lên 4 - 6 làn xe theo đúng phê duyệt.
Cũng theo Cục Cảnh sát giao thông, đối với những đoạn, tuyến không có dải phân cách cứng ở giữa, không có làn dừng khẩn cấp, luôn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông, khi xảy ra tai nạn thường đặc biệt nghiêm trọng (tuyến Cam Lộ - La Sơn, đoạn tuyến Yên Bái - Lào Cai); những tuyến không có làn dừng khẩn cấp khi xảy sự cố, tai nạn thì lực lượng chức năng khó tiếp cận điểm xảy ra vụ việc để xử lý ngay, nguy cơ cao gây tai nạn giao thông liên hoàn và ùn tắc giao thông kéo dài.
Hiện nay, các tuyến cao tốc đều chưa hoàn thiện hệ thống đường gom, cầu, hầm dân sinh (Nội Bài - Lào Cai, Hà Nội - Bắc Giang - Lạng Sơn, Hà Nội - Thái Nguyên, Hà Nội - Móng Cái); đặc biệt đối với tất cả các tuyến trong giai đoạn phân kỳ còn lại chưa thực hiện, dẫn đến người dân sinh sống sát cao tốc không đi lại được, bắt buộc cắt hàng rào để đi vào cao tốc.
Riêng đối với một số tuyến cao tốc do Phòng Cảnh sát giao thông địa phương đang quản lý, theo báo cáo, cũng tồn tại một số những bất cập, khó khăn do điều kiện về hạ tầng và tổ chức giao thông chưa hoàn thiện.
Cụ thể, tuyến đường cao tốc Hà Nội - Bắc Giang có nhiều điểm mở đấu nối vào cao tốc (24 điểm), hệ thống đường gom chưa đảm bảo, không có rào chắn, dẫn đến nhiều mô tô, xe máy, người đi bộ… đi vào đường cao tốc gây mất an toàn giao thông; một số đoạn vẫn cho xe mô tô đi vào cao tốc và đi chung với làn xe ô tô và không có làn dừng khẩn cấp…
