Qua thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện quy định tại khoản 3 Nghị quyết 30 của Quốc hội khóa XV, Ủy ban Xã hội cho rằng Nghị quyết 30 đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc, kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương chủ động, sáng tạo, linh hoạt đề xuất và thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch chưa từng có tiền lệ, đáp ứng yêu cầu cấp bách phòng, chống dịch.
Cơ chế đặc biệt, đặc thù, đặc cách đã giúp tháo gỡ nhiều rào cản pháp lý, kịp thời huy động lực lượng lớn quân và dân, y tế tư nhân cùng y tế công lập tham gia phòng, chống dịch, bảo đảm cung ứng đầy đủ thuốc, vaccine, vật tư, trang thiết bị y tế, thực hiện các biện pháp hỗ trợ an sinh, bảo đảm không để ai bị bỏ lại phía sau.
Tuy nhiên, theo cơ quan thẩm tra, việc ban hành văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện một số cơ chế chính sách còn chậm, gây lúng túng và làm ảnh hưởng đến việc tổ chức triển khai ở địa phương và một số cơ sở. Một số quy định về các biện pháp phòng, chống dịch bệnh có lúc, có nơi còn cứng nhắc, thiếu linh hoạt, không phù hợp với thực tế. Trong đó có việc hàng hóa do tổ chức, cá nhân ở nước ngoài viện trợ TPHCM phòng, chống dịch trị giá hàng tỷ đồng không được thông quan do vướng mắc thủ tục (22.000 hộp sữa cho trẻ em do kiều bào sống ở Australia và 4.000 lọ vitamin D do kiều bào ở Mỹ gửi tặng bị mắc kẹt ở cảng Cát Lái; máy thở, xe cứu thương do tổ chức, cá nhân nước ngoài gửi tặng khó thông quan…).
Trong khi đó, số lượng văn bản, loại văn bản có quy định, hướng dẫn về các biện pháp phòng, chống dịch của cả các cơ quan Trung ương và địa phương rất nhiều, thay đổi liên tục; nhiều văn bản chưa được đánh giá tác động thận trọng, kỹ càng.
Đặc biệt còn có tình trạng một số địa phương ban hành văn bản khác với hướng dẫn của Trung ương, văn bản phải thu hồi, sửa đổi, bổ sung nhiều lần; điển hình là hàng loạt chính sách về đi lại, cách ly, tiêm vaccine mà Hải Phòng ban hành trong giai đoạn dịch bùng phát.
“Nổi cộm nhất là vấn đề cấp giấy đi đường cho người dân; việc lập chốt kiểm soát, quy định các yêu cầu riêng đối với phương tiện vận chuyển hàng hóa, người điều khiển phương tiện xảy ra tại nhiều địa phương, làm phát sinh thêm nhiều thủ tục hành chính, chi phí cho người dân và doanh nghiệp hay quy định áp dụng biện pháp hạn chế một số phương tiện, yêu cầu người dân không ra khỏi nơi cư trú trong khoảng thời gian nhất định, tại một số khu vực, địa bàn cần thiết”, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh nêu rõ.
Liên quan đến công tác tiêm chủng vaccine phòng Covid-19, Ủy ban Xã hội đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong triển khai tiêm chủng vaccine phòng dịch Covid-19 trên phạm vi toàn quốc, trong mua sắm, ngoại giao vaccine để người dân tiếp cận được vaccine nhanh, sớm, miễn phí, đảm bảo chất lượng.
Dù vậy, trong thời gian đầu triển khai tiêm chủng vaccine ở một số địa phương còn những khó khăn, lúng túng nhất định. Đặc biệt, Việt Nam vẫn chưa cấp phép đăng ký, sử dụng cho bất kỳ vaccine Covid-19 nào sản xuất trong nước, dù là quốc gia thứ 3 trên thế giới nuôi cấy và phân lập thành công virus và được đánh giá có tiềm năng trong nghiên cứu sản xuất vaccine phòng Covid-19. Hiện có 5 vaccine đang được nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng, gồm: Nanocovax, COVIVAC, ARCT-154, COVID-19 HIPRA và S-268019, trong đó có 3 vaccine đã thử nghiệm giai đoạn 3.
Cơ quan thẩm tra cũng chỉ ra việc mua sắm, quản lý, sử dụng Quỹ vaccine phòng chống Covid-19 trong báo cáo của Chính phủ còn chưa cụ thể, một số thông tin về số lượng vaccine đã mua, số lượng vaccine đã tiêm, số lượng vaccine bị hủy bỏ chưa được làm rõ dẫn đến khó đánh giá toàn diện kết quả hoạt động của Quỹ này.
Trong vấn đề bảo đảm thuốc, vaccine, vật tư, trang thiết bị y tế phục vụ phòng, chống dịch, cơ quan thẩm tra nhìn nhận công tác này gặp nhiều khó khăn, chủ yếu sử dụng trang thiết bị y tế được tài trợ hoặc do Bộ Y tế cấp hoặc chỉ thực hiện mua sắm các trang thiết bị đã được đấu thầu từ trước. Đặc biệt, đã xảy ra một số sai phạm nghiêm trọng trong việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, gây bức xúc trong dự luận, tác động tiêu cực nhiều mặt đến đời sống kinh tế - xã hội.
Cơ quan thẩm tra ghi nhận 2 kiến nghị của Chính phủ đối với Quốc hội về việc cho phép tiếp tục kéo dài thời gian thực hiện việc gia hạn hiệu lực giấy đăng ký lưu hành thuốc và Cho phép Chính phủ áp dụng một số chính sách đặc biệt, đặc thù, đặc cách về khám, chữa bệnh, thuốc, vaccine, trang thiết bị y tế.
Tuy nhiên, để có đủ cơ sở cho Quốc hội quyết định việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết và để thực hiện đạt hiệu quả, tránh lãng phí nguồn lực, đề nghị Chính phủ có Báo cáo đánh giá tổng quan, đánh giá tác động, từ đó đề ra phương hướng, danh mục cụ thể các nội dung cần làm cho thời gian tới phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Đáng lưu ý, bà Thuý Anh nhận định, theo một số thông tin, trong năm 2023 sẽ xuất hiện nguy cơ thiếu thuốc, khi hơn 14.000 thuốc sẽ hết hiệu lực đăng ký lưu hành, sẽ ảnh hưởng lớn tới công tác khám bệnh, chữa bệnh nói chung, đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân của nguy cơ thiếu thuốc này và có Tờ trình chính thức để Quốc hội xem xét, quyết định.
