Ăn uống hợp lý, khoa học
Theo bác sĩ Dương Thị Kim Loan, Trưởng khoa Dinh dưỡng lâm sàng, Bệnh viện Thống Nhất, thực phẩm, món ăn ngày tết vô cùng đa dạng, nhưng có đặc điểm chung là giàu chất đạm, chất bột đường, đặc biệt là chất béo. Cơ thể có nguy cơ dư thừa năng lượng nếu ăn uống không hợp lý và điều độ. Chất béo rất cần thiết cho cơ thể vì cung cấp năng lượng, cấu tạo nên màng tế bào, đặc biệt là tế bào thần kinh, tổng hợp các hormone giúp cơ thể phát triển. Chất béo có nhiều trong thịt mỡ, mỡ cá, trứng, dầu ăn, hạt có dầu, các thực phẩm chế biến. Ngoài ra, chất béo cho nhiều năng lượng hơn chất đạm hay chất bột đường. Tuy nhiên, đa phần các món ăn vào dịp tết chứa nhiều chất béo có hại, dễ gây xơ vữa mạch máu, nguy cơ bệnh lý tim mạch tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì…
 |
Bác sĩ đang tư vấn chế độ dinh dưỡng phù hợp trong dịp tết |
Ngoài ăn uống, việc bảo quản thực phẩm vào mùa tết đúng cách, tránh tình trạng nhiễm khuẩn thực phẩm gây ngộ độc cũng là vấn đề cần quan tâm. Cần chú ý nguồn gốc thực phẩm khi mua, chọn thực phẩm có xuất xứ, nhãn mác rõ ràng, còn hạn sử dụng, bao bì nguyên vẹn. Thực phẩm khi mua, sơ chế, vận chuyển và khi ăn cần được kiểm tra để đảm bảo an toàn, như: thực phẩm tươi, không có mùi bất thường… Bảo quản thực phẩm đúng quy định, nên mua số lượng thực phẩm vừa đủ dùng. Trường hợp cần dự trữ thịt thì nên để trong ngăn đá hay tủ đông và chia từng phần nhỏ vừa đủ chế biến, tránh đông lạnh lại thực phẩm sau khi đã lấy khỏi tủ đông vì nguy cơ nhiễm khuẩn cao. Ngoài ra, nên chế biến thực phẩm theo quy trình bếp một chiều, dụng cụ chế biến sử dụng sống, chín riêng biệt để tránh nhiễm khuẩn chéo.
Việc ăn quá nhiều bánh ngọt, mứt, kẹo, uống nhiều nước ngọt có gas cũng sẽ gây ra tình trạng dư thừa năng lượng, tích tụ mỡ, béo bụng, thừa cân, lão hóa da, đái tháo đường, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp… “Các bữa ăn dư thừa đạm sẽ gây hại cho thận, làm tăng nguy cơ sỏi thận. Đặc biệt, bệnh gout - “căn bệnh thời đại” - sẽ dễ dàng xuất hiện hoặc tái phát gây đau nhức dữ dội các khớp nếu ăn quá nhiều đạm, đặc biệt từ thịt đỏ và hải sản”, bác sĩ Dương Thị Kim Loan khuyến cáo.
Đảm bảo cân nặng
Theo PGS-TS-BS Lâm Vĩnh Niên, Trưởng khoa Dinh dưỡng - Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, tết là kỳ nghỉ lễ dài nhất trong năm và cũng là dịp mọi người sum vầy bên gia đình để gặp gỡ người thân, bạn bè. Việc tiêu thụ quá nhiều thức ăn trong dịp tết còn khiến không ít người tăng cân và gặp ám ảnh vì cơ thể trở nên kém săn chắc. Tăng cân nhanh thường là do cơ thể đã tiêu thụ quá nhiều thức ăn giàu năng lượng, nhiều đường, nhiều mỡ dẫn đến mất cân bằng về dinh dưỡng. Tăng cân quá nhanh sẽ dẫn đến tích trữ nhiều mỡ hơn là phát triển cơ.
Với mong muốn lấy lại vóc dáng thon gọn, không ít người đã lựa chọn những phương pháp giảm cân kém khoa học, như: giảm cân cấp tốc, nhịn ăn, uống thuốc giảm cân hay thuốc sổ... “Tuy nhiên, việc giảm cân quá nhanh này sẽ dẫn đến mất khối cơ, mất nước, giảm chuyển hóa, thiếu chất dinh dưỡng gây sỏi mật và nhiều nguy cơ sức khỏe khác”, PGS-TS-BS Lâm Vĩnh Niên thông tin; đồng thời khuyến cáo, nếu muốn giảm cân thì nên chú ý thực hiện tốc độ giảm chậm và đều (khoảng 0,5-1kg/tuần). Bên cạnh đó, hình thức giảm cân từ từ cũng sẽ giúp thay đổi thói quen ăn uống và duy trì cân nặng đã giảm được lâu dài.
Cũng theo PGS-TS-BS Lâm Vĩnh Niên, khi giảm cân cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý để đảm bảo cân nặng và sức khỏe. Để hạn chế việc nạp vào năng lượng dư thừa hoặc mất cân bằng dinh dưỡng trong chế độ ăn ngày tết, cần ăn phong phú các loại thức ăn. Đối với các thức ăn giàu năng lượng, chỉ ăn mỗi món một lượng vừa phải, hạn chế mỡ, các loại nước sốt và nước ngọt. Lưu ý ăn nhiều rau xanh (300-400g/ngày) và uống đủ nước. Ngoài ra, có thể ăn một dĩa rau luộc hoặc uống một ly nước trước khi ăn để lấp khoảng trống bên trong dạ dày. “Các lưu ý để giảm cân lành mạnh và giữ được vóc dáng gồm: giảm đường (có trong bánh kẹo, nước ngọt…); giảm tinh bột; tập ăn chậm để giúp các quá trình chuyển hóa tốt hơn; luôn ngủ đủ giấc và tích cực tập luyện để giúp giữ khối cơ, chống lại tình trạng giảm chuyển hóa khi giảm cân”, PGS-TS-BS Lâm Vĩnh Niên đưa ra lời khuyên.
Sử dụng rượu, bia an toàn
Rượu, bia là thức uống không thể thiếu trong mùa lễ tết. Để cuộc họp mặt vui vẻ và an toàn, chỉ nên sử dụng rượu, bia có nguồn gốc, thương hiệu rõ ràng. Ngoài ra, cần biết phân biệt loại rượu nặng, nhẹ, vừa thông qua nồng độ hay % cồn ghi trên nhãn mác. Khi uống rượu, bia quá nhiều sẽ dễ khiến cơ thể béo phì, gây nguy cơ béo bụng, hại gan và đặc biệt là ngộ độc rượu. Người có bệnh về gan, gout, tăng mỡ máu, tăng huyết áp cần hạn chế uống rượu, bia. Đặc biệt, không uống rượu, bia khi lái xe và không nhịn đói khi uống rượu, bia vì có nguy cơ tụt đường huyết.
