Tiềm năng hợp tác lớn
Đây là chuyến thăm thứ 2 tới Mỹ Latinh của một quan chức ngoại giao hàng đầu Ấn Độ trong vòng chưa đầy một năm, với đoàn tháp tùng gồm đông đảo doanh nghiệp của Ấn Độ. Phát biểu tại Diễn đàn Doanh nghiệp Ấn Độ - Colombia tại thủ đô Colombia, Ngoại trưởng Ấn Độ cho biết chuyến thăm của ông tới Mỹ Latinh là nhằm tìm phương thức để nâng cấp mức độ hợp tác của Ấn Độ với khu vực. Theo chuyên gia Soraya Caro, cố vấn tại Hội đồng Ngoại thương cấp cao của Colombia, chính phủ nước này đã bắt đầu ưu tiên châu Á và Ấn Độ lần đầu tiên được đề cao như một đối trọng kinh tế và chiến lược đối với các đối tác truyền thống của Colombia ở phương Tây.
Tầm quan trọng về kinh tế của Ấn Độ đối với khu vực Mỹ Latinh đã được thể hiện rõ ràng nhất trong 2 thập niên qua. Kể từ năm 2012, Ấn Độ nằm trong số 10 thị trường xuất khẩu lớn nhất toàn cầu của Mỹ Latinh. Năm 2014, Ấn Độ là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Mỹ Latinh, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Khu vực này coi Ấn Độ là đối tác chính cho tăng trưởng kinh tế, là nhà nhập khẩu khoáng sản, năng lượng và nông nghiệp của khu vực, đồng thời là nhà đầu tư và tạo việc làm ở Mỹ Latinh. Tuy nhiên, thương mại tổng thể giữa Ấn Độ và khu vực vẫn khá khiêm tốn (50 tỷ USD vào năm 2022), chủ yếu nhờ xuất khẩu năng lượng, khoáng sản của Brazil, xuất khẩu dầu ăn từ Argentina...
Giờ đây, việc mới phát hiện một lượng lớn dầu thô ở Guyana đã thu hút sự quan tâm của Ấn Độ đúng lúc nước này tìm cách đa dạng hóa nguồn nhập dầu thô bên cạnh các nhà cung cấp truyền thống ở Trung Đông. Về phần mình, Ấn Độ xuất khẩu một số mặt hàng sang Mỹ Latinh như dược phẩm, xe máy, nông sản, dịch vụ IT và các sản phẩm dầu tinh chế… Ngoài trữ lượng khai khoáng và dầu mỏ, Mỹ Latinh mang đến cho Ấn Độ những vùng đất nông nghiệp tiềm năng. Với diện tích gần gấp 5 lần Ấn Độ và dân số bằng một nửa quốc gia Nam Á, khu vực này có thể tạo cho Ấn Độ cơ hội giải quyết sự phụ thuộc vào nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu.
Thách thức
Sự thay đổi trong quan hệ song phương cũng được thể hiện qua chính sách đối ngoại. Việc Ấn Độ trước đó cử một quốc vụ khanh bộ ngoại giao phụ trách khu vực Mỹ Latinh và nay là Ngoại trưởng S.Jaishankar cho thấy nước này thực sự chú trọng Mỹ Latinh. Tại một hội nghị về quan hệ Ấn Độ - Mỹ Latinh vào tháng 2 vừa qua ở New Delhi, ông S.Jaishankar cho rằng quan hệ giữa hai bên “đầy hy vọng và lạc quan”. Ngoại trưởng Ấn Độ nhấn mạnh Mỹ Latinh là một phần trong mục tiêu lớn của Ấn Độ là “trở thành cường quốc hàng đầu thế giới”. New Delhi đã bắt đầu mở cơ quan đại diện tại những quốc gia vốn trước đây không có sự hiện diện ngoại giao, đồng thời tăng cường hợp tác và can dự.
Giáo sư Sonya Gupta, Giám đốc danh dự của Trung tâm Nghiên cứu châu Âu và Mỹ Latinh tại Đại học Jamia Millia Islamia ở New Delhi, cho rằng Ấn Độ ngày càng hiểu rõ tầm quan trọng chiến lược của việc duy trì quan hệ chặt chẽ với khu vực này. Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức. Đầu tiên, New Delhi vẫn chưa xây dựng một cơ chế để can dự với toàn bộ khu vực Mỹ Latinh - hoặc thậm chí là tham gia một cách có ý nghĩa với các nhóm nhỏ trong khu vực như Liên minh Thái Bình Dương hay Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe.
Tiếp theo, New Delhi chưa thể hiện quyết tâm chính trị để tăng cường quan hệ kinh tế với khu vực chủ yếu thông qua việc ký kết các hiệp định thương mại tự do. Các hiệp định thương mại ưu đãi hiện tại mà Ấn Độ có với Khối thị trường chung Nam Mỹ và Chile vẫn còn hạn chế…
