Đập Thủy điện Xe-pian Xe-Namnoy (Lào) nằm trên 2 tỉnh Champasack và Attapeu, thuộc lưu vực sông Sekong, gồm hai đập chính, gồm đập Xe-Pian cao 48m, dài 1.307m, lưu vực 217km², dung tích hồ chứa 28.27 triệu m³; Đập Xe-Namnoy: cao 73.7m, dài 1600m, lưu vực 522km², dung tích hồ chứa 1043 triệu m³.
Công trình được khởi công từ tháng 2-2013 và dự kiến bắt đầu phát điện thương mại vào năm 2019. Công trình được xây dựng, vận hành bởi Công ty Năng lượng Xe-Pian Xe-Namnoy (PNPC - The Xe-Pian Xe-Namnoy Power Co., Ltd). Đây là công ty liên doanh giữa 4 đơn vị bao gồm Công ty Xây dựng SK (Hàn Quốc); Công ty Điện phương tây Hàn Quốc; Công ty Sản xuất điện Thái Lan Ratchaburi; Công ty Cổ phần nhà nước Lào.
Ngày 24-7, Chính phủ Lào đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại huyện Samathay, tỉnh Attapeu (hiện số liệu đang được các cơ quan hữu quan Lào thống kê, xác minh, Ban chỉ đạo Trung ương sẽ thông tin chính thức sau).
Theo báo cáo số 1 của Trung tâm Hỗ trợ nhân đạo ASEAN (AHA), mưa lũ đã khiến 41 huyện, 349 ngôi làng, 3.452 gia đình bị ảnh hưởng; hơn 200 ngôi nhà bị phá hủy và phá huỷ hoàn toàn; nhiều hạ tầng giao thông bị hỏng.
Tại tỉnh Attapeu, hệ thống nước sạch đã bị cắt; cách duy nhất để di chuyển đến vùng bị ảnh hưởng là bằng thuyền. Chính phủ Lào đã tích cực huy động mọi nguồn lực để khắc phục hậu quả và hàng nghìn người cũng đã được sơ tán đến nơi an toàn.
Theo báo cáo của Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, do ảnh hưởng của vỡ đập Xe-Pian Xe-Namnoy, dòng chảy về Đồng bằng sông Cửu Long có thể gia tăng, dự báo mực nước tại Tân Châu có thể gia tăng 7-10cm vào cuối tuần này (ngày 27 và 28-7 ) so với điều kiện tự nhiên, như vậy không làm ảnh hưởng đáng kể đến diễn biến lũ trên đồng bằng. Mực nước lũ trên đồng bằng gia tăng tự nhiên đến giữa tháng 8-2018 và đạt đỉnh khoảng 3.2m tại Tân Châu.
“Tuy vậy cũng nhấn mạnh rằng, đây là các thông tin hết sức sơ bộ, do thời gian thu thập và xử lý dữ liệu còn rất hạn chế. Vì vậy cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến sự cố để có những ứng phó kịp thời” - Ban chỉ đạo Trung ương thông báo.
Phản ứng của Việt Nam
Ngay sau khi có thông tin đập thủy điện ở tỉnh Attapeu, Lào bị vỡ, ngày 24-7, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có điện thăm hỏi gửi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Bounnhang Vorachith và Thủ tướng Chính phủ Lào Thongloun Sisoulith; Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã có điện thăm hỏi gửi Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumxay Kommasith.
Cùng ngày, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã điện đàm với Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith và khẳng định Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam sẵn sàng hỗ trợ nhân dân Lào anh em khắc phục hậu quả. Thủ tướng chính phủ cũng chủ trì họp với các cơ quan hữu quan để nhận định tình hình và sẵn sàng triển khai các biện pháp hỗ trợ, ứng phó.
Bộ Ngoại giao đã chỉ đạo các cơ quan đại diện Việt Nam tại Lào theo dõi sát tình hình, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng sở tại để cập nhật thông tin về người Việt Nam hoặc kiều bào tại khu vực bị ảnh hưởng, đồng thời sẵn sàng có các biện pháp hỗ trợ trong trường hợp có người bị ảnh hưởng.
Trung tâm AHA căn cứ trên nhu cầu thực tế, ngày 25-7, đã ưu tiên điều động các thành viên ASEAN-ERAT từ Thái Lan, có thể sử dụng được tiếng Lào, thuận tiện thực hiện nhiệm vụ tại hiện trường. Các cán bộ của Tổng cục Phòng chống thiên tai đã được đào tạo ASEAN-ERAT của Việt Nam sẵn sàng hỗ trợ ứng phó khi cần thiết (nguồn cán bộ sẵn sàng khoảng 20 người)
Ban chỉ đạo Trung ương đã và đang tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến và tính toán về khả năng tác động tới Việt Nam; liên hệ chặt chẽ với Trung tâm Hỗ trợ nhân đạo ASEAN (AHA), sẵn sàng gửi cán bộ kĩ thuật và lực lượng tham gia Nhóm đánh giá nhanh và ứng phó khẩn cấp của ASEAN (ASEAN-ERAT) để hỗ trợ Lào khi được yêu cầu.
