Bán điều non, cầm cố đất trong đồng bào dân tộc thiểu số

Do gặp khó khăn không trả được khoản nợ vay trước đó, ông Điểu Tin (thôn Bình Hà, xã Đa Kia, huyện Bù Gia Mập) vừa bán 2ha điều đang kỳ cho trái. Tương tự, gia đình anh Điểu Brôn ở cùng thôn, cũng đi vay nóng với lãi suất “trên trời” để trang trải cuộc sống, chờ khi thu hoạch 1,5ha điều sẽ bán trả nợ, nhưng điều chưa kịp thu hoạch cũng phải cắn răng bán do chủ nợ đòi ráo riết. Hết rẫy vườn, giờ ông Điểu Brôn phải đi nhặt điều thuê để kiếm sống.

Tại thôn Bù Rên (xã Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập), chị Thị Ché cũng đang tiếc nuối 11ha điều của gia đình đã bị sang nhượng cho người khác. Chị cho biết, trước đây, chị ủy quyền cho một người khác đi vay nợ ngân hàng để có tiền trồng tiêu và chi tiêu hàng ngày. Do không biết tính toán nên để có tiền trả lãi, chị đã phải vay nóng thêm bên ngoài. Lãi mẹ đẻ lãi con, chị Thị Ché không trả nổi, đành phải sang nhượng 11ha rẫy để gán nợ. Tài sản duy nhất của gia đình chị Thị Ché chỉ còn căn nhà đang ở, sổ đỏ bị cầm cố vay 300 triệu đồng trong ngân hàng…

Tình trạng trên diễn ra phổ biến ở các vùng đồng bào DTTS của tỉnh Bình Phước, nhất là đồng bào dân tộc S’tiêng. Do cần tiền xây nhà, mua xe gắn máy, tiêu xài, tổ chức cưới hỏi… nên nhiều diện tích điều của các hộ dân đã được bán non, sang nhượng, cầm cố… dẫn đến mất nương rẫy, phương tiện làm ăn, nghèo đói bủa vây.

Ông Lý Trọng Nhân, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Bình Phước, cho biết, nguyên nhân dẫn đến tình trạng bán điều non, vay tiền lãi suất cao, cầm cố đất, bán đất… những năm gần đây là do tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng DTTS còn chậm so với mặt bằng chung của tỉnh. Mặt khác, do nhận thức của một bộ phận đồng bào DTTS còn đơn giản và hạn chế. Cuộc sống khó khăn nhưng họ vẫn vay nợ để mua sắm, làm nhà đẹp, mua xe, tổ chức cưới hỏi linh đình... Mặt khác, công tác tuyên truyền, vận động ở địa phương chưa thường xuyên, sâu sát. Một bộ phận người dân khi tiếp cận được nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng lại sử dụng không đúng mục đích mà chi tiêu cho sinh hoạt gia đình nên khi đến thời hạn phải trả nợ lại đi vay “nóng” lãi suất cao. 

Theo thống kê của Công an tỉnh Bình Phước, hiện có 485 hộ đồng bào DTTS bán điều non với diện tích trên 873ha, số tiền trị giá hơn 56,3 tỷ đồng; có 107 hộ cầm cố, sang nhượng đất ở, đất sản xuất với diện tích 118,62ha, số tiền hơn 27,5 tỷ đồng; 76 hộ vay tiền lãi suất cao, số tiền hơn 6,5 tỷ đồng, lãi suất  25-50%/năm. 

Để ngăn chặn tình trạng trên, ông Lý Trọng Nhân cho rằng, cần phát huy vai trò hạt nhân của đội ngũ già làng, người có uy tín trong đồng bào DTTS trong công tác thông tin, tuyên truyền giáo dục pháp luật. Đồng thời, các cơ quan chức năng và UBND các cấp rà soát, kiểm tra và kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực đất đai.

Cơ quan chức năng sớm điều tra, truy tố, xét xử công khai các đối tượng cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự để răn đe các đối tượng lợi dụng sự thiếu hiểu biết của đồng bào DTTS để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, giải pháp mang tính dài hơi, bền vững và giảm thiểu đến mức thấp nhất tình trạng trên là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho từng hộ DTTS; động viên, kích thích người dân có khát vọng vươn lên.