2 giờ 17 phút sáng ngày 8-11-2000, nhóm viên chức điều hành của CNN có mặt đầy đủ trong phòng trung tâm. Các thông tín viên tường thuật (anchor) đã cung cấp những thông tin về cuộc bầu cử trong suốt 9 giờ trước đó… Bất ngờ, một tiếng kêu vang to trong phòng tin tức: "MSNBC có kết quả rồi! MSNBC có kết quả rồi!".
- Cuộc bầu cử kịch tính nhất
Tất cả mọi cặp mắt đều đổ dồn về màn hình gần mình nhất và căng thẳng lên đến đỉnh điểm trong phòng điều khiển, khi giám đốc phụ trách thông tin chính trị Tom Hannon của CNN và các viên chức điều hành khác cúi xuống máy vi tính, hối hả dò dữ liệu từ Florida. Trong tích tắc sau, Hannon bật nút micro: "CNN chọn kết quả cho Bush" - ông thông báo một phút sau loan báo của MSNBC. Từ vị trí cắm chốt của mình ở Texas, anchor Bernard Shaw của CNN nhận tín hiệu và ông lập tức cầm micro: "Chúng tôi có tin sốt dẻo… George W. Bush đã đắc cử tổng thống…".
Hỗn loạn đã suýt xảy ra ngày 9-12-2000, khi Tòa Thượng thẩm Florida quyết định cho tái kiểm 6 triệu lá phiếu tại bang này. Vài hạt đã ôm thùng phiếu ra đếm lại. Tuy nhiên, không đầy 24 giờ sau, hy vọng mong manh của ứng cử viên Al Gore lại tắt ngúm khi Tối cao Pháp viện liên bang tuyên bố rằng lệnh tái kiểm phiếu của Tòa Thượng thẩm Florida bị vô hiệu hóa. Phe George W. Bush lại khấp khởi mừng. Trước những màn "cho-không cho", "được phép-không được phép"… tương tự, diễn ra suốt hơn một tháng, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ trở thành cuộc chiến pháp đình chưa từng có trong lịch sử nước này. Với 5 phiếu thuận, 4 phiếu chống, Tối cao Pháp viện Mỹ ngày 10-12-2000 đã hủy bỏ quyết định cho tái kiểm phiếu lại tại bang Florida, ngăn chặn một cuộc hỗn loạn mới (dù vậy, khoảng 43.000 lá phiếu cũng đã được kiểm). Tuy nhiên, chuyện chưa kết thúc ở đó vì sáng ngày 11-12-2000, lúc 11 giờ, cuộc tranh luận (chỉ được phép kéo dài 90 phút) giữa hai phe trước Tối cao Pháp viện sẽ được tổ chức để đi đến quyết định rằng… bang Florida có được tái kiểm phiếu hay không! Chưa từng có cuộc bầu cử tổng thống nước nào xảy ra với những diễn biến kịch tính và phức tạp cùng nhiều tình tiết lộn ngược như cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000, ít nhất trong thập niên 1990. "Luật lệ bị phớt lờ, thời hạn bị thay đổi và những điều luật mới tinh được hình thành từ trên trời" - bình luận của tờ U.S. News & World Report. Giả như Gore thắng trong trận quyết đấu vào sáng 11-12 thì cũng không còn đủ thời gian cho việc tái kiểm phiếu buộc phải hoàn thành trước cột mốc 12-12, ngày mà bang Florida chính thức công bố danh sách đại cử tri (theo quy định).
- Và Bush đã thắng như thế!
Có thể điểm lại một số sự kiện chính trong cuộc chiến giành ghế tổng thống Mỹ kéo dài hơn một tháng. Ngày 7-11-2000, nước Mỹ đi bầu. Truyền hình thoạt đầu loan bố Al Gore thắng cử rồi lại chuyển ghế tổng thống lại cho George W. Bush và cuối cùng loan tin "too close to call" (quá sít sao không thể quyết định). Ngày 9-11, Bush dẫn trước Gore với 327 phiếu phổ thông. Gore yêu cầu tái kiểm phiếu tại hạt Palm Beach, Broward, Volusia và Miami-Dade (tất cả đều tập trung đông người ủng hộ đảng Dân chủ) vì cho rằng thiết kế lá phiếu gây nhầm lẫn cho cử tri. Ngày 11-11, cuộc kiểm phiếu bằng máy tại toàn bang Florida cho thấy Bush hơn Gore 288 phiếu. Sư đoàn luật sư của Bush cùng lúc nộp đơn kiện yêu cầu ngăn cuộc kiểm phiếu bằng tay. Ngày 13-11, chánh án Miami bác bỏ đề nghị của Bush trong việc chặn cuộc kiểm phiếu bằng tay. Ngoại trưởng bang Florida, Katherine Harris, tuyên bố tất cả 67 hạt tại Florida phải tường trình kết quả cuối cùng trước 5 giờ chiều ngày hôm sau. Ngày 14-11, Katherine Harris thông báo kết quả tái kiểm tại tất cả 67 hạt cho thấy Bush dẫn Gore 300 phiếu. Phe Gore kiện và ngay trong hôm đó, hạt Palm Beach quyết định tái kiểm bằng tay tất cả 462.000 lá phiếu; Miami-Dade quyết định không tiếp tục tái kiểm 654.000 phiếu; việc kiểm tại hạt Volusia cho thấy Gore có thêm 98 phiếu.
Cuộc chiến từ cấp hạt lên cấp bang (và cuối cùng là cấp liên bang) bắt đầu mở mặt trận mới vào ngày 15-11, khi Gore đề nghị kiểm bằng tay tất cả 6 triệu phiếu ở bang Florida. Trong khi đó, phe Bush cho rằng kiểm bằng máy chính xác hơn. Ngày 16-11, Tòa Thượng thẩm Florida cho phép kiểm lại 6 triệu phiếu bằng tay. Ngày 18-11, phiếu cử tri vắng mặt gửi từ nước ngoài về cho thấy Bush hơn Gore 930 phiếu. Ngày 20-11, hạt Miami-Dade lục tục kiểm phiếu bằng tay. Khổ nạn tương tự xuất hiện tại Palm Beach với 462.000 phiếu và hạt Broward với 588.000 phiếu - lá phiếu mà lúc này bắt đầu có tên mới là "lá phiếu bươm bướm". Ngày 21-11, Tòa Thượng thẩm Florida tuyên bố rằng việc tái kiểm bằng tay vẫn tiếp tục. Hôm sau, phe Bush nộp đơn kiện lên Tối cao Pháp viện, cho rằng Tòa Thượng thẩm Florida vượt quá quyền hạn mình. Tiểu ban bầu cử hạt Miami-Dade hủy bỏ việc tái kiểm và Gore yêu cầu Tòa Thượng thẩm Florida buộc hạt này phải làm lại. Ngày 23-11, Tòa Thượng thẩm Florida bác yêu cầu của Gore buộc Miami-Dade tái kiểm. Trong khi đó, phe Bush yêu cầu Tòa Florida hạ lệnh 13 hạt phải đếm lại phiếu cử tri vắng mặt gửi từ nước ngoài.
Hồ sơ vụ Gore-Bush mà Tòa Thượng thẩm Florida thụ lý gọi là "vụ án số SC00-2431", trong khi nhiều người Mỹ có vô số từ khác để gọi (đáng kinh ngạc, lịch sử, lạ kỳ, điên rồ, hỗn loạn…). Mực chưa khô trên bản tuyên bố 70 trang của Tòa Thượng thẩm Florida thì các luật sư của cả hai bên đã "nhảy dù" xuống từng hạt ở Florida để giám sát kiểm phiếu. Các thành viên hai bên đồng thời vận động hậu trường bằng những quả lựu đạn từ ngữ (từ của báo Baltimore Sun). Cuối cùng, kết quả như sau: trước khi kiểm lại khoảng 6 triệu phiếu tại Florida, Bush giành được 2.909.135 phiếu và Gore có 2.907.351 phiếu tại bang này. Sau khi kiểm lại, Bush có 2.910.078 phiếu, hơn Gore 961 phiếu (chưa kể phiếu cử tri vắng mặt và phiếu tại hạt Palm Beach). Và Bush đã thắng như thế…
Bài 3: Học thuyết Bush
Mạnh Kim
